Bảo đảm hiệu quả sử dụng vốn vay và hạn chế rủi ro về nợ công

Các đại biểu ghi nhận dự thảo Luật thể hiện nỗ lực rất lớn của cơ quan soạn thảo trong việc minh bạch hóa quy trình vay, sử dụng, trả nợ công. Đồng thời, làm rõ thẩm quyền của các cơ quan trong đàm phán, ký kết và quản lý các khoản vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài.

Việc dự thảo Luật đã giao Bộ Tài chính thẩm quyền quyết định việc sửa đổi, bổ sung, gia hạn thỏa thuận vay ODA, vay ưu đãi không làm tăng nghĩa vụ trả nợ nước ngoài của Chính phủ, tạo sự linh hoạt trong quá trình thực thi và cắt giảm thủ tục hành chính.

Các ý kiến đóng góp của đại biểu được Ban soạn thảo và cơ quan thẩm tra nghiêm túc tiếp thu để chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật trước khi trình Quốc hội xem xét thông qua tại Kỳ họp này.

Đại biểu Phạm Thị Thanh Mai (Đoàn ĐBQH TP Hà Nội) mong muốn dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công lần này sẽ đáp ứng được yêu cầu thực tiễn của một số địa phương, trung ương đang “rất vướng” trong quá trình quản lý các dự án ODA. Đồng thời đề nghị Cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu lại quy định về giao chỉ tiêu vay và vay lại vốn ODA.

Về trình tự, thủ tục vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn ĐBQH TP HCM) nhận thấy quy định tại Điều 29 là sửa đổi “lớn và rất quan trọng”. Do đó, Đại biểu đề nghị bổ sung yêu cầu đánh giá đủ năng lực quản trị dự án của các cơ quan đề xuất vay, đặc biệt là Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và doanh nghiệp nhà nước.

Đại biểu nêu thực tiễn nhiều địa phương đề xuất dự án vay ODA nhưng không đủ năng lực quản lý, dẫn tới chậm giải ngân, đội vốn, kéo dài thời gian thực hiện. Việc quy định rõ nội dung này ngay tại Điều 29 sẽ giúp sàng lọc dự án, bảo đảm hiệu quả sử dụng vốn vay và hạn chế rủi ro về nợ công.

Đại biểu Phạm Trọng Nhân (Đoàn ĐBQH TP HCM) cũng phân tích, trong Dự thảo luật hiện cho phép đơn vị sự nghiệp công lập tự đảm bảo chi thường xuyên và một phần chi đầu tư được vay lại vốn ODA, vay ưu đãi. Đồng thời bổ sung cơ chế để những đơn vị chưa đáp ứng yêu cầu đủ điều kiện vẫn có thể được cấp phát từ ngân sách trong một số trường hợp.

Đại biểu cũng cho rằng cơ chế giám sát hiệu quả sử dụng vốn vay lại ở nhiều nơi vẫn còn yếu, nếu không gắn chặt với khuôn khổ đánh giá rủi ro, điều này có thể dẫn đến tình trạng vay thì dễ, chi thì thoải mái nhưng trả nợ lại trông chờ vào ngân sách.

Làm rõ thêm vấn đề các đại biểu Quốc hội đã đề cập về nguyên tắc cấp phát và cho vay lại, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, bên cạnh việc kế thừa các nguyên tắc về cho vay lại địa phương và đơn vị sự nghiệp công lập ở Luật quản lý nợ công năm 2017, luật này mở thêm nguyên tắc cấp phát cho đơn vị sự nghiệp công lập và địa phương.

Theo đó, Cơ quan soạn thảo đã tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, giao Chính phủ căn cứ vào mục tiêu điều hành để xác định các nguyên tắc có thể cấp phát từ nguồn vốn vay ODA và vay ưu đãi cho địa phương.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, đối với các đơn vị sự nghiệp công lập, căn cứ vào các nghị quyết số 57, nghị quyết 71 về các chủ trương đột phá trong phát triển giáo dục đào tạo, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, mà đơn vị sự nghiệp công lập là một trong các chủ thể trực tiếp quan trọng thực hiện các nội dung này, sẽ mở thêm cơ chế cấp phát áp dụng đối với các đơn vị sự nghiệp công lập chưa đảm bảo ở mức độ tự chủ tài chính.

Bộ trưởng cho biết, đơn vị sự nghiệp công lập vẫn phải thực hiện theo cơ chế cho vay lại một phần nhằm không tạo ra sự ỷ lại và chia sẻ trách nhiệm trả nợ với ngân sách.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cũng nêu rõ, đối với một số địa phương và một số đơn vị sự nghiệp công lập hiện nay không cân đối, không tự chủ được ngân sách, trong quá trình xem xét đặt vấn đề về cho vay lại các nguồn vốn ODA, Chính phủ sẽ tính toán để có mức độ hỗ trợ phù hợp. Đối với các trường hợp đã tự chủ được thì vẫn triển khai như bình thường để nâng cao trách nhiệm của các đơn vị sử dụng các nguồn vốn ODA.

Mai Đỉnh - Đỗ Việt