Thanh Hóa: Chấn chỉnh tình trạng lạm thu đầu năm học mới

Nhiều năm qua, lạm thu khiến phụ huynh phải chi trả nhiều khoản phí không chính thức, gây áp lực tài chính, đặc biệt là với những gia đình có thu nhập thấp. Điều này có thể dẫn đến tình trạng nợ nần hoặc phải cắt giảm các khoản chi tiêu cần thiết khác.

Khi các khoản thu không đồng đều, học sinh từ gia đình có điều kiện tốt hơn có thể nhận được nhiều lợi ích hơn (như sách vở, thiết bị học tập, hoạt động ngoại khóa), trong khi học sinh từ gia đình khó khăn có thể bị thiệt thòi, dẫn đến tình trạng bất bình đẳng trong tiếp cận giáo dục.

Sở Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) Thanh Hoá yêu cầu các trường công khai minh bạch mọi khoản thu, tuyệt đối không vận động phụ huynh đóng góp trái quy định; lãnh đạo đơn vị vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm, UBND cấp xã chịu trách nhiệm giám sát thường xuyên.

Chính phủ cũng vừa ban hành Nghị định 238/2025/NĐ-CP về miễn, giảm, hỗ trợ học phí và chi phí học tập, mở ra cơ hội học tập bình đẳng hơn cho mọi trẻ em. Đây được coi là một bước ngoặt lớn, giảm gánh nặng tài chính cho hàng triệu gia đình trong năm học mới.

Đối với các khoản dịch vụ, hỗ trợ hoạt động giáo dục, Sở GD&ĐT Thanh Hóa quy định trần thu rõ ràng: tiền bán trú không vượt quá 140.000 đồng/tháng, phí thuê khoán nấu ăn tối đa 75.000 đồng, đồ dùng bán trú từ 200.000 – 400.000 đồng tùy cấp học, nước uống 12.000 đồng/tháng, vệ sinh trường lớp 15.000 đồng/tháng.

Các khoản phục vụ trông giữ phương tiện giao thông cũng được giới hạn cụ thể, từ 20.000 đồng đối với xe đạp đến 40.000 đồng/tháng đối với xe máy, xe điện.

Đặc biệt, những khoản chi phục vụ trực tiếp học sinh như đồ dùng học tập, đồng phục, phù hiệu… phụ huynh sẽ tự quyết định, nhà trường không được phép đứng ra thu hộ.

Các quỹ khuyến học, quỹ ban đại diện cha mẹ học sinh, quỹ đoàn, đội, hội chữ thập đỏ đều phải thực hiện theo đúng điều lệ, nghiêm cấm lợi dụng danh nghĩa phụ huynh để quyên góp cho mục đích khác.

Để ngăn chặn tình trạng lạm thu vốn gây bức xúc xã hội nhiều năm qua, Sở GD&ĐT nhấn mạnh: mọi cơ sở giáo dục phải công khai đầy đủ các khoản thu, chi; tuyệt đối không được vận động học sinh, cha mẹ học sinh đóng góp trái quy định.

Người đứng đầu đơn vị nếu để xảy ra sai phạm sẽ bị xử lý nghiêm. UBND các xã, phường cũng được giao trách nhiệm tăng cường kiểm tra, giám sát và báo cáo thường xuyên. Ngoài ra, Sở khuyến khích các trường triển khai thanh toán không dùng tiền mặt, đảm bảo thuận tiện và minh bạch hơn.

Dù đã có văn bản hướng dẫn cụ thể nhưng ghi nhận tại không ít các trường học ở Thanh Hóa tình trạng lạm thu, nhầm vai, ôm đồm thu hộ vẫn diễn ra.

Nhiều phụ huynh có con em đang theo học tại trường THPT Tĩnh Gia 2 (phường Ngọc Sơn) bức xúc khi nhiều khoản thu không có trong hướng dẫn cũng được giáo viên chủ nhiệm đứng ra tổ chức thu tiền.

Cụ thể như quỹ lớp, có lớp lên tới 500 nghìn đồng/học sinh. Áo đồng phục (mùa hè và mùa đông) hơn 400 nghìn đồng/học sinh, quỹ phụ huynh lớp 500 nghìn đồng/học sinh, quỹ phụ huynh trường 200 nghòn đồng/học sinh, quỹ phô tô 200 nghìn đồng/học sinh, quỹ gửi xe, giấy thi, sổ liên lạc điện tử… tổng lên tới gần 3 triệu đồng/học sinh. Với tổng số hơn 1.400 học sinh (3 khối lớp 10, 11, 12) thì số tiền sẽ rất lớn.

Trao đổi với PV, ông Lê Việt Cường, Hiệu trưởng Trường THPT Tĩnh Gia 2 thẳng thắn thừa nhận hiện nay nhiều khoản mà giáo viên chủ nhiệm đang thu hộ, thu không đúng hướng dẫn của cấp trên, Ban giám hiệu nhà trường dẫn tới có sự hiểu nhầm của phụ huynh.

“Nhà trường đã quán triệt việc thu đầu năm học phải theo hướng dẫn của các cấp có thẩm quyền. Việc các khoản của Hội phụ huynh, quỹ lớp thì phải để cho phụ huynh và ban cán sự lớp tổ chức thu, chi theo kế hoạch.

Giáo viên chủ nhiệm lại ôm đồm, làm thay, làm hộ dẫn tới việc tích kê một danh sách dài. Sau khi phát hiện, nhà trường đã yêu cầu lớp nào đã thu thì phải trả lại tiền. Việc của ai, bộ phận nào thì đơn vị ấy thực hiện chứ không được ngồi nhầm ghế”, ông Cường nói.

Hệ lụy của lạm thu đầu năm học thường rất lớn. Khi phụ huynh và học sinh cảm thấy bị lạm thu, họ có thể mất niềm tin vào nhà trường và hệ thống giáo dục. Điều này có thể dẫn đến sự thiếu hợp tác giữa cha mẹ và nhà trường, ảnh hưởng đến môi trường học tập.

Bên cạnh đó, lạm thu thường đi kèm với các vấn đề về quản lý tài chính trong nhà trường. Điều này thể dẫn đến tình trạng tham nhũng, lạm dụng quyền lực và quản lý kém, làm ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của hệ thống giáo dục.

Học sinh có thể cảm thấy áp lực và căng thẳng khi biết rằng gia đình mình phải chi trả nhiều khoản phí. Điều này có thể ảnh hưởng đến tâm lý học tập và sự phát triển toàn diện của các em.

Để khắc phục tình trạng lạm thu, cần có sự quản lý chặt chẽ từ các cơ quan chức năng, sự phối hợp giữa nhà trường, phụ huynh và cộng đồng, cũng như nâng cao nhận thức về quyền lợi và nghĩa vụ của mỗi bên trong việc đảm bảo một môi trường giáo dục công bằng và chất lượng.

Thanh Phương