Bộ Y tế siết chặt phân cấp cho Trạm y tế xã

Hoàn thiện thể chế cho tuyến y tế cơ sở

Mới đây, tại trụ sở Bộ Y tế, PGS.TS Nguyễn Thị Liên Hương – Thứ trưởng Bộ Y tế chủ trì cuộc họp trực tuyến với 34 Sở Y tế tỉnh, thành phố để thảo luận về dự thảo Thông tư quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Trạm y tế xã, phường, đặc khu (gọi chung là Trạm y tế xã).

Theo Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương, đây là văn bản quan trọng nhằm cụ thể hóa Kết luận của Bộ Chính trị, Nghị quyết của Quốc hội về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy và mô hình chính quyền 2 cấp. Dự thảo cũng thay thế Thông tư số 33/2015/TT-BYT, bảo đảm phù hợp với quy định pháp luật hiện hành, tăng cường phân cấp và phân quyền cho tuyến y tế cơ sở.

Trước đó, ngày 15/6/2025, Bộ Y tế đã gửi công văn xin ý kiến các đơn vị trong ngành và địa phương. Đến nay, đã có 56 ý kiến đóng góp, trong đó 37 đơn vị góp ý chi tiết. Tại cuộc họp trực tuyến, 14 Sở Y tế tiếp tục nêu băn khoăn, kiến nghị nhằm hoàn thiện dự thảo.

Dự thảo mới quy định Trạm y tế xã có chức năng cung cấp dịch vụ y tế toàn diện, bao gồm: phòng bệnh, khám chữa bệnh ban đầu, phục hồi chức năng, chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em, người cao tuổi, y tế học đường, an toàn thực phẩm, quản lý thuốc và vắc xin, trang thiết bị y tế cơ bản, dân số, bảo trợ xã hội, cùng các dịch vụ y tế khác theo quy định.

Một số địa phương đề nghị mở rộng thêm các nhiệm vụ về bảo trợ xã hội, chăm sóc trẻ em yếu thế, khám sức khỏe định kỳ, khám sàng lọc và quản lý bệnh mãn tính cộng đồng – phù hợp với tinh thần Nghị quyết 72.

Về cơ cấu tổ chức, nhiều ý kiến nghiêng về phương án Trạm Y tế xã là đơn vị sự nghiệp y tế công lập trực thuộc Sở Y tế. Tuy nhiên, nếu coi trạm là đơn vị sự nghiệp công lập thì cần làm rõ cơ chế xếp hạng, tiêu chuẩn tổ chức, đặc biệt với những vùng đặc thù.

Bài toán nhân lực và thực trạng khó khăn

Một trong những vấn đề nóng được nhiều Sở Y tế nêu ra là tình trạng thiếu nhân lực. Phần lớn địa phương, nhất là miền núi, vùng sâu, vùng xa gặp khó trong thu hút, tuyển dụng bác sĩ về công tác tại tuyến xã. Vì vậy, yêu cầu bảo đảm mỗi trạm có 4 bác sĩ theo tiêu chí mới rất khó đạt.

Đại diện các Cục, Vụ của Bộ Y tế cũng thừa nhận thực tế này, đồng thời cho rằng cần có giải pháp về chính sách đãi ngộ, luân phiên cán bộ từ tuyến trên, kết hợp đào tạo tại chỗ để bảo đảm nhân lực ổn định.

Nghị quyết số 72-NQ/TW của Bộ Chính trị, ban hành ngày 9/9/2025, đã đưa ra nhiều giải pháp đột phá để tăng cường năng lực y tế cơ sở. Trong giai đoạn 2025-2030, mỗi năm sẽ có ít nhất 1.000 bác sĩ được luân phiên, luân chuyển về trạm y tế xã, bổ sung thêm đội ngũ bác sĩ cơ hữu. Đến năm 2027, mỗi trạm y tế xã phải có tối thiểu 4–5 bác sĩ.

Cùng với đó, Nghị quyết 72 nêu rõ 100% trạm y tế cấp xã sẽ được đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị và nhân lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Ngân sách nhà nước bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư cho y tế cơ sở, đồng thời bổ sung chế độ phụ cấp ưu đãi nghề cho cán bộ trực tiếp làm chuyên môn tại trạm y tế xã và y tế dự phòng.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương, những chính sách mới này sẽ tạo động lực để đội ngũ cán bộ y tế yên tâm công tác, góp phần thu hẹp khoảng cách chất lượng khám chữa bệnh giữa tuyến cơ sở và tuyến trên.

Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương khẳng định Vụ Tổ chức Cán bộ sẽ phối hợp chặt chẽ với các Cục, Vụ liên quan để rà soát, chỉnh sửa, tiếp thu đầy đủ ý kiến, hoàn thiện dự thảo Thông tư, trình lãnh đạo Bộ xem xét ban hành theo đúng tiến độ.

Thứ trưởng cho biết, kinh nghiệm quốc tế cho thấy các cơ sở y tế cộng đồng (community health centers) thường tập trung vào chăm sóc sức khỏe ban đầu, quản lý sức khỏe toàn diện, phòng bệnh và sàng lọc định kỳ, thay vì đi sâu vào điều trị chuyên khoa. Đây là định hướng phù hợp để Trạm Y tế xã ở Việt Nam vận hành hiệu quả, gắn kết với y tế dự phòng và mô hình chăm sóc sức khỏe toàn dân.

“Có thể trong giai đoạn nhất định, chức năng, nhiệm vụ của Trạm Y tế xã vẫn giữ như hiện nay, nhưng cần bổ sung thêm nhóm nhiệm vụ từ Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội như bảo trợ xã hội, chăm sóc trẻ em yếu thế; đồng thời triển khai các nội dung theo Nghị quyết 72 như khám sức khỏe ban đầu, quản lý bệnh mãn tính tại cộng đồng,” Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương nhấn mạnh.

Trong nhiều năm qua, Đảng và Nhà nước luôn ưu tiên công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, coi y tế cơ sở là nền tảng của hệ thống y tế. Với dự thảo Thông tư mới, cùng những chính sách mạnh mẽ từ Nghị quyết 72, tuyến y tế cơ sở – nơi gần dân nhất – sẽ được tiếp thêm nguồn lực để hoạt động hiệu quả, toàn diện và bền vững hơn.

Đây không chỉ là bước hoàn thiện thể chế, mà còn là cam kết của ngành y tế trong việc xây dựng hệ thống chăm sóc sức khỏe đồng bộ, công bằng, chất lượng, vì mục tiêu chăm sóc sức khỏe toàn dân ngay từ cộng đồng.