Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ: Tiếp tục khẳng định chất vấn là hình thức giám sát rất có hiệu quả

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã nhấn mạnh như vậy trong phát biểu kết luận phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Ủy ban Thường vụ Quốc hội chiều nay.

Phát biểu kết luận phiên chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ: Sau một ngày làm việc khẩn trương, nghiêm túc, dân chủ, trí tuệ và trách nhiệm cao, phiên chất vấn đối với lĩnh vực thuộc trách nhiệm của Bộ Tư pháp, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN và PTNT) đã kết thúc tốt đẹp. Các đại biểu Quốc hội đã có sự chuẩn bị kỹ, các câu hỏi có chất lượng, sát với thực tế và đời sống, nguyện vọng của cử tri; thực hiện đầy đủ các quy định về cách thức chất vấn, trao đổi, tranh luận, bảo đảm đúng thời gian quy định.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long, Bộ trưởng Bộ NN và PTNT Lê Minh Hoan cùng các Bộ trưởng, trưởng ngành với tinh thần trách nhiệm cao, nắm chắc thực trạng của ngành và lĩnh vực phụ trách đã giải trình, làm rõ thực trạng, đề xuất được nhiều giải pháp đối với từng vấn đề chất vấn. Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các đại biểu Quốc hội đánh giá cao phần trả lời chất vấn, tán thành và ghi nhận các giải pháp, cam kết tại phiên chất vấn này, Chủ tịch Quốc hội nói.

Tại Phiên chất vấn, đã có 107 lượt đại biểu Quốc hội đăng ký tham gia chất vấn, 54 đại biểu đã thực hiện quyền chất vấn và 8 lượt đại biểu tranh luận để làm rõ hơn những vấn đề đại biểu quan tâm.

Qua báo cáo của Bộ Tư pháp, Bộ NN và PTNT gửi các đại biểu Quốc hội cũng như diễn biến của phiên chất vấn và tình hình thực tiễn, thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ lưu ý, nhấn mạnh một số nội dung.

Siết chặt kỷ luật, kỷ cương, tăng cường trách nhiệm trong xây dựng pháp luật

Thứ nhất, về lĩnh vực thuộc trách nhiệm của Bộ Tư pháp, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, thời gian qua, với sự quan tâm của Đảng, Chính phủ, Quốc hội, sự quyết tâm, nỗ lực trách nhiệm, ngành tư pháp và Bộ Tư pháp đã đạt được nhiều kết quả khá toàn diện và quan trọng. Đáng chú ý, từ đầu nhiệm kỳ khóa XV đến nay, Bộ Tư pháp đã có sự chuẩn bị kỹ hơn và có đổi mới cách thức tham mưu Chính phủ trình Quốc hội thông qua các Nghị quyết về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hàng năm, bám sát Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị, Kế hoạch số 81/KH-UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Công tác thẩm định các dự án luật, nghị quyết của Bộ Tư pháp có nền nếp, trách nhiệm và có chất lượng. 

Bộ Tư pháp và các Bộ, ngành, địa phương đã tăng cường kiểm tra và tự kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật, phát hiện các văn bản có sai sót, vi phạm quy định về thể thức, nội dung, thẩm quyền; số lượng văn bản được phát hiện và xử lý cao so với giai đoạn trước, góp phần bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất và đồng bộ của hệ thống pháp luật.

Hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước về hoạt động đấu giá tài sản được nâng lên cả ở Trung ương và địa phương; có nhiều cố gắng phát hiện, chấn chỉnh, xử lý các hành vi vi phạm. Tổ chức và hoạt động đấu giá tài sản từng bước được chuyên môn hóa, chuyên nghiệp hóa; các hình thức đấu giá phong phú, đa dạng hơn; việc ứng dụng công nghệ thông tin trong đấu giá tài sản đạt được những kết quả ban đầu.

Về cơ bản, việc thực hiện giám định tư pháp đáp ứng được yêu cầu của hoạt động tố tụng. Hệ thống tổ chức giám định tư pháp được quan tâm củng cố; cơ sở vật chất, trang thiết bị hoạt động giám định được quan tâm đầu tư.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, ngành tư pháp vẫn còn những hạn chế, như việc bổ sung các dự án vào Chương trình xây dựng pháp luật không theo Chương trình tổng thể có chiều hướng tăng lên hoặc đề nghị sát thời điểm tổ chức kỳ họp của Quốc hội và phiên họp của UBTVQH. Một số dự án chưa được nghiên cứu kỹ về phạm vi điều chỉnh, tác động của chính sách nên chưa được xem xét bổ sung vào Chương trình; có dự án phải chuyển từ 2 kỳ thành 3 kỳ. Chất lượng một số dự án luật chưa cao, còn tình trạng mâu thuẫn, chồng chéo hoặc quy định không rõ ràng, khó cho tổ chức thi hành; còn tình trạng Chính phủ đã thống nhất trình dự án luật, nhưng vẫn còn ý kiến rất khác nhau giữa một số Bộ, thành viên của Chính phủ. Tuổi thọ của một số nghị định, thông tư rất ngắn, vừa ban hành đã phải sửa đổi, bổ sung. Tính đến ngày 30.7.2023, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ còn nợ 17 văn bản (giảm 11 văn bản so với năm 2020, nhưng tăng 9 văn bản so với năm 2021 và tăng 5 văn bản so với năm 2022).

Qua phiên chất vấn, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp, các Bộ trưởng có liên quan tiếp thu tối đa ý kiến góp ý của đại biểu Quốc hội, chỉ đạo quyết liệt, thực hiện các giải pháp đề ra và tập trung vào một số vấn đề về: công tác lập và thực hiện Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh; công tác kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật; công tác đấu giá tài sản; và công tác giám định tư pháp.

Trong đó, với công tác lập và thực hiện Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu: Siết chặt kỷ luật, kỷ cương, tăng cường trách nhiệm trong công tác xây dựng pháp luật, nhất là trách nhiệm của người đứng đầu. Tiếp tục quán triệt và thực hiện nghiêm túc các nhiệm vụ, giải pháp, yêu cầu đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động xây dựng pháp luật được đề ra tại Kết luận số 19-KL/TW ngày 14.10.2021 của Bộ Chính trị và Kế hoạch số 81/KH-UBTVQH15 về chương trình xây dựng pháp luật toàn khóa và các nghị quyết, kết luận của UBTVQH về công tác lập pháp từ đầu nhiệm kỳ đến nay.

Tập trung khắc phục cơ bản tình trạng chậm hồ sơ, đề xuất xây dựng luật, nghị quyết của Quốc hội không phù hợp với quy định của Hiến pháp và Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, nhất là việc thực hiện chủ trương thí điểm những nội dung khác luật, những đề xuất một luật sửa đổi, bổ sung nhiều luật chưa được lý giải thuyết phục sự cần thiết và chưa đánh giá kỹ tác động. Kiên quyết không đề nghị bổ sung dự án luật và dự thảo nghị quyết vào Chương trình ở thời điểm sát kỳ họp Quốc hội, trừ trường hợp thực sự cần thiết, cấp bách đã có ý kiến của cơ quan có thẩm quyền.

Tiếp tục kiểm soát chặt chẽ việc xây dựng, ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật, pháp lệnh, nghị quyết. Khắc phục triệt để tình trạng nợ đọng, chậm ban hành hoặc văn bản quy định chi tiết việc ban hành đã phải sửa đổi do không phù hợp với thực tiễn. Rà soát, bảo đảm ban hành đầy đủ, kịp thời, có chất lượng các văn bản hướng dẫn các luật, nghị quyết của Quốc hội ban hành từ đầu nhiệm kỳ khóa XV, báo cáo tại Hội nghị toàn quốc về nội dung này vào cuối tháng 8.2023.

Kiên quyết chấm dứt tình trạng sử dụng hình thức văn bản không phải là văn bản quy phạm pháp luật (như một số loại nghị quyết, chỉ thị, công văn, công điện, văn bản chỉ đạo, điều hành…) để đề ra các quy định pháp luật, nhất là các nội dung có tính quy phạm pháp luật khác với quy định của hệ thống pháp luật hiện hành.

Chỉ đạo thực hiện đồng bộ, đầy đủ các giải pháp nâng cao chất lượng công tác xây dựng pháp luật; tăng cường trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức pháp chế của các Bộ, ngành, địa phương; đảm bảo nguồn lực cho công tác xây dựng pháp luật; chủ động kiện toàn tổ chức pháp chế, nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn và quan tâm chế độ, chính sách cho đội ngũ này; tiếp tục làm tốt công tác truyền thông về chính sách; đồng thời, tổ chức kỷ niệm Ngày Pháp luật Việt Nam hàng năm.

Đặc biệt, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu: Tăng cường hiệu lực, hiệu quả việc kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ trong công tác xây dựng pháp luật. Đẩy mạnh giám sát, kiểm tra, phòng ngừa, khắc phục tình trạng đùn đẩy, né tránh trách nhiệm trong một bộ phận công chức pháp chế, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trong công tác xây dựng pháp luật.

Tiếp tục giải trình, vận động EC sớm gỡ bỏ “Thẻ vàng”

Thứ hai, về lĩnh vực thuộc trách nhiệm của Bộ NN và PTNT, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh: Ngành nông nghiệp có nhiều đóng góp quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội của đất nước, tiếp tục là trụ đỡ của nền kinh tế, nhất là trong các điều kiện khó khăn. Các cân đối cung - cầu, an ninh lương thực quốc gia được bảo đảm vững chắc; nguồn cung, sản lượng lúa gạo, thịt, thủy sản đều tăng so với cùng kỳ năm trước đáp ứng yêu cầu tiêu dùng nội địa và xuất khẩu.

Trong 7 tháng đầu năm nay, tuy tổng kim ngạch xuất nhập khẩu có sụt giảm, nhưng đã tận dụng thời cơ để đẩy mạnh xuất khẩu các nhóm mặt hàng có lợi thế, trong đó có 4 mặt hàng (rau quả, gạo, cà phê, hạt điều) có kim ngạch xuất khẩu vượt trội so với cùng kỳ năm trước. Chính phủ, Bộ trưởng Bộ NN và PTNT cùng các bộ, ngành liên quan, địa phương đã ban hành nhiều văn bản theo thẩm quyền để hướng dẫn thi hành Luật Thủy sản, quy định của Ủy ban châu Âu (EC) về chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không theo quy định và không khai báo (IUU); tạo cơ sở pháp lý để phát triển nghề cá bền vững, có trách nhiệm và phù hợp với các thông lệ quốc có liên quan; chỉ đạo các địa phương thực hiện nghiêm các quy định quản lý tàu cá, về khai báo sản lượng khai thác, xác nhận, chứng nhận nguồn gốc thủy sản từ khai thác; tổ chức hiệu quả công tác đồng quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản…

Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội cũng nêu rõ, ngành NN và PTNT hiện đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Nhu cầu thị trường trong nước phục hồi chậm, thị trường nông sản xuất khẩu có nhiều biến động, số lượng đơn hàng giảm, giá vật tư nông nghiệp, phân bón, thức ăn chăn nuôi tăng, kết nối, điều hòa cung cầu còn bất cập; việc phát triển bền vững nông nghiệp nói chung và ngành thủy sản nói riêng còn nhiều thách thức…

Từ các vấn đề đặt ra, Chủ tịch Quốc hội đề nghị: Chính phủ, Bộ trưởng Bộ NN và PTNT, các Bộ trưởng, trưởng ngành có liên quan tiếp thu tối đa ý kiến góp ý của các đại biểu Quốc hội, chỉ đạo quyết liệt thực hiện các giải pháp đề ra nhằm khắc phục các tồn tại, hạn chế. Trong đó, tập trung vào một số vấn đề về: Giải pháp tháo gỡ khó khăn cho nông sản; khai thác, bảo vệ, phát triển bền vững nguồn lợi thủy sản, giải pháp tháo gỡ “Thẻ vàng” của EC đối với thủy sản; chuyển đổi mục đích sử dụng, thu hồi diện tích đất trồng lúa, bảo đảm an ninh lương thực.

Về khai thác, bảo vệ, phát triển bền vững nguồn lợi thủy sản, giải pháp tháo gỡ “thẻ vàng” của EC đối với thủy sản, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu: Triển khai thực hiện các Chương trình điều tra, đánh giá tổng thể nguồn lợi thủy sản và môi trường sống của thủy sản định kỳ 5 năm; điều chỉnh cơ cấu tàu thuyền đối với một số nghề ở vùng biển phù hợp khả năng cho phép của nguồn lợi thủy sản. Tổ chức thực hiện có hiệu quả Quy hoạch bảo vệ và khai thác nguồn lợi thuỷ sản giai đoạn 2021 - 2030 (sau khi được phê duyệt), Chương trình quốc gia bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản 2023 - 2030. Rà soát, điều chỉnh, thành lập mới các khu bảo tồn biển cấp quốc gia, cấp tỉnh, nhằm đạt mục tiêu đạt tối thiếu 6% diện tích vùng biển cần bảo tồn.

Đồng thời, cần xây dựng chính sách chuyển đổi nghề, chuyển đổi sinh kế cho cộng đồng ngư dân sang các nghề khác; hỗ trợ ngư dân trong thời gian tạm ngừng khai thác thủy sản; phát triển đồng quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản; xây dựng các chính sách nhằm hỗ trợ các khu bảo tồn biển phát triển bền vững. Quản lý tốt hạn ngạch khai thác hải sản, đẩy mạnh chuyển đổi từ nghề khai thác xâm hại nguồn lợi thủy sản và môi trường sang làm các nghề khác phù hợp hơn cho ngư dân. Phục hồi, tái tạo nguồn lợi cần tập trung các loài nguy cấp, quý, hiếm, các loài bản địa, đặc hữu; xây dựng các dự án phục hồi hệ sinh thái rạn san hô, cỏ biển, tạo nơi cư trú nhân tạo. Kiện toàn lực lượng kiểm ngư; tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát và xử lý nghiêm vi phạm pháp luật trong khai thác bất hợp pháp, tiến đến chấm dứt tình trạng này.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị, cần tiếp tục đàm phán, ký kết, phân định vùng biển chồng lấn, vùng chưa phân định giữa Việt Nam với các nước; xác định ranh giới được phép khai thác hải sản trên các vùng biển nhằm chấm dứt tình trạng tàu cá bị lực lượng chức năng nước ngoài xua đuổi, bắt giữ, xử lý trên vùng biển tiếp giáp với các nước trong khu vực. Phối hợp với các nước thúc đẩy các chuỗi giá trị trong lĩnh vực kinh tế biển, đánh bắt, nuôi trồng thủy sản. Kiểm tra, kiểm soát 100% tàu cá xuất, nhập bến qua các đồn/trạm biên phòng tuyến biển đảm bảo đủ các điều kiện tham gia hoạt động khai thác thủy sản. Điều tra, xử phạt nghiêm các trường hợp vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, nhất là cần điều tra, xử lý, truy tố hình sự các tổ chức, cá nhân có hành vi môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân Việt Nam đi khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài. Thực hiện tốt công tác bảo hộ công dân đối với những trường hợp tàu cá và ngư dân đã và đang bị nước ngoài bắt giữ ở vùng nước lịch sử, các khu vực biển chồng lấn. Tiến hành truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác; kiểm soát nguyên liệu thủy sản khai thác nhập khẩu, đặc biệt nhập khẩu bằng tàu container. Tập trung cao điểm xử lý các hành vi vi phạm IUU; tiếp tục thông tin, truyền thông, tuyên truyền, tập huấn, vận động cộng đồng ngư dân ven biển và các tổ chức, cá nhân có liên quan tuân thủ các quy định pháp luật về IUU, phối hợp với các lực lượng chức năng có liên quan kịp thời phát hiện, tố giác, xử lý các hành vi khai thác IUU và tiếp tục giải trình, vận động EC sớm gỡ bỏ “Thẻ vàng” của EC về thủy sản đối với Việt Nam.

Từ các chất vấn của đại biểu Quốc hội, nhiều vấn đề tồn tại và đang bức xúc trong xã hội đã kịp thời được xem xét, giải quyết; nhiều chủ trương, chính sách đã được ban hành, góp phần quan trọng vào quá trình phát triển kinh tế-xã hội của đất nước, bảo đảm an sinh xã hội. Thông qua hoạt động chất vấn còn giúp phát hiện những bất cập, hạn chế trong quá trình thực thi pháp luật cũng như nâng cao trách nhiệm của các Bộ trưởng trong việc tìm ra các giải pháp để khắc phục hạn chế, tồn tại; tiếp tục khẳng định đây là hình thức giám sát rất có hiệu quả của Quốc hội, UBTVQH.

Nhấn mạnh ý nghĩa và hiệu quả thiết thực nêu trên, Chủ tịch Quốc hội tin tưởng rằng: Với các giải pháp mà các Bộ trưởng đã cam kết, với quyết tâm cao của tập thể Chính phủ, sự đồng hành của Quốc hội, các đại biểu Quốc hội, lĩnh vực quản lý thuộc trách nhiệm của Bộ Tư pháp sẽ có nhiều chuyển biến rõ nét, vươn lên tầm cao mới, đi vào thực chất hơn, nhất là trong bối cảnh, yêu cầu nhiệm vụ ngày càng cao theo Nghị quyết số 27-NQ/TW của Trung ương Đảng; ngành nông nghiệp vượt qua khó khăn, thách thức, tiếp tục là bệ đỡ vững chắc của nền kinh tế, tạo cơ sở, tiền đề quan trọng để hướng tới nền nông nghiệp hiện đại, hội nhập quốc tế và thích ứng với biến đổi khí hậu.