Xây dựng các điều ước quốc tế mới, phù hợp với lợi ích quốc gia

Tháo gỡ các quy định về trình tự thủ tục rút gọn trong ký kết điều ước quốc tế

Thảo luận tại Tổ, Đại biểu Trần Thị Hồng An (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ngãi) cho rằng, sau gần 10 năm thi hành Luật Điều ước quốc tế, công tác ký kết và tổ chức thực hiện điều ước quốc tế đã đi vào nề nếp, chất lượng ngày càng tăng, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động đối ngoại và đảm bảo tuân thủ đúng thẩm quyền hiến định.

Tuy nhiên, thực tiễn đã phát sinh một số bất cập và hạn chế trong tổ chức thực hiện, đòi hỏi việc sửa đổi, bổ sung Luật Điều ước quốc tế là hết sức cần thiết.

Theo Đại biểu, dự thảo luật lần này đã tập trung cơ bản vào việc tháo gỡ các điểm nghẽn. Dự thảo luật đã kịp thời cập nhật và thể chế hóa các văn bản quy phạm, văn bản chỉ đạo của Đảng và Nhà nước, bao gồm các nghị quyết gần đây, như: Nghị quyết 57, Nghị quyết 59, Nghị quyết 66, Nghị quyết 68, cùng với các nghị định mới như Nghị định 134/2025.

Đáng chú ý, dự thảo luật bổ sung các quy định về thủ tục rút gọn và đặc thù trong ký kết điều ước quốc tế. Sự bổ sung này nhằm đáp ứng các yêu cầu về chính trị và hoạt động đối ngoại, đặc biệt là các hoạt động của lãnh đạo cấp cao khi tham gia các sự kiện quốc tế.

Một cải tiến quan trọng khác là việc tháo gỡ các quy định về trình tự thủ tục rút gọn trong ký kết điều ước quốc tế liên quan đến vay vốn chính thức ODA và các khoản vay ưu đãi nước ngoài.

Đồng ý với việc thông qua dự án luật theo quy trình, thủ tục rút gọn tại Kỳ họp thứ 10 nhằm kịp thời khắc phục các điểm nghẽn nêu trên, tuy nhiên, Đại biểu Trần Thị Hồng An cũng cho rằng, cần rà soát để nội luật hóa đầy đủ các cam kết quốc tế, khắc phục tình trạng ký nhiều nhưng triển khai trong thực tiễn còn nhiều hạn chế.

Bên cạnh đó, tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng nhân lực cho việc đàm phán, dự thảo xây dựng pháp luật và giám sát các điều ước quốc tế. Đẩy mạnh tuyên truyền rộng rãi điều ước quốc tế, đặc biệt là các điều ước về thương mại, liên quan đến doanh nghiệp.

Đại biểu cũng mong muốn Chính phủ cần chủ động đề xuất xây dựng các điều ước quốc tế mới, phù hợp với lợi ích quốc gia, nhất là trong các lĩnh vực mới như kinh tế số, chuyển đổi năng lượng, trí tuệ nhân tạo hay an ninh mạng.

Phân cấp, phân quyền cho Thủ tướng Chính phủ trong dự thảo Luật

Đại biểu Lò Thị Luyến (Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên) cho rằng, hiện nay, trong bối cảnh đất nước đang đẩy mạnh hội nhập quốc tế, ký kết và thực hiện nhiều điều ước trong lĩnh vực kinh tế, thương mại, đầu tư, lao động, khoa học công nghệ, bảo vệ môi trường, phát triển bền vững... những vướng mắc, điểm nghẽn trong luật hiện hành làm ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng thực hiện các điều ước quốc tế, đặc biệt là những vấn đề cấp bách hoặc liên quan đến nguồn vốn ODA và các vốn vay ưu đãi khác.

Dẫn chứng thực tế tại tỉnh Điện Biên "cũng có nguồn vốn này, nhưng cả một nhiệm kỳ vừa qua không làm được", Đại biểu cho biết lý do là bởi các thủ tục đàm phán thực hiện theo yêu cầu của nhà tài trợ sau đó lại phải làm lại các quy trình theo Luật Đầu tư công. Điều này đã làm chậm tiến độ thực hiện, nhiều khi đã hết thời hạn thực hiện các cam kết với nhà tài trợ và phải quay trở lại quy trình đàm phán, ảnh hưởng tới vấn đề bội chi, trả nợ vay...

Vì vậy, Đại biểu nhấn mạnh, nội dung phân cấp, phân quyền cho Thủ tướng Chính phủ trong dự thảo Luật là rất cần thiết.

Đại biểu cũng đề nghị quy định rõ thời gian đối với việc giải quyết các thủ tục hành chính theo hướng đơn giản hóa thủ tục, tăng cường phân cấp, phân quyền, từ đó nâng cao hiệu quả công tác ký kết và thực hiện các điều ước quốc tế, đặc biệt trong việc sử dụng vốn ODA và vốn vay ưu đãi vì đây là nguồn lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội.

Đại biểu Lò Thị Luyến nhất trí bổ sung quy định "Ủy quyền trong trường hợp đặc biệt" trong dự thảo Luật. Theo đó, trong trường hợp cần thiết để xử lý các yêu cầu thực tế hoặc có yêu cầu cấp bách về đối ngoại, sau khi lấy ý kiến của Bộ Ngoại giao, Bộ Tư pháp và các cơ quan, tổ chức liên quan, cơ quan đề xuất kiến nghị Thủ tướng Chính phủ báo cáo Chủ tịch nước ủy quyền Thủ tướng Chính phủ quyết định việc đàm phán, ký, sửa đổi, bổ sung một số điều ước quốc tế nhân danh Nhà nước thuộc thẩm quyền của Chủ tịch nước trong một khoảng thời gian xác định.

Đại biểu phân tích, quy định này thể hiện sự phù hợp với chủ trương phân cấp, phân quyền và không làm mất đi thẩm quyền của Chủ tịch nước mà vẫn đảm bảo sự lãnh đạo, giám sát theo đúng quy định.

Việc Thủ tướng Chính phủ được ủy quyền trong những tình huống khẩn cấp, yêu cầu phản ứng nhanh trong hoạt động ngoại giao sẽ giúp rút ngắn thời gian, tăng tính linh hoạt, phù hợp với yêu cầu trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Mai Đỉnh