Cần đổi mới mạnh mẽ việc giao biên chế, tránh cơ chế xin cho

Nội dung trên được chỉ ra trong báo cáo giám sát của Quốc hội về việc thực hiện chính sách, pháp luật về cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước giai đoạn 2011-2016…

Bộ máy tổ chức vẫn cồng kềnh

Trình bày Báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội về việc thực hiện chính sách, pháp luật về cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước giai đoạn 2011-2016, Chủ nhiệm UBPL của Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, việc thực hiện chính sách, pháp luật cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước giai đoạn 2011 – 2016 đạt được nhiều kết quả tốt, đáng ghi nhận nhưng cũng còn nhiều hạn chế, bất cập.

Cụ thể, hệ thống văn bản vẫn chưa thật đồng bộ, còn phức tạp, nhiều quy định còn chồng chéo, mâu thuẫn, thiếu thống nhất. Một số văn bản chất lượng chưa cao, tính ổn định thấp, nhiều văn bản pháp luật không thuộc lĩnh vực tổ chức bộ máy nhưng vẫn quy định làm tăng tổ chức bộ máy và biên chế, gây khó khăn cho việc thực hiện. Cơ cấu tổ chức của Chính phủ được giữ ổn định, không tăng thêm đầu mối, tổ chức bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực phát huy hiệu quả hoạt động, năng lực quản lý nhà nước được nâng lên, đã từng bước khắc phục được nhiều việc chồng chéo hoặc bỏ trống về chức năng, nhiệm vụ, phạm vi, đối tượng quản lý giữa các bộ, ngành.

Tuy nhiên, tổ chức bộ máy của Chính phủ vẫn chậm được điều chỉnh theo hướng tinh gọn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả; còn tồn tại nhiều tổ chức phối hợp liên ngành, nguyên tắc một việc chỉ giao một cơ quan chủ trì thực hiện và chịu trách nhiệm chính chưa được phát huy mạnh mẽ nên vẫn phải hội họp nhiều, thủ tục hành chính còn rườm rà, quy trình xử lý công việc còn chậm.

Theo ông Định, hiện vẫn duy trì nhiều Phòng trong các Vụ tham mưu, chưa thực hiện đúng yêu cầu trong Nghị quyết số 39-NQ/TW của Bộ Chính trị là ngoài Bộ Nội vụ và Bộ Giáo dục và Đào tạo không tổ chức phòng trong vụ. Hiện vẫn có 16 bộ, cơ quan duy trì phòng trong vụ, tổng số phòng là 320, trong đó có những vụ có rất nhiều phòng như Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Ngoại giao, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn có từ 5-7 phòng/vụ; Cơ cấu tổ chức bên trong của cơ quan chuyên môn cấp tỉnh còn cồng kềnh, trung bình một cơ quan có 8,1 phòng và tương đương; tỷ lệ người giữ chức danh lãnh đạo ở một số cơ quan, địa phương cũng ở mức cao, không hợp lý...

Đại biểu Mai Thị Phương Hoa (Nam Định) phát biểu

Theo báo cáo, tình trạng Trung ương có tổ chức, cơ quan nào thì địa phương có tổ chức, cơ quan đó vẫn là phổ biến (có 17/21 cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh được tổ chức “cứng” ở các địa phương, có tên gọi và lĩnh vực phụ trách tương ứng với các bộ, cơ quan ngang bộ ở Trung ương); chưa được hoàn thiện theo hướng phát huy vai trò chủ động, sáng tạo và phù hợp với đặc điểm của địa phương.

Đặc biệt, số lượng biên chế viên chức tăng nhanh. Những năm 2014-2016, vẫn còn 11 địa phương sử dụng vượt quá số biên chế được giao. Việc sử dụng lao động hợp đồng làm chuyên môn không đúng quy định vẫn diễn ra khá phổ biến. Số đơn vị sự nghiệp công lập tăng lên và chưa có xu hướng giảm.

Trên cơ sở kết quả giám sát, Đoàn giám sát đề xuất tiếp tục hoàn thiện chính sách, pháp luật về cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước đồng bộ, đầy đủ, kịp thời, chất lượng. Chính phủ, bộ, cơ quan ngang bộ và UBND cấp tỉnh khẩn trương rà soát, kịp thời sửa đổi, bổ sung các văn bản nhằm khắc phục những hạn chế, vướng mắc, chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức bộ máy và biên chế…

Lãnh đạo nhiều hơn công chức

Thảo luận về vấn đề này, các ý kiến đại biểu Quốc hội (ĐB) cho rằng thời gian qua các cấp ở chính quyền địa phương cơ bản thực hiện sắp xếp, kiện toàn bộ máy theo quy định của Trung ương. Tuy nhiên, bộ máy vẫn ngày càng cồng kềnh, phức tạp, chưa tạo sự đột phá, thậm chí có nơi còn trì trệ, tăng phiền hà, nhũng nhiễu với dân.

ĐB Mai Thị Phương Hoa (Nam Định) cho rằng nhóm viên chức trong đơn vị sự nghiệp công lập tăng nhanh 5,8% so với năm 2011, trong khi đây là nhóm cần giảm, tạo gánh nặng lớn đối với ngân sách nhà nước. Nguyên nhân của tình trạng này là do một số bộ, ngành, địa phương thực hiện chưa nghiêm việc tinh giản biên chế, xã hội hóa dịch vụ công chưa làm nhiều, đặc biệt trách nhiệm người đứng đầu chưa cao. Do vậy, cần xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân, nhất là người đứng đầu không thực hiện hay thực hiện không đúng mục tiêu tinh giản biên chế, tinh gọn bộ máy. Chính phủ hàng năm phải có báo cáo về kết quả việc tinh giản biên chế, tinh gọn bộ máy để làm căn cứ cho Quốc hội giám sát, ĐB đề nghị.

Cũng theo ĐB Phương Hoa, hiện nay, số phòng /vụ tuy đã giảm nhưng vẫn còn tới 681 phòng. Như vậy, 1 vụ có 4 phòng, thậm chí có vụ tới 7-8 phòng; có bộ đã giải thể số phòng trong tổng cục, nhưng một số vụ trong tổng cục lại được nâng cấp lên thành cục, thậm chí với số lượng nhiều hơn. Như vậy chúng ta đã biến cái cá biệt, đặc thù thành phổ biến. Việc thành lập phòng trong vụ cũng góp phần gây nên số lượng lãnh đạo nhiều hơn công chức. Trong khi Nghị quyết số 18-NQ/TW Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII quy định “không thành lập phòng trong vụ, trừ trường hợp đặc biệt”.

ĐB Nguyễn Minh Sơn (Tiền Giang) cho rằng đã đến lúc không thể thờ ơ với tinh giản biên chế, vì "cái bánh ngân sách dù có nở như nồi cơm Thạch Sanh cũng khó mà nuôi đủ bộ máy hành chính cồng kềnh như hiện nay”. Tuy nhiên, quá trình giảm biên chế cần quán triệt phương châm tinh giản và tinh nhuệ, theo đó bộ máy phải gọn nhẹ, nhưng đảm bảo chất lượng. Đồng thời, phải chú trọng đội ngũ cán bộ cấp xã, những người gần dân hơn cả, nhưng đãi ngộ thời gian qua chưa xứng đáng, ĐB Sơn đề nghị.

Theo ĐB Nguyễn Hồng Vân (Phú Yên), một trong những vấn đề còn tồn tại trong tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế là “nhẹ trên nặng dưới”. “Cử tri và các vị lão thành rất bức xúc khi những sai phạm của cán bộ được coi là rất nghiêm trọng, nhưng chưa truy được trách nhiệm pháp lý”. Tình trạng đề bạt, bổ nhiệm không đúng tiêu chuẩn, sai quy trình vẫn xảy ra nhưng xử lý thì chưa tới nơi tới chốn. Do vậy cần phải xử lý cả người bổ nhiệm và được bổ nhiệm nếu để xảy ra sai phạm.

Còn nguyên nhân của những hạn chế mà báo cáo giám sát của Quốc hội nêu ra là do nhận thức về mục đích, ý nghĩa của việc sắp xếp tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế chưa đầy đủ và sâu sắc nên quyết tâm chính trị chưa cao, nỗ lực chưa lớn, tổ chức thực hiện chưa quyết liệt. Như vậy có hay không tình trạng “Nghị quyết thì thuộc, nhưng nhận thức không đầy đủ”, ĐB Vân nói.

ĐB Cao Thị Xuân (Thanh Hóa) cho rằng việc giao biên chế còn chưa sát thực tế, nhiều bộ ngành còn dư biên chế được giao (tại các tổng cục, cục, vụ), đại biểu đề nghị cần đổi mới mạnh mẽ việc giao biên chế, tránh cơ chế xin cho, thống nhất cơ quan quản lý biên chế.

Lấy dẫn chứng, khi vào trang website của một tỉnh thì thấy lãnh đạo của UBND tỉnh có 4 đồng chí, trong đó, Chủ tịch UBND tỉnh phải kiêm nhiệm Trưởng ban hoặc Chủ tịch của 27 tổ chức liên ngành, 3 Phó Chủ tịch còn lại phải kiêm nhiệm - người ít nhất là 10 tổ chức, người nhiều là 25 tổ chức, đại biểu đề nghị khẩn trương rà soát, kiên quyết giảm các tổ chức liên ngành ở cả Trung ương, địa phương.

Do vậy việc xây dựng cơ cấu tổ chức bên trong các bộ, cơ quan cấp tỉnh, cần phải xây dựng tiêu chí thống nhất để chấn chỉnh tình trạng gia tăng số phòng trong vụ, nâng cấp vụ lên thành cục... cùng với đó là việc ban hành pháp lệnh quy định vấn đề này để thực hiện thống nhất trong bộ máy nhà nước. 

PV