Cuộc đời của NSƯT Duy Thanh qua những vai diễn phản diện

Nhắc đến NSƯT Duy Thanh, khán giả nhớ ngay đến những nhân vật phản diện mà ông nhập vai “như thật” một cách xuất thần, nhiều lúc khiến ông bị “ghét lây”. Gần 40 năm gắn bó với sân khấu, với nghiệp diễn, NSƯT Duy Thanh đóng đinh với một tuyến nhân vật phản diện trong các bộ phim như Săn bắt cướp, Ngọc đèn trong mơ, Đất và người, Khi đàn chim trở về, Chạy án, Chạm tay vào nỗi nhớ, Lựa chọn cuối cùng…

Những ngày cuối cùng của NSƯT Duy Thanh

Nghệ sỹ Duy Thanh sinh năm 1957 tại Hà Nội. Ông xuất thân từ một diễn viên sân khấu và bắt đầu sự nghiệp diễn xuất khi trúng tuyển diễn viên của Nhà hát Tuổi trẻ vào năm 1978.  Và ít ai biết được rằng, Duy Thanh vốn là một công nhân cơ điện nhưng có niềm đam mê với nghề diễn viên.

Năm 1978, khi đang là công nhân cơ điện thì tình cờ thấy Nhà hát Tuổi Trẻ tổ chức thi tuyển diễn viên để mở các lớp đào tạo chuyên nghiệp, Duy Thanh bảo rằng vốn yêu nghề diễn từ lâu nên đã đánh liều đăng ký đi thi và không ngờ trúng tuyển rồi ông gắn bó với nghiệp diễn từ đó cho đến nay. Mới đầu, ông được giao những vai phụ trong một số vở kịch nhưng sau đó lại nhanh chóng bén duyên với các bộ phim nhựa.

“Vào thập niên 80 chỉ có phim nhựa mà chưa có phim truyền hình. Thời đó, tôi còn trẻ, lại cũng có chút ngoại hình nên thường được các đạo diễn chọn vào vai chính diện trong các phim cho mục “Điện ảnh chiều thứ 7”. Những ngày đó, các bộ phim thường rất ít tập, bình quân chỉ 4 - 5 tập, cùng lắm là 10 tập. Đến những năm cuối của thập niên 90, do lúc đó ngoại hình đã phát tướng, phù hợp với những vai đểu giả, lưu manh, mưu mô… nên đạo diễn giao cho tôi những vai phản diện. Thật không ngờ là những vai diễn đó lại khiến khán giả nhớ lâu hơn vai chính diện”, nghệ sĩ Duy Thanh nói.

Như nghệ sỹ ưu tú Tự Long từng chia sẻ: “Đời không chỉ có những tiếng cười vui mà...Đời còn có cả những tiếng cười đẫm nước mắt....”. Cuộc đời và sự nghiệp của NDƯT Duy Thanh hay của nhiều nghệ sỹ khác đằng sau sân khấu hào nhoáng, sau những vai diễn là những lao động nghệ thuật và những hy sinh vì nghệ thuật mà không phải ai cũng biết. Nghệ sỹ Duy Thanh từng bảo, đã dấn dấn thân vào nghiệp diễn cũng có nghĩa là đã “bán mình cho quỷ dữ”. Vì thế, chưa khi nào ông từ chối bất cứ dạng vai diễn nào. Và run rủi sao, Duy Thanh lại “đắt sô” cho dạng vai diễn phản diện. Tuy bản thân gặt hái được nhiều thành công trong các dạng vai phản diện nhưng Duy Thanh lại thừa nhận rằng bản thân ông không thích tuyến nhân vật phản diện chút nào. Vì rất ghét những nhân vật phản diện nên phải diễn làm sao để khán giả cũng ghét nhân vật ấy như mình. Ông còn cho biết đã không ít lần bị doạ đánh vì khán giả quá ghét nhân vật ông thể hiện trong phim. Thậm chí, không ít lần ông bị khán giả gọi bằng “thằng” nọ, “thằng” kia… trong phim chứ không gọi bằng tên thật. Cũng có nhiều lần, ông bị người ta từ chối bắt tay vì thấy mặt là nghĩ đến nhân vật đáng ghét trên phim.

Tuy không thích tuyến nhân vật phản diện, NSƯT Duy Thanh vẫn cảm thấy hạnh phúc bởi những vai diễn của ông đều để được lòng khán giả. Ông còn là một trong những diễn viên nổi tiếng thuộc được nhiều lời thoại dài và khó. Ông từng chia sẻ về thói quen đọc kịch bản một lượt để hiểu, sau khi biết lịch quay và bối cảnh thì đọc và nhẩm lại. Đến lúc người quay phim đặt góc máy, ông xem kịch bản lần nữa để thuộc. Dù chỉ là các vai phụ, nghệ sĩ Duy Thanh luôn để lại dấu ấn đậm nét.

Đạo diễn Hữu Phần, người nhiều lần làm việc với NSƯT Duy Thanh cho biết: “Duy Thanh là một diễn viên lao động nghiêm túc. Vậy nên bất cứ ai khi làm việc với anh ấy đều rất yên tâm không chỉ về trình độ tài năng nghệ sĩ mà còn ở đạo đức, tác phong nghề nghiệp. Ở vị trí nào, Duy Thanh cũng làm việc hết sức chu đáo và nhiệt tình. Vậy nên anh em khi làm việc đều cảm phục và trân trọng tinh thần làm việc của anh ấy. Gần đây, bộ phim cuối cùng mà Duy Thanh tham gia là Lựa chọn cuối cùng, dù ốm đau nhưng anh ấy vẫn diễn xuất hết mình và nghiêm túc. Anh ấy được chọn nhiều vào vai phản diện nhưng không phải là xã hội đen, du đãng mà thường vào vai cán bộ thoái hoá, biến chất. Anh ấy luôn có thể diễn được cả vai chính diện và phản diện. Ở một vai diễn nào đấy người ta thấy Duy Thanh rất chính diện, nhưng ở một vai khác, người ta lại thấy một con người đầy mánh khoé, thủ đoạn. Đó là điều làm nên sức sống những vai diễn của Duy Thanh trong lòng công chúng”.

Vai diễn mà NSƯT Duy Thanh tâm đắc nhất chính là vai Trịnh Bá Thủ trong phim Đất và người. Đây là nhân vật bộc lộ được nét diễn xuất đặc trung nhất của nghệ sỹ. Qua hình tượng một cán bộ địa phương tha hóa, nắm trong tay quyền lực nhưng không phục vụ nhân dân mà trục lợi cho bản thân và dòng họ.

Cùng nằm trong tuyến nhân vật một cán bộ tha hóa, vai Chủ tịch tỉnh Phạm Văn Túy trong phim Chạy Án của Duy Thanh tiếp tục khắc họa rõ nét dấu ấn của ông cả về ngoại hình cũng như dạng vai quan chức bệ vệ, đường hoàng bên ngoài nhưng nhiều hành vi khuất tất bên trong.

Duy Thanh trong phim Đất và người

Năm 2012, Duy Thanh vừa ký hợp đồng với bộ phim Tam giác vàng thì phát hiện mình bị ung thư phổi. Và từ đây, số phần đã không mỉm cười với ông. Thế nhưng không vì thế nghệ sỹ thôi diễn.  Đến năm 2014, Duy Thanh ghi dấu ấn trong bộ phim truyền hình ăn khách mang tên Bão qua làng. Ít ai biết được rằng, đây là thời điểm nghệ sỹ vừa trải qua đợt truyền hóa chất điều trị ung thư phổi. Cho đến năm 2015, sức khỏe của NS ƯT Duy Thành ngày càng xấu đi, xuất hiện cả những khối u chèn vào thực quản khiến ông giảm sút đi nhanh chóng. Và mãi đến năm 2016, Duy Thanh lại nhận lời tham gia bộ phim Chạm tay vào nỗi nhớ và Sự lựa chọn cuối cùng. Trong những ngày quay Lựa chọn cuối cùng, ông vẫn lặng lẽ uống thuốc theo đơn bác sĩ kê.

Duy Thanh trong phim Lựa chọn cuối cùng

Trong Lựa chọn cuối cùng, Duy Thanh vào vai nhân vật Hòa “Vâu”, là chủ của tập đoàn Đức Hòa. Nhiều mánh lới, nham hiểm và lạnh lùng là những gì khán giả nhìn thấy ở ông trong vai diễn trên phim. Nhưng ngoài đời NSƯT Duy Thanh là người dễ gần, nghiêm túc, đầy trách nhiệm với công việc. Chính đạo diễn của bộ phim Lựa chọn cuối cùng cho biết: “Tôi ấn tượng nhất vai diễn của anh Thanh ở phim Chạm tay vào nỗi nhớ, nhiều người nhìn anh ấy trên phim thì thấy đầu trọc lốc, trông rất “xã hội đen” lại tưởng đó là ý đồ của đạo diễn muốn tạo hình như thế nhưng thực ra anh bị rụng hết tóc sau thời gian hóa trị. Khi đóng vai Hòa Vâu trong phim Lựa chọn cuối cùng cũng có giai đoạn anh bị rụng tóc, rất may đó là phân đoạn Hòa Vâu bị bắt nên một lần nữa cũng không ai biết đó là dấu hiệu của những lần điều trị. Giai đoạn phim Lựa chọn cuối cùng làm hậu kì, NSƯT Duy Thanh nhận tự lồng tiếng cho vai của mình. Khi đó ông vừa phải vào viện một  đợt”.

Hơn bốn năm chống chọi với căn bệnh ung thư, nhưng nhiều đồng nghiệp không biết nghệ sỹ Duy Thanh mắc bệnh vì bề ngoài vẫn vui vẻ, lạc quan và làm việc bất kể phải diễn ban ngày hay ban đêm. Còn những người biết ông đang phải điều trị thì lo lắng và thương ông. Rồi thì "cuộc chiến" với căn bệnh ung thư ấy cũng dừng lại, NSƯT Duy Thanh về với Đất mẹ trong sự thanh thản. Và ông sẽ được hội ngộ cùng người bạn diễn của mình trong Đất và người là nghệ sỹ Hán Văn Tình, hay khán giả vẫn thường gọi ông là "lão Quềnh".

Hà Thu