Nhà nước điều tiết giá điện như thế nào?

Hiện có hai loại ý kiến: Loại ý kiến thứ nhất đề nghị Nhà nước không nên can thiệp vào giá điện mà để thị trường tự điều chỉnh để có được thị trường điện cạnh tranh toàn diện và thu hút đầu tư, khắc phục tình trạng thiếu điện như thời gian qua. Loại ý kiến thứ hai tán thành với Tờ trình của Chính phủ, cho rằng trong thời gian vừa qua, giá điện chưa được tính đúng, tính đủ các chi phí sản xuất, kinh doanh và lợi nhuận hợp lý, do đó chưa thu hút, đa dạng hóa các nguồn đầu tư cho sản xuất, truyền tải, phân phối điện, đồng thời chưa tạo động lực cho việc sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả, ứng dụng công nghệ sản xuất sử dụng ít điện năng.

Ủy ban KH,CN&MT của Quốc hội thống nhất với loại ý kiến thứ hai, theo đó “giá bán điện thực hiện theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước”. Quy định như vậy là phù hợp với chủ trương chuyển đổi cơ chế quản lý, điều hành lĩnh vực điện lực theo cơ chế thị trường, vừa bảo đảm cho giá bán điện được điều chỉnh linh hoạt theo tín hiệu thị trường, mà vẫn giữ vai trò điều tiết của Nhà nước đối với giá bán điện - loại hàng hóa đặc biệt, có ảnh hưởng trực tiếp rất lớn đến phát triển kinh tế-xã hội, an ninh, quốc phòng và đời sống nhân dân cả nước…

Theo quy định của Chính phủ, phải đến sau năm 2022 Việt Nam mới có thể có thị trường điện hoàn chỉnh. Nghĩa là, trong một số năm tới chưa thể khắc phục được tình trạng độc quyền của một số DN lớn trong các khâu phát điện, truyền tải, phân phối điện. Theo đó, ở các mức độ, cấp độ phát triển khác nhau của thị trường điện lực cạnh tranh, Nhà nước vẫn phải áp dụng các biện pháp can thiệp về giá. Tuy nhiên, nội hàm của khái niệm “có sự điều tiết của Nhà nước” cần được cụ thể hóa. Sự điều tiết của Nhà nước đối với giá điện có thể được thực hiện thông qua các chính sách thuế, các biện pháp kinh tế và tài chính hoặc thực hiện các biện pháp bình ổn giá trong giai đoạn nhất định khi xảy ra biến động bất thường về giá điện. Theo đó, sự điều tiết giá điện không nhất thiết bao gồm việc Nhà nước phê duyệt, quyết định thường xuyên hoặc định kỳ một số loại giá điện.

Mặt khác, chính sách của Nhà nước về giá điện quy định trong dự án luật phải phù hợp với quy định của Luật Giá đang được Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp này.

Trung Nguyễn