Từ vụ bé gái 8 tuổi bị anh họ sát hại, gióng lên hồi chuông “lệch chuẩn” ở trẻ em
Theo chuyên gia tội phạm học, “hiện tượng trẻ hóa tội phạm” hay những hành vi “lệch chuẩn” ở trẻ em là một xu hướng đáng lo ngại.
Bé gái 8 tuổi bị anh họ 13 tuổi sát hại
Ngày 20/8, Công an tỉnh Thanh Hóa nhận được tin báo về việc phát hiện thi thể một bé gái trong bao tải tại thôn Hoạch Thôn, xã Yên Định. Nạn nhân được xác định là cháu T.Q.A. (SN 2017), còn nghi phạm là T.Q.V. (SN 2012) là anh trai họ với nạn nhân.
Trước đó, vào buổi sáng cùng ngày, mẹ của cháu A. đã đưa hai con đến gửi ông bà nội. Tại đây, do bố mẹ đi làm ăn xa, cháu T.Q.V. (SN 2012) và em trai (SN 2017) ở cùng ông bà. Đến đầu giờ chiều, khi ông bà nội ra đồng gặt lúa, V. được giao ở nhà trông các em.
Trong lúc chơi với nhau, giữa V. và A. xảy ra mâu thuẫn, cãi vã, dẫn đến xô xát. V. đã dùng hung khí tấn công, khiến A. tử vong. Khi bà nội về nhà không thấy cháu A., bà đã hô hoán mọi người đi tìm và bàng hoàng phát hiện thi thể cháu trong bao tải.
Vụ việc được trình báo, Công an tỉnh Thanh Hóa đã phối hợp với Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh tiến hành khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi. Tại cơ quan điều tra, V. đã thừa nhận toàn bộ hành vi của mình. Hiện, vụ án đang được cơ quan chức năng hoàn thiện hồ sơ để xử lý theo quy định của pháp luật.
Hồi chuông “lệch chuẩn” ở trẻ em
Liên quan đến vụ việc trên, trao đổi với PV báo Công lý, Thượng tá, Tiến sĩ Đào Trung Hiếu – Chuyên gia tội phạm học, nguyên là điều tra viên thuộc Phòng Cảnh sát hình sự Công an TP. Hà Nội cho biết, “hiện tượng trẻ hóa tội phạm” hay những hành vi “lệch chuẩn” ở trẻ em đúng là một xu hướng đáng lo ngại. Nhiều nghiên cứu tội phạm học cho thấy sự gia tăng tỷ lệ người chưa thành niên và thanh thiếu niên vi phạm pháp luật xuất phát từ nhiều nhóm nguyên nhân.
Thứ nhất, các em ngày càng tiếp cận sớm với môi trường mạng xã hội chứa thông tin bạo lực, độc hại, lệch chuẩn mà chưa được sàng lọc hoặc hướng dẫn; điều này tác động đến nhận thức, hành vi và hệ giá trị của lứa tuổi đang hình thành nhân cách.
Thứ hai, môi trường gia đình thiếu quan tâm, giám sát, đặc biệt khi cha mẹ bận mưu sinh, ly hôn hoặc vắng mặt dài ngày khiến trẻ thiếu sự định hướng, tình cảm và kiểm soát xã hội cơ bản. Hai yếu tố này như bạn nêu hoàn toàn có cơ sở thực tiễn.
Tuy nhiên, theo Thượng tá Hiếu, dưới góc nhìn chuyên môn, còn một số nguyên nhân sâu xa khác như: Môi trường học đường chưa chú trọng giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng kiểm soát cảm xúc và giải quyết xung đột; Sự gia tăng các yếu tố lệch chuẩn trong cộng đồng, nhóm bạn xấu, dễ lôi kéo; Áp lực kinh tế - xã hội, sự bất bình đẳng, khiến một số em tìm đến hành vi lệch chuẩn như cách “khẳng định bản thân” hoặc tìm kiếm lợi ích nhanh chóng.
“Ngoài ra, hệ thống pháp luật và công tác quản lý thanh thiếu niên ở một số nơi còn khoảng trống như thiếu sân chơi, thiếu chương trình tư vấn tâm lý, can thiệp sớm. Vì vậy để giải quyết tận gốc phải nhìn đa chiều, không chỉ ở mạng xã hội hay gia đình mà còn cả hệ sinh thái xã hội bao quanh trẻ”, Thượng tá Hiếu cho hay.
Biện pháp từ chuyên gia
Trước câu hỏi làm thế nào để ngăn cản sự “lệch chuẩn” tác động đến trẻ, hay làm cách nào để cha mẹ có thể bảo vệ con em mình khỏi những tác nhân xấu, độc hại? Thượng tá, Tiến sĩ Đào Trung Hiếu cho rằng cha mẹ chính là “lá chắn” quan trọng nhất giúp con tránh xa vi phạm pháp luật.
Từ kinh nghiệm thực tiễn điều tra, nghiên cứu và tư vấn, Thượng tá Hiếu thường khuyến nghị các bậc phụ huynh: Tạo nền tảng yêu thương và gắn kết: Trẻ được lắng nghe, tôn trọng và chia sẻ thường ít tìm đến hành vi lệch chuẩn. Cha mẹ cần dành thời gian trò chuyện hằng ngày, không chỉ hỏi han kết quả học tập mà còn cả tâm tư, bạn bè, hoạt động trên mạng.
Thiết lập giới hạn và nguyên tắc rõ ràng: Hướng dẫn con về chuẩn mực pháp luật, đạo đức, về hậu quả thực tế của hành vi vi phạm. Có thể đưa con tham gia các hoạt động xã hội, trải nghiệm thực tế để thấy giá trị lao động chân chính.
Giám sát hợp lý việc sử dụng mạng xã hội: Không kiểm soát bằng mệnh lệnh mà bằng hướng dẫn và đồng hành. Cha mẹ nên cùng con tìm hiểu cách nhận diện tin giả, nội dung bạo lực, cách từ chối cám dỗ.
Tăng cường kỹ năng sống và khả năng tự bảo vệ: Khuyến khích con tham gia hoạt động thể thao, nghệ thuật, nhóm thiện nguyện; rèn kỹ năng kiểm soát cảm xúc, giải quyết mâu thuẫn, từ chối hành vi sai trái.
Kết nối với nhà trường và cộng đồng: Chủ động liên hệ giáo viên, chuyên gia tâm lý, công an khu vực khi thấy dấu hiệu bất thường để can thiệp sớm.
Nếu gia đình - nhà trường - xã hội phối hợp đồng bộ, trẻ sẽ có “vòng tròn an toàn” giúp các em trưởng thành lành mạnh, giảm thiểu nguy cơ sa vào tội phạm.