Hơn 91% ĐBQH biểu quyết tán thành thông qua Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi)

Đơn vị người thi hành án đang làm việc, học tập thực hiện giám sát

Dự thảo Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi) trình Quốc hội biểu quyết thông qua gồm 16 chương, 207 điều. Trong đó, với nội dung cơ quan được giao một số nhiệm vụ thi hành án hình sự (khoản 3 Điều 11), Uỷ ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy, theo quy định của Bộ luật Hình sự, ngoài UBND cấp xã thì “cơ quan, tổ chức nơi người chấp hành án làm việc, học tập” cũng có thể được Tòa án giao nhiệm vụ giám sát, giáo dục người chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ, người được hưởng án treo.

Song, thực tiễn thi hành quy định này đã phát sinh bất cập, nhiều trường hợp người chấp hành án không tiếp tục làm việc, học tập tại cơ quan, tổ chức được Tòa án giao giám sát, giáo dục hoặc thường xuyên thay đổi nơi làm việc, học tập để trốn tránh việc chấp hành án. Thực tế này dẫn đến việc giám sát, giáo dục bị gián đoạn, thậm chí không xác định được trách nhiệm của cơ quan giám sát, giáo dục.

Để khắc phục vướng mắc trên, Luật Thi hành án hình sự hiện hành đã quy định giao UBND cấp xã nơi người chấp hành án cư trú chủ trì, phối hợp với cơ quan, tổ chức nơi người đó làm việc, học tập thực hiện việc giám sát, giáo dục.

Kết quả biểu quyết thông qua Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi)

Trên cơ sở tiếp thu ý kiến của nhiều ĐBQH, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Quốc hội cho phép kế thừa quy định của Luật Thi hành án hình sự hiện hành, đồng thời chỉnh lý Điều 94 và Điều 106 theo hướng: Giao cơ quan, tổ chức nơi người chấp hành án làm việc, học tập có trách nhiệm phối hợp với UBND cấp xã trong việc giám sát, giáo dục người được hưởng án treo, người chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ.

Chưa được đưa phạm nhân ra lao động ngoài trại giam

Trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga nhấn mạnh, chính sách nhất quán của Nhà nước ta từ trước đến nay là đối với người bị phạt tù thì buộc họ phải lao động, học tập để trở thành người có ích cho xã hội (điểm e khoản 1 Điều 3 Bộ luật Hình sự). Do đó, đối với người bị phạt tù thì lao động là nghĩa vụ bắt buộc và là nội dung quan trọng trong công tác giáo dục cải tạo phạm nhân.

Để nâng cao hiệu quả công tác này thì việc trại giam hợp tác với tổ chức, cá nhân để tổ chức lao động cho phạm nhân là cần thiết. Pháp luật hiện hành cho phép trại giam tự mình hoặc hợp tác với tổ chức, cá nhân để tổ chức các khu lao động, dạy nghề cho phạm nhân; các khu này phải do trại giam trực tiếp đứng ra tổ chức, thuộc phạm vi quản lý của trại giam.

Riêng đối với các khu sản xuất, điểm lao động ngoài trại giam do doanh nghiệp bỏ vốn đầu tư, xây dựng, trực tiếp tổ chức sản xuất, quản lý; trại giam phối hợp và đưa phạm nhân ra lao động thì đây là vấn đề mới. Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã tổ chức xin ý kiến ĐBQH về vấn đề này và chưa đạt được sự đồng thuận cao (chưa đạt 50% tổng số đại biểu) nên Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đề nghị chưa quy định nội dung này trong dự thảo Luật.

Do đó, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Quốc hội cho phép bỏ khoản 4 Điều 33 của dự thảo Luật trình QH. Theo đó, căn cứ vào độ tuổi, sức khỏe, giới tính, mức án, tính chất, mức độ hành vi phạm tội của phạm nhân; điều kiện đất đai, tài nguyên, các ngành nghề, trang thiết bị, phương tiện, vật tư, nguồn vốn mà trại giam đang quản lý và điều kiện cụ thể của trại giam; khả năng hợp tác với tổ chức, cá nhân để tổ chức lao động cho phạm nhân, Giám thị trại giam lập kế hoạch tổ chức lao động cho phạm nhân trong năm, gửi về cơ quan quản lý thi hành án hình sự Bộ Công an, cơ quan quản lý thi hành án hình sự Bộ Quốc phòng để phê duyệt.

Phạm nhân được bảo đảm quyền khiếu nại, tố cáo

Về quyền, nghĩa vụ của phạm nhân, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội nêu rõ: Kết quả lấy ý kiến ĐBQH về nội dung này cho thấy, đa số ý kiến tán thành phương án quy định tại khoản 3 Điều 27 của dự thảo Luật theo hướng: Phạm nhân chỉ được hưởng các quyền quy định trong Luật Thi hành án hình sự.

Trên cơ sở tiếp thu ý kiến của các ĐBQH, Điều 27 của dự thảo Luật đã được rà soát, bổ sung các nhóm quyền, như: Được đề nghị xét đặc xá, bồi thường thiệt hại, hưởng chế độ, chính sách về bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật. Cụ thể, phạm nhân được bảo hộ tính mạng, sức khỏe, tài sản, tôn trọng danh dự, nhân phẩm; được phổ biến quyền và nghĩa vụ của mình, nội quy cơ sở giam giữ phạm nhân.

Phạm nhân cũng được bảo đảm chế độ ăn, ở, mặc, đồ dùng sinh hoạt cá nhân, chăm sóc y tế theo quy định; gửi, nhận thư, nhận quà, tiền; đọc sách, báo, nghe đài, xem truyền hình phù hợp với điều kiện của nơi chấp hành án. Được tham gia hoạt động thể dục, thể thao, sinh hoạt văn hóa, văn nghệ; lao động, học tập, học nghề. Được gặp, liên lạc với thân nhân, đại diện cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân; đối với phạm nhân là người nước ngoài được thăm gặp, tiếp xúc lãnh sự.

Ngoài ra, trên cơ sở cân nhắc kỹ quy định của pháp luật về quyền dân sự nhằm bảo đảm quyền lợi hợp pháp của phạm nhân và thực tiễn thi hành án phạt tù nhiều năm qua, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị, Quốc hội cho phép quy định tại Điều 27 về quyền được tự mình, hoặc thông qua người đại diện để thực hiện giao dịch dân sự theo quy định của pháp luật của phạm nhân.

Phạm nhân cũng được bảo đảm quyền khiếu nại, tố cáo; được đề nghị xét đặc xá, bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật; được tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, hưởng chế độ, chính sách về bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật. Phạm nhân được sử dụng kinh sách, bày tỏ niềm tin tín ngưỡng, tôn giáo theo quy định của pháp luật; và được khen thưởng khi có thành tích trong quá trình chấp hành án.

Ngọc Mai