Các nước toan tính gì khi “nhúng tay” vào cuộc xung đột tại Syria?

Khởi phát từ các cuộc biểu tình chống đối chính phủ, mâu thuẫn giữa chính quyền đương nhiệm Syria với người dân nhanh chóng bùng phát thành nội chiến và hiện nay đã trở thành một cuộc xung đột quốc tế.

Cho đến hiện tại, cuộc xung đột tại Syria đã kéo dài sang năm thứ 7 với những diễn biến ngày càng phức tạp hơn. Giờ đây, phe đối lập Syria và lực lượng trung thành với chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad không phải là các bên duy nhất tham chiến. Nhiều quốc gia khác cũng đang “nhúng tay” vào chiến sự để theo đuổi lợi ích riêng của mình, biến Syria thành một “chảo lửa cháy hừng hực” tại Trung Đông.

Điển hình nhất là Iran, một trong những quốc gia thân cận với chính quyền Tổng thống Syria Bashar al-Assad. Với mong muốn duy trì ảnh hưởng tại Trung Đông, chính phủ Iran đã hỗ trợ vũ khí, tài chính, thông tin tình báo cho quân đội Syria và lực lượng ủng hộ Tổng thống Bashar al-Assad.

Sự can dự trong cuộc chiến này giúp Iran tạo dựng hình ảnh là “người bảo vệ” cho cộng đồng Hồi giáo Shiite - nhánh Hồi giáo chiếm đa số tại Iran, cũng như người Hồi giáo Shiite tại Syria vốn là mục tiêu tấn công của nhiều nhóm phiến quân và khủng bố dòng Sunni đối lập. Hơn nữa, Iran muốn giúp đỡ Tổng thống Bashar al-Assad khôi phục quyền lực.

Cuộc xung đột tại Syria đã kéo dài sang năm thứ 7 với những diễn biến ngày càng phức tạp hơn

Tiếp đến là Nga - đồng minh chính của Tổng thống Syria Bashar al-Assad và là một trong những nhà tài trợ cho chính phủ Syria kể từ khi tiến hành chiến dịch quân sự tại Syria theo đề nghị của ông al-Assad vào năm 2015.

Các quan chức Nga cho biết, các cuộc không kích của Nga đều nhằm mục tiêu vào các nhóm khủng bố, trong đó có tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng và những nhóm chống đối Tổng thống Bashar al-Assad.

Đến thời điểm hiện tại, nhờ có sự hỗ trợ mạnh mẽ của lực lượng không quân Nga cũng như một số lực lượng khác, quân đội của Tổng thống Assad đang giành chiến thắng lớn tại nhiều khu vực và từ đó củng cố quyền lực cho ông Assad.

Theo giới phân tích, quyết định can thiệp của Nga tại Syria đã giúp Moscow gia tăng đáng kể sức ảnh hưởng của mình về mặt địa chính trị, đưa Nga trở thành một nhân tố chính trong khu vực Trung Đông, hướng tới giảm dần sự ảnh hưởng của Mỹ.

Về phía Mỹ, nước này đã dẫn đầu liên minh quốc tế chống khủng bố tấn công các cứ điểm của tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng tại Syria kể từ năm 2014. Mỹ còn triển khai hàng trăm lực lượng đặc nhiệm tới Syria tham chiến cùng các phe đối lập, yểm trợ trên không và cung cấp vũ khí cho nhiều nhóm đối lập tại miền bắc Syria.

Theo giới phân tích quân sự, mục đích chính của Mỹ là loại bỏ tổ chức khủng bố IS và các nhóm khủng bố khác tại Syria. Ngoài ra, Mỹ còn có những toan tính lợi ích khác, trong đó mong muốn gia tăng ảnh hưởng tại khu vực đồng thời tiếp tục khai phá nguồn tài nguyên của Syria để hưởng lợi về kinh tế, lật đổ chế độ của Tổng thống Syria Al Assad để tạo ra một chính phủ mới thân Mỹ. Một trong những con bài này bao gồm cáo buộc chính phủ Syria là thủ phạm gây ra các cuộc tấn công bằng vũ khí hóa học.

Hơn thế nữa, Mỹ luôn nuôi hoài bão gia tăng cạnh tranh địa chính trị với Nga tại khu vực, từng bước xóa bỏ tầm ảnh hưởng của Nga đối với các nước Trung Đông.

Ngoài các cường quốc quân sự, Thổ Nhĩ Kỳ cũng tham gia “nhúng tay” vào cuộc xung đột tại Syria. Vốn là một nước có quan hệ rất tốt với chính quyền Tổng thống Assad từ giữa những năm 2000. Tuy nhiên kể từ khi xung đột tại Syria bùng phát vào tháng 3/2011, Thổ Nhĩ Kỳ lại ủng hộ và cung cấp vũ khí cho phe đối lập không phải người Kurd tại Syria.

Ankara cũng tiến hành các cuộc không kích chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng và giao chiến với phe đối lập người Kurd tại Syria kể từ giữa năm 2016.

Mới đây, Thổ Nhĩ Kỳ còn cho phát động chiến dịch không kích mang tên “Nhành Ô liu” nhằm vào lực lượng Các đơn vị bảo vệ nhân dân người Kurd (YPG) ở Afrin, gây nhiều quan ngại trong bối cảnh các nỗ lực giải quyết cuộc khủng hoảng Syria vẫn bế tắc.

Thực tế, Thổ Nhĩ Kỳ muốn ngăn cản người Kurd tại Syria thành lập “vương quốc tự trị” vì nếu điều này thành hiện thực sẽ truyền cảm hứng cho những tham vọng tương tự với người Kurd ở Thổ Nhĩ Kỳ. Mặt khác Thổ Nhĩ Kỳ cũng muốn đánh bại IS - tổ chức khủng bố đã tiến hành nhiều cuộc tấn công tại quốc gia này và gây dựng một chính phủ ủng hộ Thổ Nhĩ Kỳ tại Syria.

Israel cũng phát động nhiều cuộc không kích chống lại lực lượng Hezbollah và các căn cứ quân sự của Iran trên lãnh thổ Syria kể từ khi xung đột bùng phát vào tháng 3 năm 2011. Sở dĩ, Israel muốn can dự vào tình hình chiến sự của Syria vì muốn ngăn chặn Iran mở rộng ảnh hưởng tại quốc gia Trung Đông này. Bởi, Israel và Iran có cả một lịch sử đối đầu.

Bên cạnh đó, các nước như Pháp và Đức những đồng minh thân cận của Mỹ trong khối NATO cũng đã tham gia các vụ không kích chống khủng bố ở Syria nhằm đánh bại IS để ngăn chặn các cuộc tấn công khủng bố tại Châu Âu.

Không chỉ vậy, cả Pháp và Đức đều có quan điểm đối đầu với chính phủ Syria, muốn Tổng thống Assad từ bỏ quyền lực, nhằm gây dựng một chính phủ Syria tương lai thân phương tây.