Mỹ tăng tốc sản xuất tên lửa vì nguy cơ hụt hơi trong chiến tranh hiện đại
Hai cuộc chiến diễn ra gần như song song, với sự tham gia gián tiếp của Mỹ, đã phơi bày tình trạng thiếu chuẩn bị của Lầu Năm Góc, khi kho vũ khí tên lửa phòng thủ nhanh chóng suy giảm.
Giới chức quốc phòng Mỹ lo ngại rằng lượng dự trữ hiện nay quá ít ỏi để đối phó với một cuộc chiến cường độ cao. Chỉ riêng cuộc xung đột 12 ngày với Iran hồi tháng 6, một quốc gia đang chịu trừng phạt nặng nề, đã cho thấy sự thiếu hụt nghiêm trọng trong năng lực phòng thủ tên lửa của Mỹ.
Các chuyên gia nhận định học thuyết chiến tranh của Mỹ vẫn mang nặng tư duy Chiến tranh Lạnh, không phù hợp với bối cảnh hiện tại, khi nhiều quốc gia sở hữu hàng trăm, thậm chí hàng nghìn tên lửa đạn đạo.
Trước tình hình này, Lầu Năm Góc yêu cầu các nhà sản xuất tên lửa tăng tốc sản xuất với quy mô gấp đôi, thậm chí gấp bốn lần, song kết quả đến nay vẫn hạn chế.
Từ tháng 6/2025, Lầu Năm Góc liên tục họp với lãnh đạo các tập đoàn quốc phòng để bàn giải pháp tăng tốc sản xuất.
Theo Wall Street Journal, Thứ trưởng Quốc phòng Steve Feinberg đang trực tiếp phụ trách Hội đồng tăng tốc đạn dược (Munitions Acceleration Council), tổ chức các cuộc gặp hằng tuần với doanh nghiệp.
Tuy nhiên, cả các công ty quốc phòng kỳ cựu như Lockheed Martin, Raytheon và những doanh nghiệp mới tham gia đều cho rằng mục tiêu chính phủ đặt ra là thiếu thực tế. Họ muốn có cam kết mua hàng dài hạn, thay vì chỉ là lời hứa.
Một dự luật ngân sách được ký hồi tháng 7 bổ sung thêm 25 tỷ USD cho quỹ mua sắm vũ khí trong 5 năm, song giới phân tích cảnh báo số tiền này vẫn chưa đủ để đạt mục tiêu đầy tham vọng.
“Các công ty không thể tự sản xuất rồi chờ chính phủ đến mua. Phải có cam kết rõ ràng bằng tiền, chứ không chỉ lời nói”, Tom Karako, chuyên gia vũ khí thuộc Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế, nhận định.
Dù đã tuyển thêm lao động, mở rộng nhà máy, các tập đoàn vẫn lo ngại rủi ro nếu đầu tư lớn mà chưa có hợp đồng đảm bảo.
Chủ tịch tập đoàn RTX – công ty mẹ của Raytheon – khẳng định sẵn sàng hợp tác tăng sản lượng nhưng cần thêm kinh phí và hợp đồng cụ thể.
Kho tên lửa Mỹ vốn đã chịu áp lực lớn do cuộc chiến kéo dài ở Ukraine, nay càng thêm căng thẳng sau 12 ngày chiến sự giữa Israel với Iran. Ngoài ra, kế hoạch tái vũ trang của châu Âu cũng khiến đơn hàng phòng thủ tên lửa bị ùn ứ.
Trong cuộc xung đột với Iran, Mỹ tiêu tốn tới 150 quả đạn đánh chặn THAAD để chặn loạt tên lửa đạn đạo nhằm vào Israel, tương đương một phần tư tổng số THAAD mà Lầu Năm Góc từng mua.
Có lúc Washington còn phải tính đến phương án chuyển giao đạn đánh chặn dự kiến cung cấp cho các nước khác để bổ sung cho Israel.
Không chỉ THAAD, các tên lửa đánh chặn trên tàu chiến cũng bị tiêu hao với tốc độ lớn, trong khi Israel nhanh chóng rút cạn kho dự trữ cho hệ thống phòng thủ của mình.
Một quan chức quốc phòng Mỹ thừa nhận: “Nhu cầu quá lớn, đến mức chúng tôi từng cân nhắc điều chuyển số đạn mà Saudi Arabia đã đặt mua sang Israel”.
Các chuyên gia cảnh báo, nếu chỉ một cuộc chiến ngắn ngày với Iran đã gây sức ép như vậy, một cuộc chiến kéo dài với đối thủ mạnh hơn sẽ còn để lại hậu quả lớn hơn nhiều cho Mỹ.
Theo Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia Do Thái (JINSA), phải mất 3 đến 8 năm cùng chi phí hàng tỷ USD để Mỹ có thể bù đắp lượng đạn THAAD đã dùng.
Lockheed Martin – nhà sản xuất Patriot – hiện cũng tồn đọng đơn hàng hàng nghìn quả PAC-3 MSE, trị giá gần 10 tỷ USD, cùng đơn đặt hàng từ 17 quốc gia khác.
Công ty này đang đầu tư hơn 100 triệu USD để mở rộng dây chuyền, trong khi Boeing cũng vừa hoàn thành dự án mở rộng nhà máy nhằm tăng sản xuất linh kiện Patriot.
Hội đồng tăng tốc đạn dược của Mỹ tập trung vào bù đắp 12 loại vũ khí trọng điểm, gồm Patriot, tên lửa chống hạm tầm xa LR-ASM, Standard Missile-6, Precision Strike Missile và JASSM.
Dù vậy, giới chuyên gia cho rằng Mỹ sẽ cần nhiều năm nữa để xây dựng kho dự trữ đủ lớn cho một cuộc xung đột kéo dài. Ngoài ra, sự phụ thuộc vào nguồn cung đất hiếm – yếu tố quan trọng để sản xuất linh kiện tên lửa – cũng có thể cản trở nỗ lực mở rộng sản xuất của cường quốc quân sự này.