Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực sản xuất xe máy

Trong đó, số lượng phụ tùng xe máy giả bị xử lý là khoảng 9.730 phụ tùng các loại, phần lớn phụ tùng này là nhập lậu (9.192 phụ tùng) và số còn lại phụ tùng gắn nhãn hiệu giả sản xuất trong nước.  Đối với mặt hàng xe máy, xe chạy điện 6 tháng năm 2017, tổng số vụ kiểm tra xử lý: 733 vụ, tổng giá trị hàng hóa vi phạm là hơn  2 tỷ đồng với số tiền xử phạt là gần 1,2 tỷ đồng.

Đó là những con số về các vụ xâm phạm SHTT trên thị trường đã bị phát hiện trong thời gian qua do ông Nguyễn Trọng Tín- Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường cung cấp trong Hội thảo quốc tế với chủ đề “Sở hữu trí tuệ và các vấn đề trong việc thực thi quyền sở hữu trí tuệ tại Việt Nam” tổ chức sáng ngày 26/9/ 2017 tại Hà Nội. 

Hội thảo này do Liên hiệp các nhà sản xuất xe máy Châu Á (FAMI) tổ chức với sự tham gia của các chuyên gia đến từ Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy thế giới (IMMA), các thành viên của Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM) và đại diện của Cục SHTT, Thanh tra Sở hữu trí tuệ trực thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ, Cục Quản lý thị trường - Bộ Công Thương, Cục Cảnh sát kinh tế, Tổng Cục Hải Quan, Hiệp hội Chống Hàng Giả và Bảo Vệ Quyền Sở Hữu Trí Tuệ của các Doanh Nghiệp có Vốn Đầu Tư Nước Ngoài tại Việt Nam. 

Ông Lê Ngọc Lâm - Phó Cục trưởng Cục SHTT phân tích tầm quan trọng của việc đăng ký bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong kinh doanh toàn cầu và giới thiệu các hoạt động nhằm thúc đẩy, nâng cao nhận thức của người dân về quyền sở hữu trí tuệ ở Việt Nam. Ông nhấn mạnh chủ thể quyền cần có ý thức đăng ký bảo hộ quyền SHTT của mình tại Việt Nam hay bất kỳ thị trường nào doanh nghiệp thiết lập hoạt động kinh doanh vì đó là tiền đề để bảo hộ và thực thị quyền SHTT. 

Tiến sĩ Luật học Nguyễn Như Quỳnh, Phó Chánh thanh tra về STHH thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ trình bày về thực trạng của việc thực thi quyền SHTT tại Việt Nam, đặc biệt là những khó khăn, thử thách đối với ngành công nghiệp xe máy gặp phải trong việc thực thi Quyền SHTT và các hướng khắc phục, cải thiện của Nhà nước. 

Còn ông Nguyễn Trọng Tín- Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường cho hay đối với các nhà sản xuất phương tiện giao thông nói chung và các nhà sản xuất xe máy nói riêng, phụ tùng xe giả mạo nhãn hiệu luôn là một vấn đề nhức nhối. Bên cạnh việc cơ hội kinh doanh, lợi nhuận bị giảm sút do sự có mặt của hàng giả, uy tín của các nhà sản xuất xe máy còn bị ảnh hưởng bởi chất lượng kém của phụ tùng bị làm giả.

Phụ tùng giả với chất lượng kém sẽ đe dọa đến chất lượng chung của phương tiện và sự an toàn của người điều khiển phương tiện

Ông Lê Xuân Lộc, luật sư về SHTT của Công ty Luật T&G chia sẻ về một số trường hợp vi phạm quyền SHTT cụ thể trong ngành công nghiệp xe máy và các biện pháp chủ thể quyền đã thực hiện nhằm bảo vệ quyền SHTT của mình. Theo ông Lộc, hiện trên thị trường còn lưu hành rất nhiều xe điện lắp ráp trong nước hay nhập khẩu từ Trung Quốc có kiểu dáng vi phạm kiểu dáng công nghiệp đã đăng ký bảo hộ của các hãng sản xuất xe máy lớn ở Việt Nam như Honda, Yamama, Piaggio, đặc biệt là kiểu dáng xe Vespa của Piaggio. Chủ thể quyền có quyền áp dụng các biện pháp pháp lý thích hợp để bảo vệ quyền SHTT của mình. Năm 2015, tập đoàn Piaggio thông qua công ty Paggio Việt Nam đã khiếu nại thành công Công ty sản xuất xe máy điện DK về hành vi sản xuất xe điện có kiểu dáng giống xe Vespa của Piaggio. Cơ quan thực thi đã tịch thu và tiêu hủy tại nhà máy của công ty vi phạm hơn 100 xe điện, và áp dụng hình thức phạt hành chính gần 200 triệu đồng.  

Ông Shigehiro Kondo, Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy Nhật Bản chia sẻ kinh nghiệm của Nhật Bản về thực trạng phòng chống hàng giả tại Nhật Bản. Chính phủ Nhật Bản đã rất chủ động hỗ trợ các doanh nghiệp trong hoạt động phòng chống hàng giả, hàng nhái khi thiết lập một Văn phòng về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ dưới sự quản lý của Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản nhằm tiếp nhận các yêu cầu tư vấn, cung cấp thông tin và phối hợp với các Bộ ngành liên quan để làm rõ yêu cầu tư vấn từ các doanh nghiệp nắm giữ quyền SHTT để từ đó có sự hỗ trợ kịp thời và cần thiết. Ngoài ra, chính phủ Nhật Bản còn thiết lập và vận hành “Hệ thống kiến nghị liên quan đến việc vi phạm quyền SHTT ở nước ngoài để có thể thực hiện việc điều tra thông qua việc kiểm tra hệ thống pháp luật tại các nước có sự vi phạm và tham vấn với chính phủ các nước đó.

Đại diện của Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy Đài loan cũng đã chia sẻ kinh nghiệm từ Đài Loan về việc bảo hộ và thực thi Quyền Sở hữu trí tuệ. Đặc biệt, Đài Loan có tổ chức Cảnh sát về Quyền sở hữu trí tuệ giữ vai trò quan trọng khi luôn luôn tiếp nhận các thông tin về việc vi phạm 24/24 giờ để điều tra và thực hiện các biện pháp nghiêm minh khi lưu giữ, bắt giữ hàng hóa hoặc đối tượng vi phạm hoặc có dấu hiệu vi phạm. Ngoài ra, hoạt động đào tạo tuyên truyền cũng được đẩy mạnh thông qua việc thiết lập các trang điện tử để truyền thông về việc sử dụng các phụ tùng chính hãng.

Ông Gianluca Fiume - Đại diện Ban điều hành VAMM đã thể hiện mối quan tâm sâu sắc của VAMM đến việc thực thi quyền SHTT ở Việt Nam thông qua việc công bố đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền và báo chí một “Văn bản kiến nghị của VAMM về thực trạng thực thi quyền SHTT tại Việt Nam”.

Bản kiến nghị đề xuất hai nhóm giải pháp, một là kiện toàn lại khung pháp lý với một số đề xuất  như mở rộng đối tượng SHTT mà việc xâm phạm các đối tượng này là cấu thành tội hình sự, nâng cao chế tài phạt tiền đối với hành vi vi phạm pháp luật SHTT trong xử phạt vi phạm hành chính … Hai là giải pháp nâng cao năng lực thực thi trong đó có sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa các doanh nghiệp, các hiệp hội và các cơ quan quản lý nhà nước. Các cơ quan thực thi bảo vệ quyền SHTT nên chủ động hơn trong việc phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm quyền SHTT. Ông nói: “Việt Nam cần cân nhắc, tập trung và quyết tâm hơn trong việc nâng cao năng lực chuyên môn của các cơ quan thực thi, cần tăng sự chủ động và sự hợp tác giữa các cơ quan thực thi quyền.” 

Khang Minh