Đầu xuân, xem người Việt khai bút

Tết Nguyên Đán là dịp lễ quan trọng nhất trong văn hóa của người Việt Nam, chứa đựng rất nhiều nét văn hóa, phong tục tập quán độc đáo. Trong đó, khai bút đầu năm là một phong tục đẹp, đầy thú vị, mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc.

Truyền thống Khai bút đầu xuân của dân tộc ta đã có từ lâu đời, nhất là dưới xã hội phong kiến khi nền Nho học thịnh hành. Thời đó người ta dùng bút lông, mực Tàu, viết chữ Hán hoặc chữ Nho trên giấy hồng điều (giấy đỏ hoặc vàng).

Trước dây, khi khai bút, ai cũng phải thắp hương trên bàn thờ gia tiên, rồi trang nghiêm, cẩn trọng tay bút sắp xếp trải ra cẩn thận: giấy, bút, mực trên hương án hoặc bàn viết.

Đặc biệt, khi khai bút, phải ăn mặc chỉnh tề, đi cúng ở văn chỉ, văn tứ của làng xã rồi mới được về nhà khai bút. Trước khi khai bút phải suy nghĩ, chọn lọc câu, tứ, ý, kiểu chữ, kiểu văn cho thật chuẩn, thật hay thì mới đặt bút viết.

Thời điểm khai bút thường là lúc giao thừa vừa sang hoặc vào buổi sáng mồng Một tết. Đây được coi là những thời điểm quan trọng và thiêng liêng nhất.

Người khai bút suy nghĩ những gì mình định viết ra và nhất định phải là những gì do mình mong muốn, không được sao chép hay cóp nhặt của người khác, như thế mới cầu mong được may mắn, những điều tốt đẹp.

Khai bút có ý nghĩa đề cao sự học, vì thế gửi gắm trong những nét chữ đầu xuân là ước nguyện của người cầm bút về một năm thi cử đỗ đạt, học hành tấn tới, sự nghiệp như ý.

Trước đây, tục khai bút thường chỉ có những người hay chữ hoặc ông đồ thực hiện, nhưng ngày nay, đối tượng đã mở rộng hơn nhiều, không chỉ học sinh, giới văn sĩ, thi sĩ, người làm nghề viết mà bất kì ai cũng có thể khai bút. Người ta không cầu kỳ khai bút bằng bút nghiên, mực tàu nữa, có thể viết vào một cuốn sổ nhỏ, một  tờ giấy đã được chuẩn bị. Đối với người làm nghề viết, họ có thể viết ra những điều "mắt thấy tai nghe" để bắt đầu cho một năm mới. Còn đối với học sinh, các em mong muốn đỗ đạt, giành được điểm cao trong kỳ học mới. Bây giờ, khai bút còn có thể viết trên mạng xã hội như facebook hay các trang mạng khác. Người ta có thể viết bất cứ những gì mình muốn trên mạng xã hội, vẫn được gọi là khai bút đầu xuân, mà không còn cầu kì chuẩn bị giấy mực như trước.

Khai bút đầu xuân là một trong những truyền thống có từ lâu đời được lưu truyền qua nhiều thế hệ người Việt. Nó đã trở thành một nét đẹp, một biểu tượng cho tinh thần hiếu học của dân tộc ta cần được gìn giữ và phát huy.

Hà Thu