Công nghiệp văn hóa: Động lực cho phát triển bền vững

Xu thế tất yếu của thời đại

Công nghiệp văn hóa tạo ra giá trị gia tăng lớn, đóng góp trực tiếp vào GDP và lan tỏa các giá trị tinh thần, bản sắc dân tộc. Ở Việt Nam, việc xây dựng và phát triển công nghiệp văn hóa không chỉ mang ý nghĩa kinh tế, mà còn là động lực quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững.

Từ lâu, văn hóa vốn được coi là nền tảng tinh thần của xã hội. Tuy nhiên, khi được nhìn nhận như một nguồn lực kinh tế, văn hóa đã mở ra một hướng đi mới: biến các giá trị sáng tạo, nghệ thuật, tri thức và bản sắc thành sản phẩm hàng hóa, dịch vụ có giá trị thương mại.

Trên thế giới, nhiều quốc gia đã coi công nghiệp văn hóa là động lực tăng trưởng. Ở Hàn Quốc, "làn sóng Hallyu" mang về hàng chục tỷ USD mỗi năm nhờ phim ảnh, âm nhạc, thời trang, ẩm thực. Tại Anh, công nghiệp sáng tạo đóng góp gần 12% GDP. Những thành công này cho thấy, công nghiệp văn hóa không còn là “phần phụ” mà đã trở thành trụ cột quan trọng của nền kinh tế tri thức.

Đối với Việt Nam, việc phát triển công nghiệp văn hóa phù hợp với xu thế và có ý nghĩa chiến lược trong việc nâng tầm thương hiệu quốc gia. Văn hóa Việt Nam đa dạng, giàu bản sắc, là kho tàng vô tận để sáng tạo thành sản phẩm độc đáo, có khả năng chinh phục thị trường quốc tế.

Việt Nam sở hữu kho tàng văn hóa phong phú với 54 dân tộc anh em, hàng ngàn lễ hội, di sản vật thể và phi vật thể, cùng hệ thống làng nghề truyền thống trải dài khắp vùng miền. Âm nhạc dân gian, nghệ thuật sân khấu, văn học, mỹ thuật, ẩm thực… đều có thể trở thành sản phẩm văn hóa hấp dẫn.

Bên cạnh đó, sự bùng nổ của công nghệ số mở ra không gian mới để quảng bá văn hóa Việt Nam. Chỉ với một video ngắn trên nền tảng trực tuyến, điệu múa lăm vông hay bài chầu văn cũng có thể tiếp cận hàng triệu người xem toàn cầu. Đây chính là cơ hội vàng để công nghiệp văn hóa Việt “ra biển lớn”.

Khắc họa “sức mạnh mềm” Việt Nam

Một trong những giải pháp quan trọng để phát triển công nghiệp văn hóa là kết nối công nghiệp văn hóa với kinh tế số và du lịch. Nhiều quốc gia đã thành công trong việc “xuất khẩu văn hóa” thông qua phim ảnh, game online, ứng dụng di động. Việt Nam hoàn toàn có thể khai thác hướng đi này, bởi lực lượng sáng tạo trẻ đông đảo, giàu ý tưởng và có khả năng nắm bắt công nghệ nhanh nhạy.

Trong du lịch, văn hóa chính là “linh hồn” để tạo nên sức hút. Khách quốc tế đến Việt Nam không chỉ để ngắm cảnh đẹp, mà còn muốn trải nghiệm di sản, ẩm thực, nghệ thuật truyền thống. Do đó, phát triển công nghiệp văn hóa gắn với du lịch sẽ tạo ra giá trị kép: vừa quảng bá hình ảnh đất nước, vừa thúc đẩy kinh tế dịch vụ.

Ngoài ra, những người làm việc trong lĩnh vực văn hóa hôm nay không chỉ cần hiểu biết về nghệ thuật, mà còn phải làm chủ các công nghệ hiện đại.

Một đạo diễn điện ảnh không chỉ giỏi kể chuyện mà còn cần thành thạo công nghệ làm phim số, ứng dụng AI vào hậu kỳ, hay tận dụng VR để mở ra những không gian điện ảnh phi truyền thống. Một nhà thiết kế thời trang không chỉ cần sáng tạo về chất liệu, kiểu dáng mà còn phải biết cách sử dụng mô phỏng 3D, blockchain hay NFT để đưa sản phẩm của mình ra thị trường toàn cầu.

Một người làm bảo tàng không chỉ cần am hiểu lịch sử mà còn phải nắm vững cách số hóa di sản, tạo ra trải nghiệm tương tác để thu hút thế hệ trẻ.

Điểm nhấn là các không gian nghệ thuật biểu diễn, những bộ phim "hot", tạo hiệu ứng phòng vé và được công chúng yêu thích, những công trình kiến trúc, mỹ thuật, nhiếp ảnh, sản phẩm thủ công mỹ nghệ, quảng cáo, game…

Không gian trưng bày nhằm quảng bá, tôn vinh giá trị văn hóa, nâng cao hình ảnh, vị thế, thương hiệu Việt Nam gắn với các sản phẩm đặc trưng, tiêu biểu. Những thành tựu được giới thiệu ở 12 lĩnh vực góp phần tôn vinh nỗ lực của cộng đồng sáng tạo, doanh nghiệp, cá nhân và vai trò của công chúng trong việc phát huy giá trị đặc sắc, tiêu biểu của văn hóa Việt Nam.

Có thể thấy, đây cũng là lần đầu tiên, một không gian triển lãm quy mô, ứng dụng công nghệ hiện đại được tổ chức, khẳng định công nghiệp văn hóa là nguồn lực quan trọng để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, cũng như khai thác, tối ưu tài sản trí tuệ, giải quyết việc làm thông qua việc sản xuất ngày càng nhiều sản phẩm, dịch vụ công nghiệp văn hóa đa dạng, chất lượng cao.

Một số hình ảnh tại không gian triển lãm 12 ngành công nghiệp văn hóa: