Vì sao không nên dụi tay vào mặt
Sức khỏe - Ngày đăng : 14:09, 03/03/2020
Tiến sĩ Nancy C. Elder, giáo sư y tại trường Đại học Khoa học và Sức khỏe Oregon ở Portland đã nghiên cứu và cho biết: “Dụi mắt, gãi mũi, dựa cằm và ngón tay để gần miệng.... Mọi người đều chạm vào mặt và đây là một thói quen khó bỏ.”
Khi cộng đồng đang đối diện với sự lây lan của Covid-19 trên toàn cầu, các nhân viên y tế khuyên rằng mọi người nên rửa tay. Nhưng nhiều nghiên cứu sức khỏe chỉ ra rằng thông điệp về sức khỏe cộng đồng cũng nên bao gồm những cảnh báo mạnh mẽ hơn về việc chạm vào mặt.
“Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) và WHO vẫn đưa ra những lời khuyên như tránh chạm vào mắt, mũi và miệng”, William P. Sawyer - bác sĩ gia đình ở Sharonville, Ohio và là người sáng lập của HenrytheHand.com cho biết. “Lời khuyên ấy nên là “tuyệt đối không chạm vào mặt”. Nếu bạn không bao giờ chạm vào niêm mạc, bạn sẽ có ít khả năng bị bệnh trở lại do nhiễm trùng đường hô hấp do virus.”
Ảnh minh họa.
Để hiểu tại sao việc vệ sinh tay và chạm vào mặt có thể tạo ra sự khác biệt có ý nghĩa trong đại dịch, hãy xem xét cách virus có thể lây lan. Một người nhiễm bệnh đi trong thang máy, ấn vào các nút bên trong và bên ngoài thang máy hoặc hắt xì. Khi người đó rời đi, những giọt nước siêu nhỏ chứa virus vẫn ở lại. Người tiếp theo cũng ấn vào những nút ấy hoặc chạm vào bề mặt và chứa virus trên tay, sau đó gãi mũi hay dụi mắt.
Mary-Louise McLaws - giáo sư Dịch tễ học, chăm sóc sức khỏe và kiểm soát các bệnh truyền nhiễm ở Đại học New South Wales ở Sydney, Úc cho biết: “Mắt, mũi, miệng, tất cả các niêm mạc này là cổng vào của các loại virus như Covid-19 và SARS”.
Bác sĩ McLaws nói: “Trong một cuộc hội thảo, tôi đã quan sát mọi người và chỉ trong vòng 2 phút, mọi người chạm vào niêm mạc hàng chục lần. Đây là một việc làm phổ biến. Chúng ta dụi mắt, gãi mũi, chạm vào miệng. Mọi người cần phải nhận thức được tần số chạm vào mặt của mình".
Bác sĩ McLaws là tác giả của một nghiên cứu năm 2015 ghi lại tần số báo động mà mọi người chạm vào mặt. Trong khi các sinh viên y khoa nghe giảng, các nhà nghiên cứu quay lại quá trình này và đếm số lần họ chạm vào các bộ phận trên cơ thể. Trong vòng 1 giờ, sinh viên chạm vào mặt trung bình 23 lần. Một nửa trong số những lần chạm ấy là lên mắt, mũi và miệng - thứ mà các nhà nghiên cứu các bệnh truyền nhiễm gọi là “vùng chữ T”.
Những nghiên cứu khác của các bác sĩ cho thấy nhân viên văn phòng và sinh viên đều có tỉ lệ chạm vào vùng chữ T tương tự.
Bác sĩ McLaws nói: “Tôi thực sự rất bất ngờ. Bằng cách chạm vào niêm mạc, bạn đang cho virus 11 cơ hội mỗi giờ nếu như đã chạm vào thứ gì đó truyền nhiễm".
Nguy cơ nhiễm virus khi tiếp xúc trực tiếp phụ thuộc vào một số yếu tố, bao gồm loại virus, virus đã tồn tại bao lâu, người bệnh đã ở trong vùng đó bao lâu và nhiệt độ, độ ẩm.
WHO lưu ý rằng trong khi chúng ta không biết được Covid-19 có thể tồn tại trên bề mặt bao lâu nhưng dường như nó hoạt động cũng giống như các Covid-19 khác. Đây là điều đáng lo ngại. Mọi nghiên cứu gần đây của Journal of Hospital Infection chỉ ra rằng các Covid-19 tương tự đã được chứng minh có thể tồn tại 9 ngày trên bề mặt trong điều kiện lí tưởng. Nó tồn tại lâu hơn nhiều so với virus cúm. Virus cúm chỉ có thể tồn tại trong điều kiện lí tưởng chỉ tối đa 24 giờ trên bề mặt cứng. Y tế công cộng Anh cho biết: dựa trên các nghiên cứu về các virus corona khác như SARS và MERS, “nguy cơ nhiễm virus trên các bề mặt ô nhiễm trong điều kiện thực có thể giảm sau 72 giờ.”
Nhìn chung, virus sẽ tồn tại lâu nhất trên các bề mặt làm từ kim loại và nhựa như núm cửa, quầy bán hàng và lan can. Virus sẽ chết nhanh hơn trên vải hoặc giấy. Khi ở trên tay bạn, virus bắt đầu mất hiệu lực nhưng nó sống đủ lâu đến khi bạn chạm vào mặt. Mặc dù cần nghiên cứu nhiều hơn về Covid-19, trong một nghiên cứu về rhinovirus - nguyên nhân gây ra cảm lạnh thông thường, một lượng nhỏ virus được đặt trên ngón tay của người tham gia. Một tiếng sau, khoảng 40% virus vẫn còn tồn tại và sau 3 giờ là 16%.
Một tin tốt là việc rửa tay thường xuyên có thể tạo ra sự khác biệt trong việc giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh. Trong đại dịch SARS, rửa tay làm giảm 30-50% nguy cơ lây truyền. Nhưng sau khi rửa tay, bạn vẫn phải lưu ý đến việc chạm vào mặt.
Bác sĩ Sawyer nói: “Bàn tay của bạn chỉ có thể sạch cho đến khi bạn chạm vào bề mặt tiếp theo. Khi bạn chạm vào nắm cửa hoặc tay vịn, bạn đã tái cấu trúc lại tay mình bằng thứ gì đó. Nếu chạm vào niêm mạc, sau đó bạn có thể đưa vào cơ thể sinh vật nào đó. Nếu có một hành vi có thể ngăn ngừa nhiễm trùng thì đó chính là không chạm vào vùng chữ T”.
Việc ngừng chạm vào mặt là không dễ dàng. Thực tế, nhiều người nói rằng nếu họ càng nghĩ về nó, mắt họ sẽ nháy và ngứa mũi nhiều hơn. Một số meme đã xuất hiện trên các phương tiện truyền thông nói rằng một số người từ khi được cảnh báo về Covid-19, họ không thể ngừng việc chạm vào mặt mình.
Để từ bỏ thói quen này, hãy thử dùng giấy nếu bạn cần gãi mũi hoặc dụi mắt. Trang điểm có thể làm giảm việc chạm vào mặt vì nó có thể khiến bạn chú ý về việc không làm nhòe nó. Một nghiên cứu chỉ ra rằng phụ nữ chạm vào mặt ít hơn nhiều khi họ make-up. Một giải pháp khác: xác định lí do vì sao bạn chạm vào mặt, ví dụ như khô da hoặc ngứa mắt và sử dụng kem dưỡng ẩm hoặc thuốc nhỏ mắt để giải quyết tình trạng này.
Đeo kính cũng giúp bạn tránh chạm vào mắt. Găng tay cũng có thể khiến bạn chú ý hơn (và có thể khiến việc bạn đưa ngón tay vào mũi hoặc mắt khó khăn hơn). Găng tay cũng có thể bị bẩn nhưng virus không sống lâu trên vải hoặc da.
Chạm vào mặt là một thói quen khó bỏ, vì vậy bạn nên rửa tay thường xuyên, lau bàn, điện thoại và các bề mặt khác. Mang theo nước rửa tay và sử dụng thường xuyên. Càng chú tâm đến việc rửa tay thường xuyên, bạn càng chú ý đến bàn tay của mình và những gì chúng chạm vào.