Phương tiện đỗ tràn lan: Nguy cơ chặn đường cứu hoả Bài 3: Cần chế tài mạnh và ý thức tuân thủ từ cộng đồng

Đỗ xe chắn lối cứu hỏa: Trách nhiệm không của riêng ai

Trao đổi với PV, ông Trần Phan Mỹ, Phó Trưởng phòng Kinh tế, Hạ tầng và Đô thị UBND phường Khương Đình chia sẻ : Trước thời điểm sắp xếp mô hình chính quyền đô thị hai cấp, trên địa bàn vẫn tồn tại tình trạng dừng, đỗ xe ô tô tràn lan, gây mất trật tự đô thị, ảnh hưởng an toàn giao thông và cản trở hoạt động của xe chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ tại một số tuyến phố như Vũ Tông Phan, Thượng Đình, Khương Đình, Kim Giang…

Theo ông Mỹ, từ ngày 01/7/2025, sau sáp nhập, tinh gọn, lãnh đạo UBND phường xác định rõ giữ gìn trật tự đô thị là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, mang tính đột phá để tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội bền vững. UBND phường đã thành lập Ban Chỉ đạo 197, ban hành quy chế hoạt động, giao Công an phường làm cơ quan thường trực. Phòng Văn hóa - Xã hội phụ trách biên tập nội dung tuyên truyền, phát thanh trên hệ thống loa của phường và phối hợp cùng Công an tổ chức tuyên truyền lưu động bằng ô tô. Song song với đó, hệ thống chính trị tại khu dân cư trực tiếp vận động, ký cam kết với từng hộ dân có phương tiện dừng, đỗ trên các tuyến phố.

Sau thời gian tuyên truyền, lực lượng Công an và an ninh trật tự cơ sở tiến hành lập biên bản, xử lý các trường hợp vi phạm; những xe không xác định được chủ phương tiện bị cẩu kéo về bãi theo quy định.

Ông Mỹ cho hay, sau khi làm tốt công tác xử lý, Ban chỉ đạo 197 đã phân công lực lượng Công an, An ninh trật tự cơ sở tuần tra theo ca trực, tiến hành xử lý thường xuyên vi phạm, đến nay tình trạng dừng đỗ xe sai quy định tại các đường phố trên địa bàn đã hạn chế tối đa, giao thông được thuận lợi, cảnh quan đô thị được thông thoáng, sạch sẽ.

“Trong thời gian tới, các lực lượng tiếp tục duy trì đảm bảo giữ gìn trật tự đô thị, vệ sinh môi trường, không để tái phát sinh các trường hợp vi phạm, góp phần xây dựng phường Khương Đình ngày càng sạch hơn, đẹp hơn, đường phố thông thoáng hơn”, ông Mỹ cho biết thêm.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia đô thị, giải pháp căn cơ không chỉ nằm ở việc tăng cường xử phạt, mà còn ở thay đổi nhận thức cộng đồng về mối liên hệ giữa hành vi đỗ xe chiếm lối đi và rủi ro tính mạng con người. Khi người dân hiểu rằng một chiếc xe đỗ sai chỗ có thể khiến xe cứu hỏa không tiếp cận kịp thời, dẫn đến thương vong, họ sẽ hành xử khác. Sự chuyển biến đó chỉ có được thông qua giáo dục và truyền thông thường xuyên, liên tục chứ không chỉ trong những đợt cao điểm.

Đồng thời, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ để người dân tham gia giám sát. Việc cho phép người dân gửi hình ảnh phương tiện đỗ sai qua ứng dụng điện thoại, báo trực tiếp cho lực lượng chức năng sẽ tạo nên cơ chế “giám sát cộng đồng” hiệu quả. Cách làm này không chỉ tạo áp lực xã hội, nâng cao ý thức chấp hành, mà còn giúp tăng hiệu quả quản lý mà không cần mở rộng bộ máy.

Giải pháp tạm thời cho việc thiếu các bãi đỗ xe có thể là phân luồng và cấp phép đỗ xe theo khung giờ linh hoạt: cho phép đỗ tạm tại một số tuyến đường vào ban đêm hoặc khung giờ thấp điểm, đồng thời cấm tuyệt đối trong giờ cao điểm hoặc khu vực có nguy cơ cháy nổ cao.

Ngoài ra, việc ứng dụng công nghệ quản lý đỗ xe thông minh (qua mã QR, ứng dụng di động, thanh toán điện tử) được phổ biển không chỉ giúp minh bạch nguồn thu mà còn quản lý được vị trí, thời gian đỗ, từ đó dễ dàng phát hiện vi phạm hoặc phương tiện đỗ quá lâu tại khu vực cứu hộ. Khi hệ thống này được kết nối với dữ liệu PCCC, cơ quan chức năng có thể nhanh chóng xác định phương tiện gây cản trở và xử lý kịp thời.

Đồng thời, một số chuyên gia kiến nghị cần xem việc đảm bảo lối tiếp cận cho lực lượng PCCC&CNCH là tiêu chí bắt buộc trong quản lý đô thị, đặc biệt tại khu dân cư hiện hữu. Cơ quan chức năng phải kiểm tra định kỳ, xử phạt nghiêm hành vi chiếm dụng vỉa hè, lòng đường, đồng thời tổ chức tập huấn thoát nạn, nâng cao ý thức PCCC cho người dân.

Chúng ta không thể cứu người bằng cách chờ xe cứu hỏa đến, trong khi chính mình đang chắn đường của họ. Mỗi mét vuông lòng đường trả lại là thêm một cơ hội sống cho người khác khi xảy ra hỏa hoạn.

Cần hành lang pháp lý đủ mạnh cùng cơ chế phối hợp chặt chẽ

Trao đổi với PV, NGND. PGS.TS. Ngô Văn Xiêm, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy cho rằng trước hết cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền để người dân nhận thức rõ nguy cơ mất an toàn, thiệt hại có thể xảy ra khi lực lượng và phương tiện cứu hỏa không thể tiếp cận kịp thời. Bên cạnh đó, cần nâng cao trách nhiệm của tổ dân phố, tổ an ninh trật tự cơ sở, đặc biệt là Công an phường, xã. Không chỉ dừng ở việc nhắc nhở, mà phải có biện pháp xử phạt hành chính đủ sức răn đe với hành vi lấn chiếm, đỗ xe sai quy định.

“Tôi có điều kiện nghiên cứu, khảo sát thực tế ở nhiều nước, đặc biệt là tại Thủ đô Paris (Pháp). Ở khu vực trung tâm, đường phố của họ cũng hẹp tương tự như Hà Nội, nhưng được tổ chức giao thông khoa học, nhiều tuyến một chiều nên rất hiếm xảy ra tắc nghẽn. Ví dụ, muốn đến nhà hàng ăn trưa, người dân vẫn chấp nhận gửi xe cách đó cả cây số, chứ không dừng, đỗ ngay trước cửa như thói quen ở ta.

Theo tôi, việc này hoàn toàn có thể làm được nếu cả hệ thống chính trị cùng vào cuộc, kiên quyết thực hiện và duy trì thường xuyên, chắc chắn sẽ dần hình thành nề nếp văn minh đô thị”, NGND. PGS. TS. Ngô Văn Xiêm chia sẻ.

Cũng theo nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy, cùng với việc tăng cường trách nhiệm của cả hệ thống chính trị ở khu dân cư, điều quan trọng là phải thực hiện nghiêm các hướng dẫn của cơ quan chuyên môn về hoạt động của Tổ liên gia phòng cháy, chữa cháy và điểm chữa cháy cộng đồng.

Các Mô hình này đã được triển khai tại nhiều ngõ phố, giúp phát huy hiệu quả nguồn lực tại chỗ trong việc phát hiện và xử lý kịp thời các đám cháy ngay từ khi mới phát sinh. "Ngoài ra, các hộ gia đình hoàn toàn có thể chủ động lắp đặt hệ thống chữa cháy mini, tận dụng hệ thống nước sinh hoạt sẵn có của gia đình. Đây là một sáng kiến khoa học có chi phí thấp, hiệu suất cao, đã được Hội đồng khoa học tỉnh Hưng Yên nghiệm thu đồng ý đưa vào ứng dụng", ông Xiêm khuyến nghị.

Để khắc phục tình trạng đỗ xe tràn lan, chiếm dụng vỉa hè và lối đi gây cản trở công tác cứu hộ, cứu nạn, theo Luật sư Lương Thành Đạt (Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội) việc hoàn thiện hành lang pháp lý cũng là yêu cầu cấp thiết.

Trước hết, cần rà soát và thống nhất các quy định xử phạt vi phạm hành chính giữa các lĩnh vực có liên quan, bao gồm giao thông đường bộ, phòng cháy chữa cháy và trật tự đô thị.

Bên cạnh đó, pháp luật cần bổ sung các quy định cụ thể về trách nhiệm của cá nhân và tổ chức trong việc bảo đảm lối đi cho xe cứu hỏa và phương tiện cứu nạn. Hành vi cố tình đỗ xe chắn lối, gây cản trở lực lượng chữa cháy nên được xem là tình tiết tăng nặng khi xử phạt hoặc thậm chí cấu thành tội danh độc lập nếu gây hậu quả nghiêm trọng về người và tài sản.

Song song với đó, quy định về thẩm quyền xử phạt, mức phạt và biện pháp khắc phục hậu quả cũng cần được xác định rõ, bảo đảm không bỏ sót hoặc chồng lấn giữa các cơ quan như Công an phường, Cảnh sát Giao thông, lực lượng PCCC và chính quyền địa phương.

Để tăng hiệu quả quản lý, việc ứng dụng công nghệ là giải pháp không thể thiếu. Hệ thống camera giám sát, phần mềm quản lý bãi đỗ xe hoặc bản đồ cảnh báo khu vực cấm dừng, cấm đỗ nên được triển khai đồng bộ. Các dữ liệu thu thập được có thể phục vụ công tác “phạt nguội”, giúp cơ quan chức năng phát hiện và xử lý nhanh chóng vi phạm.

Cùng với đó, công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật phải được đẩy mạnh và duy trì thường xuyên, hướng tới nâng cao ý thức tự giác của người dân.

Một hành lang pháp lý đủ mạnh, đi kèm cơ chế phối hợp chặt chẽ và ý thức tự giác từ cộng đồng đó chính là nền tảng để bảo đảm “đường sống” luôn thông suốt cho lực lượng cứu hộ, cứu nạn, giảm thiểu tối đa thiệt hại khi hỏa hoạn xảy ra.

Việc đỗ xe chắn lối đi tiếp cận hiện trường của xe cứu hoả không chỉ là hành vi vi phạm pháp luật mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây hậu quả nghiêm trọng về người và tài sản. Mỗi cá nhân, tổ chức cần nâng cao ý thức trách nhiệm, tuân thủ nghiêm các quy định về phòng cháy, chữa cháy và trật tự, an toàn giao thông để tránh các hậu quả đáng tiếc và trách nhiệm pháp lý phát sinh.

N.T.D