Cảnh báo từ những vụ vỡ hụi, chơi phường

Người trắng tay, kẻ vướng lao lý vì chơi hụi

Vào những ngày trung tuần tháng 7/2023, nhiều người dân ở xã Tân Thành, huyện Yên Thành (tỉnh Nghệ An) đã gửi đơn tố cáo đến Công an huyện Yên Thành về việc bị bà Lê Thị Hoa (trú xóm Thị Tứ, xã Tân Thành) lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Theo đó, có hàng chục người cho bà Hoa vay thông qua chơi phường và vay cá nhân (bà Hoa có viết giấy vay tiền hoặc kí hợp đồng vay tiền), với số tiền lên tới vài chục tỷ đồng. Trong đó, ông Trần Văn H. (44 tuổi) cho bà Hoa vay số tiền lên tới 7 tỷ đồng. Dù ông và nhiều người khác đã liên hệ để đòi lại tiền nhưng không được, khiến ai nấy đều như ngồi trên đống lửa.

Theo người đàn ông này, bà Hoa nói cần huy động số tiền lớn để làm ăn buôn bán, khi có lãi sẽ chia lại cho bà con. Do tin tưởng nên nhiều người đi vay, huy động tiền về đưa cho bà Hoa. Để rồi giờ đây, người phụ nữ đó đã ôm số tiền lớn rời khỏi địa phương.

Tương tự, tại xã Hợp Thành, huyện Yên Thành nhiều hộ gia đình đang khá giả phải lâm cảnh nợ nần vì vỡ hụi. Họ đều là nạn nhân của chủ hụi 44 tuổi ở xóm Đình Phụng. Người này đứng ra thu tiền hụi của hàng trăm người dân, nhưng tháng 10/2022 bất ngờ tuyên bố vỡ nợ. Hơn 60 người dân đã làm đơn trình báo và khởi kiện dân sự ra TAND huyện.

Việc lừa đảo bằng hình thức chơi phường, hụi diễn ra đã lâu. Dù cơ quan chức năng liên tục cảnh báo, nhưng nhiều người vì thiếu hiểu biết, vì hám lợi nên vẫn tham gia vào các đường dây hụi, phường. Thời gian qua, đã có một số vụ lừa đảo, chiếm đoạt tài sản bằng hình thức chơi hụi được TAND Nghệ An đưa ra xét xử. Trong đó có bị cáo Đào Thị Duyên (SN 1987, trú TP. Vinh).

Theo hồ sơ vụ án, Duyên tham gia chơi “phường” do Võ Thị Thu Hiền làm chủ phường. Theo quy định của Hiền, đến kỳ phường thì những người tham gia phải đấu phường, ai đấu cao hơn sẽ được nhận tiền. Trước khi đấu phường, người chơi phải nộp tiền kỳ phường bằng hình thức chuyển khoản cho Hiền.

Biết chị Hiền mở nhiều bát phường, có nhiều người tham gia, lượng tiền chuyển khoản vào rất nhiều, khó kiểm soát nên Duyên nảy sinh ý định sử dụng hình ảnh giả chuyển khoản ngân hàng (hay gọi là bill giả) để chiếm đoạt tiền chơi phường.

Bằng việc sử dụng một số thủ thuật, Duyên đã tạo được bill giả rồi gửi vào 46 nhóm bát phường, chiếm đoạt của chị Hiền 3,6 tỷ đồng trong thời gian từ ngày 2/6 đến ngày 24/9/2021. Với tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản Đào Thị Duyên bị Tòa tuyên phạt 12 năm 6 tháng tù.

Cơ quan công an khuyến cáo

Trước tình trạng liên tiếp xảy ra các vụ vỡ họ, hụi, khiến nhiều người tham gia có nguy cơ bị mất tài sản, mới đây Bộ Công an đã phát cảnh báo tới người dân.

Theo đó, người dân cần nhận diện rõ những rủi ro khi tham gia hụi, họ và nâng cao cảnh giác, tránh để kẻ gian lợi dụng chiếm đoạt tài sản. Thực chất, hoạt động này là tập quán, dựa trên niềm tin và các mối quan hệ nên người tham gia thường không đề cao cảnh giác.

Mặt khác, không giống như các loại hình cho vay, tiết kiệm khác, chủ hụi không cần tài sản đảm bảo. Mặc dù pháp luật đã quy định việc tham gia họ phải thỏa thuận bằng văn bản và có thể yêu cầu công chứng nhưng người tham gia chủ yếu thỏa thuận miệng, giấy tờ viết tay. Khi xảy ra các vụ vỡ hụi, họ hoặc đối tượng lừa đảo chiếm đoạt tài sản thì người tham gia khó có thể được bồi thường một cách đầy đủ.

Bên cạnh đó, đây là hoạt động mang tính tự phát, thường ít công khai; trong khi số lượng người tham gia đông nhưng lại ít biết về nhau, ít thông tin về điều kiện kinh tế, mục đích của chủ họ, hụi. Chủ họ, hụi cũng không cung cấp đầy đủ thông tin cho người tham gia, không báo cáo với UBND cấp xã theo quy định.

Nhiều chủ họ có thể lợi dụng uy tín, mối quan hệ hoặc sẽ trả lãi cao để thu hút nhiều người tham gia, thậm chí vượt quy định về trả lãi của Bộ luật dân sự. Chủ hụi, họ thường không thực hiện thỏa thuận bằng văn bản, chỉ thỏa thuận bằng miệng, gian dối trong việc cung cấp thông tin về dây họ và không thực hiện báo cáo, quyền và nghĩa vụ theo các quy định pháp luật. Một số trường hợp chủ hụi có ý định lừa đảo thì sau khi thu được số tiền góp hụi đủ lớn sẽ chiếm đoạt tiền và bỏ trốn.

Cục Cảnh sát hình sự Bộ Công an khuyến cáo, người dân cần tìm hiểu kỹ các quy định của pháp luật liên quan đến họ như tiền lãi không được vượt quá 20%/năm (tức khoảng 1,6%/tháng).

Người dân nên tìm hiểu kỹ về nhân thân của chủ họ để có thể đặt niềm tin khi góp họ. Tìm hiểu kỹ về hoạt động của dây họ định tham gia, có thể yêu cầu chủ họ cho xem hoặc sao chụp, kiểm tra về số lượng người tham gia, sổ ghi họ, số tiền góp họ, tìm hiểu điều kiện kinh tế của chủ họ, các thành viên góp họ để đánh giá mức độ rủi ro và để phục vụ giải quyết tranh chấp về sau nếu có.

Nếu chủ họ điều hành từ 2 dây họ trở lên hoặc số tiền góp họ từ 100 triệu trở lên thì phải báo cho chính quyền xã để rà soát, quản lý, theo dõi, phòng ngừa xử lý các vi phạm.

Khi phát hiện các thông tin như nhiều dây họ của chủ họ bị vỡ, hoặc nhiều thành viên bỏ họ, thì cần báo cho chính quyền địa phương để nắm bắt, giải quyết vấn đề kịp thời.