Hậu quả khôn lường từ viêc uống thuốc kháng sinh tùy tiện

Nhiều trường hợp sử dụng kháng sinh quá liều, dẫn đến bị vi khuẩn đề kháng kháng sinh tấn công. Bên cạnh đó, không ít người không những không khỏi bệnh mà còn được “tặng” thêm bệnh, do uống kháng sinh không có sự chỉ định, hướng dẫn của bác sĩ.

Mua bán thuốc kháng sinh vô tội vạ

Việc mua bán thuốc nói chung và thuốc kháng sinh nói riêng một cách tùy tiện tại các nhà thuốc ở Việt Nam, đã trở nên phổ biến từ lâu mà chưa có sự kiểm soát chặt chẽ nào. Việc sử dụng thuốc kháng sinh không đúng cách, khiến xảy ra hiện tượng đề kháng kháng sinh. 

Thực trạng đề kháng kháng sinh là mối đe dọa tính mạng bệnh nhân vô cùng nguy hiểm trên thế giới hiện nay. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn có không ít người dân thờ ơ với việc này. Mỗi khi có bệnh, họ vẫn vô tư tự chữa bệnh cho mình bằng cách đến các nhà thuốc tây mua thuốc kháng sinh về uống vô tội vạ trong khi những người bán thuốc cũng vô tư bán kháng sinh cho người dân, mà không có sự kiểm soát hay cân nhắc nào.

Để làm rõ vấn đến này, PV có cuộc ghi nhận về tình hình mua bán thuốc kháng sinh diễn ra tại TP.HCM. Trong vai một người bệnh, PV đến tiệm thuốc tây P.L. (quận Thủ Đức) để hỏi mua thuốc kháng sinh. Nhân viên bán thuốc nhanh chóng cắt rất nhiều loại kháng sinh cho người bệnh uống trong vòng một tuần. Sau khi bán thuốc, nhân viên quầy thuốc còn dặn nếu thấy bớt thì quay lại lấy thêm để uống cho dứt hẳn. Trước khi bán thuốc, nhân viên nhà thuốc cũng không hề hỏi toa bác sĩ, không cần biết người bệnh có dị ứng với các thành phần của thuốc hay không. 

Tại tiệm thuốc H.Đ. (quận Bình Thạnh), PV đến hỏi mua thuốc kháng sinh trị bệnh viêm đường tiết niệu. Hai nhân viên ở đây cũng không cần đơn thuốc, chỉ hỏi qua loa rồi bán cho một tuần thuốc. Cũng với căn bệnh này, PV đến một tiệm thuốc tây trên đường Quang Trung (quận Gò Vấp) hỏi mua thuốc, thì được bán cho những loại kháng sinh hoàn toàn khác ở tiệm P.L. tại quận Thủ Đức. 

Kết quả thực tế này cho thấy, việc mua bán kháng sinh và các loại thuốc khác tại các tiệm thuốc tây trên địa bàn TP.HCM diễn ra quá dễ dàng và vô tội vạ. Chỉ cần người bệnh có nhu cầu và có tiền là người bán thuốc sẵn sàng bán vô điều kiện. Tại mỗi nhà thuốc, hằng ngày có rất nhiều người đến hỏi mua thuốc tây mà không cần có toa bác sĩ. Điều đáng nói, việc mua bán thuốc vô tội vạ này lại được diễn ra tại hầu hết các nhà thuốc đạt chuẩn “GPP”. Thiết nghĩ, đây là một vấn đề mà các cơ quan chức năng cần phải xem xét nhằm tránh những hậu quả khôn lường xảy ra.

Việc mua bán thuốc kháng sinh diễn ra vô tội vạ tại các nhà thuốc tư nhân.

Các nhà thuốc không nên vì lợi nhuận mà bán thuốc tùy tiện

Giải thích về vấn đề này, PGS-TS. Nguyễn Hữu Đức (Trường ĐH Y dược TP.HCM, tác giả cuốn sách Hiểu và Dùng thuốc đúng) cho biết: “Việc người bệnh dùng thuốc kháng sinh bừa bãi có nguy cơ dẫn đến cơ thể người bệnh phát sinh những loại vi khuẩn đề kháng kháng sinh. Vi khuẩn đề kháng kháng sinh là loại vi khuẩn có khả năng sống sót, sinh trưởng trong cơ thể con người với nồng độ kháng sinh cao hơn gấp nhiều lần, nồng độ ngăn chặn sự sinh trưởng và phát triển của các loại vi khuẩn khác hoặc chính loại vi khuẩn đó trước đây, còn gọi là hiện tượng lờn thuốc”.

PGS-TS. Nguyễn Hữu Đức khuyến cáo: “Đối với phụ nữ có thai thì thuốc kháng sinh có thể ảnh hưởng đến thai nhi trong bụng. Đối với phụ nữ đang cho con bú thì thuốc có thể ảnh hưởng đến lượng sữa mẹ. Một số kháng sinh chống chỉ định cho trẻ dưới tám tuổi, vì nó ảnh hưởng tới xương và răng của trẻ”.

Trước thực trạng bán thuốc vô tội vạ của các nhà thuốc ở Việt nam, PGS-TS. Nguyễn Hữu Đức chia sẻ: “Ở nước ngoài, khi bán thuốc, họ đưa luôn bao bì, hộp lọ của thuốc có bao gồm hướng dẫn sử dụng đầy đủ cho người mua. Theo nguyên tắc, người bán thuốc phải đưa toa thuốc cho người bệnh, nếu không có, nhà thuốc phải hướng dẫn cho bệnh nhân dùng thuốc. Việc bán và mua thuốc ở Việt Nam phản ánh tình trạng dân trí còn quá thấp. Ở nước ngoài, khi mua thuốc kháng sinh phải có đơn, toa thuốc do bác sĩ ghi. Vì vậy, bệnh nhân phải đi khám bác sĩ và được kê đơn mới mua được thuốc. Trong khi đó, ở Việt Nam, do kinh tế và dân trí thấp nên chưa thực hiện được một cách nghiêm túc, chặt chẽ việc này”.

Trước tình hình cung ứng thuốc phòng và trị bệnh ở nước ta, PGS-TS. Nguyễn Hữu Đức cho biết: “Có nhiều loại thuốc kháng sinh hiện nay không có tại Việt Nam. Về văcxin phòng bệnh, chúng ta cũng đang khổ sở việc phải làm sao để cung ứng đầy đủ. Phương pháp dự trữ thuốc của chúng ta lại còn yếu. Một số loại thuốc trị các loại ngộ độc bình thường chúng ta ít dùng. Một phần do kinh tế eo hẹp nên chúng ta không mua, đến khi xảy ra sự cố cần thì không có…”.

Về các hệ lụy của việc mua bán thuốc vô tội vạ, PGS-TS. Nguyễn Hữu Đức bày tỏ thêm: “Đối với người dân, do không biết gì về bệnh tật, nên đôi khi họ chỉ ra nhà thuốc để mua thuốc uống. Các nhân viên nhà thuốc không nên vì lợi nhuận bán thuốc tùy tiện, nhất là các loại kháng sinh mà nên hướng dẫn người bệnh đến cơ sở y tế để được khám bệnh rồi bác sĩ kê đơn thuốc mới được đi mua dùng”.

H.Trinh