Quy hoạch cần phù hợp với tổ chức chính quyền địa phương hai cấp

Đơn giản hóa quy trình, thủ tục trong hoạt động quy hoạch

Trình bày Tờ trình của Chính phủ về dự án Luật Quy hoạch (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định, Luật Quy hoạch (sửa đổi) có tác động lớn đến các hoạt động kinh tế - xã hội.

Do vậy, với mục tiêu để quy hoạch thực sự là công cụ hiệu quả của Nhà nước trong việc hoạch định, phát triển và kiến tạo không gian phát triển, các nội dung cần sửa đổi đã được Chính phủ báo cáo và được cấp có thẩm quyền đồng ý chủ trương trước khi trình Quốc hội.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, dự thảo Luật bổ sung, điều chỉnh những quy định mang tính nguyên tắc chung đối với quy hoạch chi tiết ngành. Các luật chuyên ngành sẽ được quy định chi tiết, cụ thể về lập, thẩm định, phê duyệt, công bố, điều chỉnh và nội dung quy hoạch chi tiết ngành, quy hoạch đô thị và nông thôn...

Dự thảo Luật đã hoàn thiện quy định về hệ thống quy hoạch gồm: (i) Quy hoạch cấp quốc gia gồm: Quy hoạch tổng thể quốc gia, Quy hoạch không gian biển quốc gia, Quy hoạch sử dụng đất quốc gia, Quy hoạch ngành; (ii) Quy hoạch vùng, Quy hoạch tỉnh, Quy hoạch chi tiết ngành, Quy hoạch đô thị và nông thôn; (iii) Quy hoạch đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt do Quốc hội quyết định.

Theo Bộ trưởng, dự thảo Luật cũng quy định về xử lý mâu thuẫn giữa các loại quy hoạch bao gồm: Xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch do các cấp khác nhau phê duyệt; Xử lý mâu thuẫn giữa quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh với các quy hoạch ngành và quy hoạch chi tiết ngành; Xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch cùng cấp.

Đồng thời, dự thảo Luật tập trung rà soát, thu gọn số lượng các quy hoạch tại danh mục quy hoạch ngành và quy hoạch chi tiết ngành. Theo đó, số lượng quy hoạch đã giảm từ 78 quy hoạch xuống còn 49 quy hoạch, giảm 37%.

Cùng với đó, đơn giản hóa quy trình, thủ tục trong hoạt động quy hoạch cũng là nội dung được tập trung trong dự thảo Luật sửa đổi. Trong đó, bổ sung quy định cho phép các quy hoạch được lập đồng thời và thứ tự phê duyệt quy hoạch; Quy định trường hợp đặc thù mà quy hoạch cấp dưới được phê duyệt trước để thực hiện các dự án khẩn cấp, nhiệm vụ cấp bách; Bỏ quy định về nhiệm vụ lập quy hoạch, chuyển sang hình thức Đề cương lập quy hoạch với nội dung đơn giản và không phải tổ chức thẩm định; Cho phép các quy hoạch được điều chỉnh đồng thời.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, dự thảo Luật đã hoàn thiện nội dung quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh theo hướng chỉ mang tính định hướng, chiến lược, bỏ quy định về danh mục dự án trong nội dung quy hoạch. Phù hợp với tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, nội dung quy hoạch chi tiết ngành, quy hoạch đô thị và nông thôn mang tính chi tiết, cụ thể và theo quy định của pháp luật có liên quan. Đặc biệt, tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến đánh giá sự phù hợp của dự án đầu tư với quy hoạch.

Thống nhất trong hệ thống pháp luật, thúc đẩy phát triển kinh tế nhanh

Trình bày Báo cáo thẩm tra của Uỷ ban Kinh tế và Tài chính, Chủ nhiệm Ủy ban Phan Văn Mãi nhấn mạnh, Ủy ban Kinh tế Tài chính tán thành về sự cần thiết sửa đổi Luật Quy hoạch và điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế, tạo sự thống nhất trong hệ thống pháp luật, thúc đẩy phát triển kinh tế nhanh, bền vững, đề nghị xem xét cho thông qua theo quy trình rút gọn tại một kỳ họp.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng, để khắc phục điểm nghẽn về thể chế, pháp luật về quy hoạch, việc sửa đổi Luật Quy hoạch cần được tiến hành đồng bộ với rà soát sửa đổi các luật liên quan như đầu tư, đất đai, xây dựng, quy hoạch đô thị nông thôn. Do đó, Chính phủ cần hoàn thành việc rà soát, trình sửa đổi các luật liên quan chậm nhất trước ngày 28/02/2027, đảm bảo thống nhất, khả thi.

Về phạm vi điều chỉnh và khái niệm quy hoạch, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi đề nghị làm rõ hơn vai trò, phân loại và mối quan hệ giữa các loại quy hoạch, bảo đảm mỗi loại quy hoạch có phạm vi, mục tiêu, nội dung riêng, tránh trùng lặp, giản lược các quy hoạch có thể tích hợp vào Quy hoạch tổng thể quốc gia, vùng, tỉnh và chỉ giữ lại những loại quy hoạch thực sự cần thiết.

Về các quy hoạch liên quan đến không gian phát triển, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị tiếp tục rà soát, có sự thống nhất về quan điểm sửa đổi, bổ sung và quy định về quy hoạch, quy hoạch đô thị và nông thôn, và đất đai theo hướng tránh quy định cứng nhắc, quá cụ thể.

Tiếp tục nghiên cứu khả năng hợp nhất các loại quy hoạch về không gian phát triển để tinh gọn hệ thống quy hoạch, giảm bớt số lượng quy hoạch phải lập, thẩm định, phê duyệt, đối chiếu. Có ý kiến đề nghị không lập riêng Quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh mà đưa các chỉ tiêu sử dụng đất chủ yếu vào Quy hoạch tỉnh, trong đó chỉ nên kiểm soát đối với đất lúa, đất rừng, đất quốc phòng, đất an ninh.

Phấn đấu đạt mục tiêu tăng trưởng hai chữ số trong giai đoạn 2026-2030

Đối với việc điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 – 2030, Tờ trình của Chính phủ khẳng định nhằm phù hợp với việc sắp xếp đơn vị hành chính các cấp, thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp; phấn đấu đạt mục tiêu tăng trưởng hai chữ số trong giai đoạn 2026-2030 và các năm tiếp theo; thực hiện các chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, giáo dục và đào tạo; bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân; an ninh năng lượng...; đồng thời ứng phó với các biến động nhanh, khó lường của bối cảnh quốc tế.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, những nội dung điều chỉnh chủ yếu như:

Về quan điểm, mục tiêu phát triển, việc điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 – 2030 bổ sung một số nội hàm trong quan điểm phát triển, nhất là chủ động kiến tạo đột phá phát triển, lấy “phát triển để duy trì ổn định, ổn định để thúc đẩy phát triển”, chú trọng khai thác hiệu quả không gian phát triển mới theo tinh thần của Dự thảo Báo cáo chính trị, Báo cáo kinh tế xã hội đã được Hội nghị Trung ương thông qua.

Điều chỉnh tốc độ tăng trưởng GDP giai đoạn 2021-2030 đạt từ 10% trở lên, tốc độ tăng năng suất lao động đạt trên 8,5%/năm, đến năm 2030 GDP bình quân đầu người đạt khoảng 8.500 đô la Mỹ, chỉ số phát triển con người HDI đạt 0,78.

Về định hướng phát triển không gian kinh tế xã hội, tập trung điều chỉnh phân vùng kinh tế xã hội theo phương án đã được cấp có thẩm quyền thông qua gồm 06 vùng, trong đó hai vùng có sự thay đổi để căn bản so với trước đây là vùng Bắc Trung Bộ gồm 5 tỉnh, thành phố (từ tỉnh Thanh Hóa đến thành phố Huế) và vùng Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên gồm 6 tỉnh, thành phố (từ thành phố Đà Nẵng đến tỉnh Lâm Đồng).

Điều chỉnh mục tiêu tăng trưởng kinh tế của các vùng, bổ sung các định hướng về phát triển kinh tế xã hội, kết cấu hạ tầng phù hợp với tiềm năng, lợi thế, tăng cường liên kết vùng. Mở rộng phạm vi bốn vùng động lực quốc gia sang các khu vực lân cận đã có sự phát triển về công nghiệp, đô thị và thuận lợi về giao thông, kết nối, bổ sung vùng động lực Bắc Trung Bộ bao gồm các địa bàn ven biển của ba tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh.

Về các ngành kinh tế quan trọng, sẽ bổ sung định hướng phát triển nhanh các ngành kinh tế góp phần đạt mục tiêu tăng trưởng hai chữ số. Tập trung phát triển các ngành công nghiệp nền tảng chiến lược, phát triển các cụm ngành công nghiệp quy mô lớn, các mô hình khu công nghiệp hiện đại, bổ sung định hướng phát triển mạnh thương mại điện tử, du lịch, các sàn giao dịch tài sản thực, tài sản mã hóa, bổ sung định hướng phát triển nông nghiệp số, công nghệ cao, các trung tâm đổi mới sáng tạo nông nghiệp.

Đối với phát triển hạ tầng xã hội và hạ tầng kỹ thuật, tập trung điều chỉnh, bổ sung định hướng về nâng tầm các cơ sở giáo dục đại học, bổ sung mục tiêu phát triển bệnh viện chuyên sâu tại các tỉnh, thành phố, đầu tư cho y tế xã đáp ứng yêu cầu trong bối cảnh mới.

Tục hoàn thiện dự thảo nghị quyết trình Quốc hội xem xét thông qua

Thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính đồng tình với Tờ trình của Chính phủ, cho rằng việc bổ sung điều chỉnh các nội dung của quy hoạch tổng thể quốc gia nhằm phù hợp với bối cảnh mới sau sắp xếp đơn vị hành chính các cấp, thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, phấn đấu đạt mục tiêu tăng trưởng hai con số trong giai đoạn 2026-2030 và những năm tiếp theo.

Thực hiện các nghị quyết của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế xã hội, phát triển ngành, lĩnh vực, vùng, địa phương. Tuy nhiên, Uỷ ban Kinh tế và Tài chính nhận thấy, đối với các vùng, địa phương có sự điều chỉnh về phạm vi địa giới hành chính và đặt tên mới cần rà soát kỹ về nội dung quy hoạch và tên vùng, tỉnh để chỉnh sửa, thống nhất, tránh các kiểu khác nhau, gây khó khăn trong việc cụ thể hóa thực hiện nghị quyết.

Bên cạnh đó, để tiếp tục hoàn thiện dự thảo nghị quyết trình Quốc hội xem xét thông qua, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Chính phủ chỉ đạo cơ quan lập điều chỉnh quy hoạch lưu ý một số vấn đề.

Đối với quan điểm phát triển, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị xem xét, hoàn thiện quan điểm, nguyên tắc điều chỉnh quy hoạch tổng thể quốc gia theo hướng đề cao tính ổn định dài hạn của quy hoạch, bảo đảm tính dự báo cao, cơ sở khoa học và thực tiễn vững chắc, tránh tư duy nhiệm kỳ hoặc điều chỉnh cục bộ ngắn hạn.

Về điều chỉnh phân vùng và định hướng phát triển vùng kinh tế xã hội, Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhận thấy việc phân vùng kinh tế xã hội cơ bản vẫn giữ nguyên số lượng là 06 vùng. Tuy nhiên, ông Phan Văn Mãi nêu rõ, kết cấu, phạm vi từng vùng có sự thay đổi lớn về số lượng đơn vị hành chính cấp tỉnh, quy mô diện tích, dân số do sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, trong đó, vùng Bắc Trung Bộ và vùng Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên là hai vùng có sự thay đổi lớn so với trước đây. Do đó, đề nghị làm rõ hơn phương án phân vùng mới sẽ tác động, ảnh hưởng như thế nào đến phát triển kinh tế xã hội của từng vùng, đánh giá trên liên kết vùng.

Để đảm bảo quyền giám sát tối cao của Quốc hội theo Hiến định đối với các nguồn lực đặc biệt có tầm quan trọng quốc gia, đa số ý kiến Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị rà soát nội dung của Quy hoạch không gian biển quốc gia và Quy hoạch sử dụng đất quốc gia để đưa một số chỉ tiêu quan trọng vào nội dung điều chỉnh quy hoạch tổng thể quốc gia trong trường hợp phân cấp thẩm quyền quyết định đối với hai quy hoạch này.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban Quốc hội và các Đoàn đại biểu Quốc hội để hoàn thiện, trình Quốc hội xem xét thông qua, bảo đảm tính thống nhất, khả thi, đồng bộ của hệ thống pháp luật.

Mai Đỉnh