Đề xuất cho phép di dời 25 di tích để làm sân bay Gia Bình
Theo Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh, sân bay Gia Bình sẽ giữ vai trò bổ trợ chiến lược cho Nội Bài, phát huy lợi thế về không gian, kết nối và hạ tầng, đồng thời tạo đà phát triển cho các ngành công nghiệp, logistics, thương mại điện tử, du lịch và dịch vụ.
Đầu tư xây dựng theo các chuẩn mực quốc tế
Sáng 14/11, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh trình bày Tờ trình về chủ trương đầu tư Dự án xây dựng Cảng hàng không quốc tế Gia Bình.
Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, việc đầu tư xây dựng Cảng Hàng không quốc tế Gia Bình là bước đi chiến lược, mang tính đột phá, góp phần tái cấu trúc mạng lưới hàng không Vùng Thủ đô.
Sân bay Gia Bình sẽ giữ vai trò bổ trợ chiến lược cho sân bay Nội Bài, phát huy lợi thế về không gian, kết nối và hạ tầng, đồng thời tạo đà phát triển cho các ngành công nghiệp, logistics, thương mại điện tử, du lịch và dịch vụ.
Dự án đồng thời có ý nghĩa đặc biệt trong bảo đảm quốc phòng, an ninh và phục vụ các sự kiện đối ngoại quan trọng, đặc biệt là Hội nghị cấp cao APEC năm 2027.
Theo Bộ trưởng Trần Hồng Minh, Cảng Hàng không quốc tế Gia Bình được đầu tư xây dựng theo các chuẩn mực quốc tế, trở thành cảng hàng không thông minh, xanh, bền vững, thế hệ mới đẳng cấp quốc tế, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội.
Đây cũng là sân bay phục vụ khai thác lưỡng dụng đảm bảo hoạt động an ninh - quốc phòng và các sự kiện đối ngoại quan trọng; đạt tiêu chuẩn dịch vụ cảng hàng không quốc tế 5 sao, thuộc nhóm 10 cảng hàng không 5 sao hàng đầu thế giới theo tiêu chí của Skytrax và nằm trong nhóm sân bay có trải nghiệm hành khách xuất sắc (AQS) theo đánh giá của Hội đồng sân bay quốc tế (ACI).
Sân bay Gia Bình cũng hướng tới là cửa ngõ hàng không của miền Bắc, là cảng hàng không trung chuyển hành khách, hàng hóa và cơ sở bảo dưỡng, sửa chữa, đại tu máy bay (MRO) của khu vực Châu Á - Thái Bình Dương.
Công suất 50 triệu hành khách/năm
Dự án dự kiến được đầu tư với quy mô cấp 4F theo tiêu chuẩn của Tổ chức Hàng không dân dụng Quốc tế (ICAO); đáp ứng nhu cầu khai thác khoảng 30 triệu hành khách/năm và 1,6 triệu tấn hàng hóa/năm giai đoạn đến năm 2030; khoảng 50 triệu hành khách/năm và 2,5 triệu tấn hàng hóa/năm tầm nhìn đến năm 2050.
Tổng vốn đầu tư sân bay Gia Bình, theo báo cáo của Chính phủ, khoảng 196.378 tỷ đồng. Trong đó, giai đoạn 1 khoảng 141.236 tỷ đồng, giai đoạn 2 khoảng 55.142 tỷ đồng. Dự án được đầu tư bằng nguồn vốn của nhà đầu tư, bao gồm vốn chủ sở hữu và vốn huy động hợp pháp.
Về tiến độ, Chính phủ dự kiến giai đoạn 2025-2027 sẽ đầu tư xây dựng các công trình cần thiết để phục vụ Hội nghị cấp cao APEC 2027.
Giai đoạn 2026-2030 sẽ hoàn thành xây dựng các công trình còn lại của giai đoạn 1 bảo đảm đồng bộ vận hành, khai thác đáp ứng công suất 30 triệu hành khách/năm và 1,6 triệu tấn hàng hóa/năm.
Ở giai đoạn 2 (2031-2050), dự kiến sẽ hoàn thành các hạng mục công trình đáp ứng công suất 50 triệu hành khách/năm và 2,5 triệu tấn hàng hóa/năm. Chính phủ tính toán thời hạn hoạt động của dự án là 70 năm (từ năm 2025 đến năm 2095).
Đề xuất chính sách đặc biệt hỗ trợ đầu tư, Chính phủ nêu rõ trong phạm vi giải phóng mặt bằng của dự án có khoảng 25 di tích cần phải di dời nhưng pháp luật hiện hành chưa có quy định về việc này.
Vì vậy, Chính phủ kiến nghị Quốc hội cho phép UBND tỉnh Bắc Ninh được phép di dời các di tích lịch sử - văn hóa (các cấp) trong quá trình triển khai công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và thực hiện đầu tư sân bay Gia Bình.
Cần quy định rõ trách nhiệm, thời hạn, cơ chế báo cáo và hậu kiểm
Thẩm tra tờ trình của Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, Ủy ban nhất trí với sự cần thiết đầu tư sân bay Gia Bình.
Cơ quan thẩm tra cũng cơ bản thống nhất với mục tiêu, quy mô, địa điểm, thời gian, tiến độ thực hiện dự án đầu tư, nhu cầu sử dụng đất, phương án giải phóng mặt bằng, di dân tái định cư, phương án lựa chọn công nghệ chính, giải pháp bảo vệ môi trường như Chính phủ trình.
Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra đề nghị lượng hóa rõ các mục tiêu của Dự án (tiêu chuẩn 5 sao Skytrax, top 10 thế giới, Net Zero...), xác định lộ trình và tính khả thi. Cùng đó là bổ sung đánh giá về địa chất, thủy văn, thoát nước, tác động đến sông Ngụ và làm rõ phương án đầu tư hệ thống giao thông kết nối đa phương thức đồng bộ với tiến độ hoàn thành Dự án.
Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị đánh giá tính khả thi trong việc hoàn thành Dự án để đáp ứng tiến độ phục vụ APEC năm 2027, trong bối cảnh còn nhiều vướng mắc về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và điều kiện địa chất phức tạp; phương án đào tạo, chuyển đổi nghề, tạo việc làm cho người dân bị ảnh hưởng và giải pháp bảo đảm an ninh lương thực khi thực hiện thu hồi diện tích lớn đất lúa 2 vụ; làm rõ danh mục, tiêu chuẩn kỹ thuật, quy trình kiểm định, vận hành, đào tạo nhân sự và thiết lập cơ chế thẩm định liên ngành bảo đảm an toàn, bảo mật và vận hành ổn định.
Ngoài ra, làm rõ hơn căn cứ tính toán suất đầu tư Dự án, so sánh suất đầu tư với các dự án sân bay tương đương trong khu vực và điều chỉnh theo giá địa phương để lựa chọn mức chi phí phù hợp, tối ưu; nguồn vốn, khả năng thu hồi vốn và trả nợ vốn vay.
Bên cạnh đó, cơ quan thẩm tra đề nghị bổ sung báo cáo đánh giá tác động cụ thể hơn về thủy văn, ngập úng, biến đổi dòng chảy, xây dựng kế hoạch quản lý môi trường, giám sát khí thải, tiếng ồn, đánh giá tác động sinh thái, tiếng ồn đến dân cư và thiết lập cơ chế giám sát cộng đồng.
Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng đề nghị Chính phủ phân tích cơ sở xác định thời gian hoạt động của dự án là 70 năm. Theo cơ quan thẩm tra, cần xác định dựa trên thời gian thu hồi vốn thực tế và quy định giám sát định kỳ 5 năm/lần để cập nhật doanh thu, chi phí, lợi nhuận và điều chỉnh linh hoạt, nhằm bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư và người sử dụng.
Về sơ bộ tổng mức đầu tư và nguồn vốn, cơ quan thẩm tra của Quốc hội đề nghị Chính phủ làm rõ hơn căn cứ tính toán suất đầu tư Dự án, so sánh suất đầu tư với các dự án sân bay tương đương trong khu vực và điều chỉnh theo giá địa phương để lựa chọn mức chi phí phù hợp, tối ưu. Chính phủ cũng cần làm rõ hơn về nguồn vốn, khả năng thu hồi vốn và trả nợ vốn vay.
Nhất trí với cơ chế, chính sách đặc biệt mà Chính phủ đề xuất, song cơ quan thẩm tra đề nghị quy định rõ về xử lý hệ quả sau khi di dời các di tích, nhất là việc công nhận lại di tích sau khi di dời, bảo đảm giữ nguyên yếu tố gốc, giá trị lịch sử - văn hóa.
Bên cạnh đó, cần quy định rõ trách nhiệm, thời hạn, cơ chế báo cáo và hậu kiểm đối với UBND tỉnh Bắc Ninh trong quá trình thực hiện các thủ tục đất đai, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, di dời di tích lịch sử - văn hóa, đồng thời thiết lập cơ chế giám sát của Quốc hội, các Bộ, ngành, cơ quan trung ương, bảo đảm tính minh bạch trong thực hiện cơ chế, chính sách đặc biệt.