Chuẩn bị xét xử vụ án mua “sim rác” về cho thuê bị truy tố

Vụ án chưa có tiền lệ

Theo hồ sơ, vụ án bắt nguồn từ việc đối tượng Nguyễn Trung Tính (SN 2001, ở Quẽ Ngoài, xã Yên Thái, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái) và Lý Trọng Thiên (SN 2001, ở ấp An Lạc Tây, xã Trung Hiếu, huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long) hack tài khoản Facebook để đòi tiền chuộc, lừa đảo bạn bè người thân của chủ tài khoản và bán tài khoản, bị Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Yên Bái đề nghị truy tố vào ngày 4/4/2021.

Quá trình mở rộng điều tra vụ án, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Yên Bái xác định để thực hiện hành vi phạm tội, 2 bị can nói trên đã thuê trực tuyến (Online) các số thuê bao điện thoại của nhiều nhà mạng khác nhau trên web https://rentcode.co và https://simthue.com. Trong đó, https://simthue.com do Đỗ Quốc Cường (SN 1985, ở quận Thanh Xuân, TP Hà Nội) là chủ còn https://rentcode.co do Trần Duy Dương (SN 1994, ở quận Hai Bà Trưng, TP Hà Nội) là chủ.

Hình thức hoạt động của 2 web này nhằm mục đích thu tiền lợi nhuận từ khách hàng thuê sim ảo (sim trả trước đã kích hoạt của các nhà mạng Mobifone, Vietnamobile, T-Telecom…) để nhận mã OTP, mục đích tạo lập các tài khoản trên các mạng xã hội. Cụ thể, đối với https://rentcode.co mỗi tin nhắn có giá từ 500 – 1.000 đồng, https://simthue.com. có giá từ 1.000-2.000 đồng.

Cáo trạng số 68/CT-VKS-P2 ngày 8/11/2021 của Viện KSND tỉnh Yên Bái dẫn Kết luận giám định của Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh này cho rằng: “Thông tin cá nhân là thông tin gắn với việc xác định danh tính của một người cụ thể”, “Thông tin cá nhân là thông tin đủ để xác định chính xác danh tính một cá nhân, bao gồm ít nhất nội dung trong những thông tin sau đây: Họ tên, ngày sinh, nghề nghiệp, chức danh, địa chỉ liên hệ, địa chỉ thư điện tử, số điện thoại, số chứng minh nhân dân, số hộ chiếu. Những thông tin thuộc bí mật cá nhân gồm có: Hồ sơ y tế, hồ sơ nộp thuế, số thẻ bảo hiểm xã hội, số thẻ tín dụng và hững bí mật cá nhân khác”. Từ đó, đi tới cáo buộc số thuê bao viễn thông là thông tin cá nhân.

Theo cáo trạng, chỉ doanh nghiệp viễn thông mới được quyền cho thuê và thuê sim điện thoại gắn với việc bán lại dịch vụ viễn thông; việc cá nhân, tổ chức khác không phải là doanh nghiệp viễn thông thực hiện hành vi cho thuê sim điện thoại là hành vi vi phạm quy định tại khoản 3, Điều 12 Luật Viễn thông “… sử dụng trái phép tài nguyên viễn thông…”.

Ngoài ra, theo Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Yên Bái, để các đối tượng áp dụng khoa học công nghệ, sử dụng các số sim trả trước đã được kích hoạt của các nhà mạng cho thuê online thu lợi số tiền lên đến hàng tỷ đồng trong một thời gian dài là do có sự buông lỏng trong công tác phát hành sim trả trước của các nhà mạng...

Trên cơ sở đó, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh và Viện KSND tỉnh Yên Bái cáo buộc, truy tố 14 bị can gồm Trần Duy Dương, Đỗ Quốc Cường và những người thiết kế, bảo dưỡng web, chăm sóc khách hàng thuê sim, đảo sim,… cùng về tội “Đưa trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông”, quy định tại Điều 288 Bộ luật Hình sự.

Khi nào số điện thoại là thông tin cá nhân?

Trao đổi với phóng viên Báo Công lý, Luật sư Diệp Năng Bình, Trưởng văn phòng luật sư Tinh Thông Luật cho biết, trong vụ án này, mấu chốt nằm ở 2 điểm: "Số điện thoại" có phải "thông tin cá nhân" và "cho thuê sim online" có phải là "sử dụng trái phép tài nguyên viễn thông"?

Theo nội dung vụ án, các bị can đơn thuần chỉ đăng tải số điện thoại lên mạng để cho thuê lấy mã OTP kích hoạt tài khoản mạng xã hội. Đó là những "sim rác" có thông tin thuê bao không đầy đủ, không chính xác nên không thể gọi là "công khai hóa" "thông tin cá nhân" trên mạng máy tính, mạng viễn thông".

Luật sư Diệp Năng Bình phân tích: "Số điện thoại chỉ là "thông tin cá nhân" khi gắn liền với thông tin của một cá nhân cụ thể, và sự gắn liền này cho phép xác định được danh tính của một người cụ thể. Nếu kết luận như Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Yên Bái, thì bất cứ ai vô tình đăng tải số điện thoại người khác lên mạng đều là "công khai hóa" "thông tin cá nhân"?.

Về nội dung "cho thuê sim online" có phải là "sử dụng trái phép tài nguyên viễn thông"? Luật sư Diệp Năng Bình cho rằng, "cho thuê sim online" chỉ là cách nói "cửa miệng" được sử dụng rộng rãi trên thị trường, còn bản chất của việc này là "cho thuê quyền sử dụng số điện thoại gắn liền với sim". Bởi theo Luật Viễn thông, "số điện thoại" thuộc sở hữu chung của Nhà nước, của nhân dân. Sim chỉ là thiết bị vật lý gắn với một số điện thoại cụ thể.

Khi "số điện thoại" chưa được phân bổ cho các doanh nghiệp viễn thông, nó là tài nguyên viễn thông, thuộc sở hữu Nhà nước. Khi đã phân bổ cho nhà mạng, số điện thoại thuộc "Quyền sử dụng" của nhà mạng. Kể từ thời điểm này, pháp luật cho phép nhà mạng được chuyển nhượng, cho thuê "Quyền sử dụng" số điện thoại. Khi nhà mạng cấp cho cá nhân và kích hoạt sử dụng, số điện thoại thuộc "Quyền sử dụng" của cá nhân. Tức cá nhân không những phải trả tiền để có được "Quyền sử dụng" số điện thoại, mà còn phải trả tiền cho nhà mạng để sử dụng dịch vụ viễn thông phát sinh từ số điện thoại đó.

Theo Điều 158, Bộ luật dân sự 2015, "Quyền sở hữu" bao gồm "Quyền chiếm hữu", "Quyền sử dụng" và "Quyền định đoạt". Trong đó, "Quyền sử dụng" là quyền khai thác công dụng, hưởng hoa lợi, lợi tức từ tài sản, quy định tại Điều 189, Bộ luật dân sự 2015.

Vì pháp luật viễn thông chưa có quy định cụ thể về hoạt động "cho thuê" của người sở hữu "Quyền sử dụng" số điện thoại, do đó, việc cá nhân "cho thuê" này sẽ chịu sự điều chỉnh của pháp luật về dân sự - kinh doanh – thương mại có liên quan.

"Khi tôi mua một sim điện thoại, đúng nghĩa là mua "Quyền sử dụng" số điện thoại, thì nghiễm nhiên tôi có quyền chuyển nhượng, điều này pháp luật cho phép – tức thừa nhận quyền "định đoạt" của cá nhân đối với "Quyền sử dụng" số điện thoại", Luật sư Diệp Năng Bình phân tích.