Phiên tòa giả định tuyên truyền pháp luật về chống khai thác IUU: Lan tỏa tinh thần “thượng tôn pháp luật” đến ngư dân TP.HCM
Ngày 13/11 tới đây, Báo Công lý phối hợp với Tòa án Quân sự Quân khu 7, TAND TP.HCM và Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 3 sẽ tổ chức hai phiên tòa giả định tại phường Vũng Tàu và xã Long Hải (TP.HCM). Đây là hoạt động thiết thực nhằm tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho ngư dân về phòng, chống khai thác thủy sản bất hợp pháp (IUU), góp phần lan tỏa tinh thần “thượng tôn pháp luật” trong cộng đồng ngư dân.
Sự kiện nằm trong kế hoạch phối hợp công tác năm 2025 giữa các cơ quan, đơn vị, đồng thời cụ thể hóa Chỉ thị số 32-CT/TW của Ban Bí thư về tăng cường công tác phổ biến, giáo dục pháp luật; thực hiện chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ trong nỗ lực gỡ “thẻ vàng” IUU mà Ủy ban châu Âu (EC) đã áp dụng với hải sản Việt Nam từ năm 2017 đến nay.
Phiên tòa giả định trực quan, gần gũi
Các “phiên tòa giả định” do Báo Công lý phối hợp tổ chức sẽ mang đến cách truyền tải mới rất trực quan, sinh động, dễ hiểu, phù hợp với mọi tầng lớp người dân.
Nội dung các phiên toà được xây dựng từ vụ án có thật, đảm bảo đúng theo luật định nhưng được sân khấu hóa linh hoạt, tái hiện đầy đủ không khí xét xử công khai, nghiêm túc, đúng trình tự tố tụng.
Các phiên tòa giả định như lớp học pháp luật, nơi ngư dân tận mắt chứng kiến hậu quả pháp lý của hành vi vi phạm, được nghe Thẩm phán, Kiểm sát viên, luật sư phân tích quy định cụ thể, được hỏi và được giải đáp ngay những điều còn băn khoăn, trăn trở.
Không khí phiên tòa vì thế vừa nghiêm túc, vừa gần gũi, giúp người dân “học luật” bằng cảm xúc, điều các buổi tuyên truyền truyền thống khó làm được.
Sau phiên tòa giả định, chương trình sẽ có phần tọa đàm và giao lưu giữa đại diện các cơ quan tư pháp, lực lượng chức năng và bà con ngư dân; tập trung giải đáp những câu hỏi thực tế: vùng biển nào được phép khai thác, quy định về thiết bị giám sát hành trình, thủ tục đăng ký tàu cá, hay những hành vi bị nghiêm cấm theo Luật Thủy sản 2017.
Bài học từ hành vi tháo thiết bị giám sát để vượt ranh giới vùng biển
Trong “phiên tòa giả định” sáng 13/11, TAND Khu vực 11 – TP.HCM sẽ xét xử vụ án “Tổ chức cho người khác xuất cảnh trái phép” và “Gây rối loạn hoạt động của phương tiện điện tử” đối với hai bị cáo Nguyễn Văn Dũng và Nguyễn Văn Hiền, đều là chủ tàu cá ngụ tại TP.HCM.
Theo hồ sơ, do muốn đánh bắt trái phép ở vùng biển nước ngoài, hai bị cáo đã tháo thiết bị giám sát hành trình (VMS) của tàu BR-VT 005-TS và BR-VT 006-TS, rồi giao cho thuyền trưởng khác mang vào bờ cất giữ nhằm qua mắt cơ quan chức năng. Sau đó, họ điều khiển tàu vượt ra khỏi vùng biển Việt Nam.
Hậu quả là cả hai tàu đều bị lực lượng nước ngoài bắt giữ và tịch thu, khiến nhiều ngư dân mất việc, gia đình rơi vào cảnh khốn khó.
Cơ quan điều tra xác định: Dũng là người chỉ đạo, Hiền là người thực hiện. Hành vi của các bị cáo vi phạm nghiêm trọng pháp luật Việt Nam, đồng thời ảnh hưởng đến uy tín quốc gia trong nỗ lực gỡ “thẻ vàng” IUU.
Qua vụ án, bà con ngư dân sẽ cảm nhận rõ rằng vì lợi ích nhỏ nhoi trước mắt, không ít chủ tàu và ngư dân đã đánh đổi tự do và danh dự nghề cá Việt Nam. Cái giá phải trả luôn là rất đắt khi bị pháp luật xử lý nghiêm minh nhằm giáo dục, răn đe và phòng ngừa chung.
Ngư dân tuân thủ pháp luật để bảo vệ tương lai nghề biển
Theo Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 3, tình trạng tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài vẫn còn diễn ra. Phần lớn các vụ vi phạm liên quan đến việc tắt hoặc tháo thiết bị VMS, hoặc cố tình khai thác ở vùng biển không phép.
Nguyên nhân sâu xa là thiếu hiểu biết pháp luật, hám lợi ngắn hạn, bất chấp hậu quả lâu dài về trách nhiệm hình sự lẫn sinh kế.
Nếu như trước thời điểm 01/8/2024, các hành vi vi phạm khai thác IUU chỉ xử lý vi phạm hành chính, thì kể từ ngày 01/8/2024 đến nay, từ khi Nghị quyết số 04 của Hội đồng Thẩm phán TANDTC có hiệu lực, các cơ quan quản lý Nhà nước về thủy sản, trong đó có lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam đã kiểm tra, bắt giữ, xử lý nhiều vụ việc tàu cá vi phạm khai thác IUU để xử lý hình sự.
Trong đó, nổi cộm nhất là các hành vi vi phạm liên quan đến thiết bị giám sát hành trình. Ví dụ như trường hợp bà con cố tình tác động làm gián đoạn việc truyền tín hiệu của thiết bị GSHT từ 6 giờ trở lên có thể xem xét xử lý hình sự…
Ngoài ra, theo Luật Thủy sản 2017 và Nghị định 42/2019/NĐ-CP, chủ tàu vi phạm còn có thể bị phạt tiền từ 300 đến 500 triệu đồng, tước giấy phép khai thác và buộc thu hồi toàn bộ hải sản khai thác trái phép.
Hướng tới nghề cá có trách nhiệm và phát triển bền vững
Mục đích của những phiên tòa giả định nhằm nâng cao nhận thức pháp luật trong cộng đồng ngư dân, giúp bà con hiểu rằng tuân thủ quy định là để bảo vệ chính mình, bảo vệ nghề biển, bảo vệ uy tín quốc gia.
Cùng với hoạt động phiên tòa, Ban tổ chức còn chuẩn bị nhiều phần quà ý nghĩa sâu sắc: Trao tặng cờ Tổ quốc, ảnh Bác Hồ, tài liệu pháp luật và hỗ trợ bà con ngư dân có hoàn cảnh khó khăn… Đó là món quà giản dị nhưng thấm đẫm tinh thần đồng hành, hỗ trợ thực thi pháp luật và ổn định đời sống ngư dân.
Theo Ban Tổ chức, mô hình tuyên truyền pháp luật bằng hình thức trực quan này sẽ được nhân rộng tại nhiều vùng biển địa phương khác, đưa pháp luật đến tận ngư trường, giúp ngư dân nắm vững luật. Từ đó, hỗ trợ đồng bào yên tâm bám biển, khai thác nguồn lợi thủy sản đúng luật định.
Lan tỏa tinh thần “thượng tôn pháp luật”
Phiên tòa giả định ngày 13/11 tới đây không chỉ là hoạt động tuyên truyền, mà còn là thông điệp mạnh mẽ về ý thức công dân, tinh thần “thượng tôn pháp luật” và trách nhiệm với cộng đồng nghề biển về chấp hành chống khai thác thuỷ sản bất hợp pháp để hội nhập.
Qua đó, mỗi con tàu ra khơi của ngư dân Việt Nam hôm nay phải là hành trình của niềm tin và trách nhiệm; tuyệt đối tuân thủ pháp luật, không vi phạm vùng biển nước ngoài, không khai thác IUU. Đó chính là cách thiết thực nhất để thể hiện lòng yêu nước, gìn giữ uy tín nghề cá và bảo vệ nguồn sống bền vững cho thế hệ mai sau.
Từ những bài học thật, vụ án thật qua các phiên tòa giả định, hy vọng mỗi ngư dân Việt Nam sẽ thêm hiểu, thêm yêu biển đảo Tổ quốc và tuân thủ pháp luật để vững vàng rẽ sóng trên mọi hải trình ra khơi.
Theo Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được, ngư dân phải được đảm bảo sinh kế, nhưng mọi hoạt động khai thác phải tuân thủ nghiêm quy định pháp luật, hướng tới mục tiêu phát triển kinh tế biển bền vững, gắn với bảo tồn nguồn lợi thủy sản cho mai sau.
Chủ tịch Nguyễn Văn Được yêu cầu tăng cường và đổi mới hình thức tuyên truyền pháp luật để nội dung gần gũi, dễ hiểu, giúp ngư dân nắm rõ quy định và nâng cao ý thức chấp hành; các địa phương phát huy tinh thần trách nhiệm, thể hiện quyết tâm của TP.HCM trong nỗ lực phòng, chống khai thác IUU, qua đó góp phần giữ gìn hình ảnh và uy tín quốc gia trên trường quốc tế.