TAND TP.HCM hướng đến sử dụng AI trong xét xử án
Dự kiến đầu năm 2026, sau thời gian thí điểm, TAND TP.HCM sẽ chính thức ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong nghiên cứu và xét xử án tại các Tòa án trên địa bàn.
Thông tin được bà Nguyễn Thị Thùy Dung – Phó Chánh án TAND TP.HCM cho biết tại Hội nghị giới thiệu ứng dụng AI hỗ trợ thụ lý, nghiên cứu và giải quyết vụ việc trong hệ thống TAND hai cấp TP.HCM do TAND TP.HCM tổ chức chiều 18/11.
Theo bà Dung, sau sáp nhập, TP.HCM là địa phương có số lượng án lớn nhất cả nước, với hơn 100.000 vụ án được thụ lý trong năm 2025.
Trong khi đó, biên chế thẩm phán và thư ký không được tăng, gây áp lực rất lớn lên hoạt động xét xử, đặc biệt là với 19 Tòa án khu vực phải thực hiện nhiệm vụ xét xử sơ thẩm theo quy định mới từ ngày 1/7/2025.
“Với cách làm cũ, không ứng dụng công nghệ thông tin, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI) thì không thể hoàn thành khối lượng công việc ngày càng tăng”, bà Dung nói và nhấn mạnh TAND TP.HCM xác định chuyển đổi số và ứng dụng AI là giải pháp then chốt nhằm nâng cao hiệu quả công tác xét xử.
Điển hình như năm 2023, TAND TP.HCM đã xây dựng và triển khai chương trình quy trình giải quyết các vụ việc dân sự, hành chính và hôn nhân gia đình. Chương trình này được áp dụng hiệu quả, góp phần giúp đơn vị hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.
Bên cạnh đó, Toà án nhân dân tối cao (TANDTC) đã chấp thuận đề án tống đạt điện tử do TAND TP.HCM triển khai, xem đây là một phương thức tống đạt hợp lệ trong tố tụng dân sự.
Ngoài đề án tống đạt điện tử, TAND TP.HCM triển khai phần mềm chuyển giọng nói thành biên bản tại một số phòng xét xử.
Bà Dung nhìn nhận, sau ngày 1/7, khối lượng công việc tại các Tòa án khu vực đặc biệt nặng nề. Nếu không có công cụ hỗ trợ, thẩm phán tại các đơn vị này sẽ phải đối mặt với áp lực lớn.
Bên cạnh đó, Ủy ban Thẩm phán TAND TP.HCM còn phải đảm nhiệm thêm nhiệm vụ xét xử Giám đốc thẩm khiến yêu cầu về ứng dụng công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo trở nên cấp thiết nhằm hỗ trợ thẩm phán, thư ký và hội thẩm nhân dân trong quá trình nghiên cứu và giải quyết án.
Theo bà Dung, phần mềm AI được giới thiệu gồm AI tra cứu và AI hỗ trợ xét xử. Trong đó, AI hỗ trợ xét xử dự kiến hoàn thành trong 1–2 tháng tới.
Bà Dung thông tin thêm, sau thời gian thí điểm, TAND TP.HCM sẽ báo cáo TANDTC và dự kiến đưa AI vào vận hành chính thức trong nghiên cứu và xét xử các vụ án tại các Tòa án trên địa bàn từ ngày 1/1/2026.
"Hệ thống AI được đánh giá có tính ứng dụng cao, giúp giảm đáng kể thời gian nghiên cứu hồ sơ, nâng cao hiệu quả công tác của đội ngũ thẩm phán, thư ký và hội thẩm nhân dân", bà Dung nói.
Phó Chánh án TAND TP.HCM nhấn mạnh thêm: Trí tuệ nhân tạo không thể thay thế con người, không thể thay thế vai trò của thẩm phán trong việc xét xử vụ án. Công cụ này chỉ đóng vai trò hỗ trợ tra cứu và phân tích, giúp nâng cao chất lượng và tốc độ xử lý công việc.
Theo giới thiệu, hệ thống AI tra cứu luật “Made in Vietnam” do Decom Stars phát triển được xem là giải pháp đột phá, hỗ trợ TAND hai cấp TP.HCM rút ngắn thời gian nghiên cứu, tăng độ chính xác và minh bạch trong xử lý thông tin. Công nghệ mới này hứa hẹn đóng vai trò quan trọng trong tiến trình chuyển đổi số tư pháp.
Với AI tra cứu luật, nền tảng được xây dựng trên kho dữ liệu pháp lý quy mô lớn, bao gồm khoảng 350.000 văn bản pháp luật hiện hành, 72 án lệ của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, gần 300 văn bản hướng dẫn nghiệp vụ và khoảng 2 triệu bản án đã được làm sạch, chuẩn hóa và gắn nhãn theo chuyên ngành.
Trong giai đoạn tới, hệ thống sẽ được tiếp tục mở rộng dữ liệu, dự kiến bổ sung thêm 1,9 triệu bản án để nâng cao độ bao phủ và chất lượng tham chiếu.
Đây cũng được xem là bước tiến thể hiện quyết tâm của ngành tư pháp trong việc ứng dụng công nghệ mới, xây dựng nền công lý hiện đại, hiệu quả và vì con người.
Hệ thống AI không chỉ trả lời câu hỏi pháp lý mà còn hiểu và phân tích ngữ nghĩa, đối chiếu điều luật, phát hiện các điểm liên quan giữa quy định pháp luật và tình tiết của vụ án.
Đặc biệt, AI được tích hợp hai công nghệ lõi do đội ngũ kỹ sư Việt Nam phát triển. Công nghệ VERA (Verified Evidence Retrieval AI) cho phép hệ thống tự động truy xuất bằng chứng, đối chiếu và trích dẫn văn bản pháp luật phù hợp.
Điều này bảo đảm mọi câu trả lời của AI đều có nguồn gốc rõ ràng, được kiểm chứng và đúng hiệu lực pháp lý hiện hành.
Bên cạnh đó, công nghệ SIFAI (Smart Integrity Filter for AI) đóng vai trò như một lớp kiểm duyệt nội dung thông minh, loại bỏ các truy vấn nhạy cảm hoặc nằm ngoài phạm vi pháp luật, bảo đảm hệ thống vận hành an toàn, tuân thủ chuẩn mực chuyên môn trong môi trường tư pháp.
Khi người dùng tải lên hồ sơ vụ án dưới dạng PDF, văn bản hình ảnh hoặc các loại tài liệu khác, AI tự động trích xuất, phân tích nội dung, nhận diện các tình tiết trọng yếu và đối chiếu với quy định pháp luật, án lệ và hướng dẫn nghiệp vụ để tạo thành hệ thống căn cứ pháp lý đầy đủ.
Nhờ khả năng tổng hợp logic, AI hỗ trợ thẩm phán rút ngắn thời gian nghiên cứu hồ sơ, đồng thời gợi ý hướng nhận định pháp lý phù hợp để tham khảo. Người dùng cũng có thể đặt câu hỏi nghiệp vụ và nhận lại câu trả lời có căn cứ minh bạch, trích dẫn rõ ràng, giúp quá trình tra cứu trở nên thuận tiện và chính xác hơn. Việc rà soát chéo thông tin cũng được AI hỗ trợ tự động nhằm hạn chế tối đa nguy cơ bỏ sót chi tiết quan trọng.
Nền tảng cũng được định hướng phát triển khả năng xử lý file âm thanh, hình ảnh - phù hợp với thực tế hồ sơ ngày càng đa dạng, đồng thời xây dựng các module chuyên sâu theo từng lĩnh vực như hình sự, dân sự, hành chính, kinh doanh thương mại hay lao động.
Một mục tiêu quan trọng khác của dự án là tiến tới khả năng hỗ trợ tổng hợp hồ sơ thành bản án hoàn chỉnh, gợi ý lập luận pháp lý theo chuẩn mực xét xử và tự động kiểm tra tính hợp lý, hợp pháp của bản án trước khi Thẩm phán phê duyệt. Những tính năng này, khi hoàn thiện, sẽ góp phần đáng kể vào quá trình chuẩn hóa nghiệp vụ, nâng cao chất lượng bản án và bảo đảm tính minh bạch trong xét xử.