Cây đại thụ của Tòa án Quảng Trị

Tuổi trẻ gắn với cách mạng và sự nghiệp xét xử

Ở tuổi 96, ông Lê Văn Mãn vẫn minh mẫn, nụ cười hiền hòa, giọng nói ấm áp. Người đàn ông suốt đời gắn bó với việc giữ gìn cán cân công lý ấy được đồng nghiệp gọi bằng tất cả sự kính trọng là “cây đại thụ” của ngành Tòa án Quảng Trị. Câu chuyện về ông không chỉ là những trang ký ức nghề nghiệp mà còn là một phần lịch sử sống động của Tòa án nhân dân Việt Nam trong suốt 8 thập kỷ qua.

Sinh ra trên mảnh đất giàu truyền thống cách mạng Quảng Trị, mảnh đất từng oằn mình trong khói lửa chiến tranh, ông Lê Văn Mãn sớm thấm nhuần tinh thần yêu nước và khát vọng độc lập, tự do. Những năm đầu kháng chiến chống Mỹ, khi đất nước chia cắt, đặc khu Vĩnh Linh trở thành tuyến đầu lửa đạn. Ông vừa tham gia công tác tại địa phương, vừa làm nhiệm vụ giữ gìn an ninh trật tự ở vùng giải phóng.

Từ công tác cơ sở, ông được điều động về ngành Tòa án - một lĩnh vực mới mẻ nhưng đầy thử thách. Khi ấy, mỗi cán bộ Tòa án vừa là người xét xử, vừa là tuyên truyền viên pháp luật, vừa là người hòa giải mâu thuẫn. Có những phiên xử diễn ra ngay tại bìa rừng, trong hầm bí mật, hay dưới ánh đèn dầu giữa tiếng bom đạn. Nhưng dù trong hoàn cảnh nào, nguyên tắc công bằng và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của nhân dân vẫn được giữ vững.

Trên cương vị Chánh án Tòa án nhân dân đặc khu Vĩnh Linh, ông Mãn nổi bật với phong cách làm việc công tâm, gần dân, nhân văn. Nhiều vụ tranh chấp được ông trực tiếp hòa giải thành công, giữ gìn tình làng nghĩa xóm. Trong sự nghiệp xét xử, ông tham gia nhiều vụ án điển hình, để lại dấu ấn sâu sắc.

Đáng nhớ nhất là phiên tòa công khai xét xử “nhóm gián điệp biệt kích” tại Hồ Xá, được tổ chức quy mô lớn với sự bảo vệ nghiêm ngặt của cả một Trung đoàn pháo cao xạ. Hệ thống loa công suất lớn được kéo dọc sông Bến Hải để nhân dân khắp vùng cùng theo dõi.

Một dấu mốc khác là phiên tòa lưu động năm 1965 tại Nghệ An, kéo dài suốt 7 ngày trong điều kiện chiến tranh khốc liệt. Phiên xử lịch sử này sau được ghi lại trong sách “Hệ thống Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Trị - 70 năm xây dựng và trưởng thành (1945 - 2015)”.

Đặc biệt, nhiều vụ án nghiêm trọng như vụ Trần Nghi, Tạ Công Lý đã được xét xử và thi hành án ngay dưới địa đạo Vĩnh Linh. Trong lòng đất tối tăm, giữa bom đạn, Tòa án vẫn hoàn thành sứ mệnh giữ vững công lý, khẳng định bản lĩnh kiên cường của ngành Tòa án trong thời chiến.

Người thầy mẫu mực - tấm gương về liêm chính và trách nhiệm

Với lớp cán bộ, Thẩm phán trẻ, ông Mãn luôn là người thầy tận tụy. Ông thường nhắc nhở: “Người làm Tòa án phải giữ mình trong sạch, bản lĩnh trước mọi cám dỗ và luôn đặt lợi ích của nhân dân lên trên hết”.

Dưới sự lãnh đạo của ông, Tòa án nhân dân đặc khu Vĩnh Linh nhiều năm liền hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, không để xảy ra án oan sai. Dù bận trăm công nghìn việc, ông vẫn dành thời gian hướng dẫn cán bộ mới từ cách soạn thảo bản án, kỹ năng xét hỏi đến phương pháp phân tích chứng cứ. Với ông, kiến thức pháp luật chỉ là một phần, điều quan trọng hơn là thái độ liêm chính và tinh thần trách nhiệm.

Ông Lê Thiết Hùng, Chánh án TAND khu vực 5 - Quảng Trị, nhận xét: “Ông Lê Văn Mãn là tấm gương sáng về sự kiên định và khiêm nhường. Suốt thời gian công tác, ông luôn đặt tập thể lên trên cá nhân, không bao giờ nhận công về mình. Sự giản dị, khiêm nhường và tình cảm chân thành của ông khiến ai từng làm việc chung cũng đều kính trọng, quý mến”.

Không chỉ là niềm tự hào của ngành Tòa án, ông Lê Văn Mãn còn là điểm tựa vững chắc trong gia đình. Chị Lê Thị Hồng, con gái ông, xúc động chia sẻ: “Cha tôi cả đời gắn bó với ngành Tòa án, luôn sống liêm khiết, công bằng và thương dân. Những câu chuyện ông kể về các vụ án, về cách xử sự công tâm và nhân văn đã cho chúng tôi những bài học quý giá. Đối với tôi, cha không chỉ là người cha, mà còn là tấm gương sáng để noi theo. Tôi tự hào vì cha đã cống hiến cả cuộc đời để giữ gìn công lý”.

Trong dòng chảy 80 năm của ngành Tòa án nhân dân, ông Lê Văn Mãn là nhân chứng sống cho một giai đoạn gian khổ mà hào hùng. Ông đã chứng kiến sự trưởng thành vượt bậc của hệ thống Tòa án từ những ngày đầu khó khăn đến khi trở thành một thiết chế tư pháp hiện đại.

Ở tuổi gần trăm, tóc bạc phơ, ông vẫn say sưa kể về những phiên tòa giữa chiến khu, những lần hòa giải thành công cho dân làng. Khi được hỏi về mong ước hiện nay, ông cười hiền: “Tôi chỉ mong lớp trẻ tiếp tục giữ vững bản lĩnh, trong sạch và tận tụy như các thế hệ đi trước. Công lý chỉ vững khi người cầm cân luôn đứng thẳng và nhìn sự việc bằng con mắt công bằng”.

Quang Thạnh