Tòa án trong lòng nhân dân - 80 năm một chặng đường, niềm tin được khẳng định

Luật sư Hoàng Minh Hiển: Một nền tư pháp hiện đại, vì nhân dân

Luật sư Hoàng Minh Hiển chia sẻ: Kỷ niệm 80 năm xây dựng và trưởng thành của ngành TAND là một dấu mốc lịch sử đầy ý nghĩa. Với tư cách là một luật sư đã có nhiều năm gắn bó trong hoạt động nghề nghiệp, tôi cảm nhận sâu sắc sự lớn mạnh và đổi mới của ngành Tòa án trong suốt chặng đường qua, đặc biệt là những bước tiến về cải cách tư pháp và đề cao vai trò tranh tụng trong xét xử.

Nhìn lại chặng đường phát triển, có thể thấy ngành Tòa án đã từng bước hoàn thiện cơ sở pháp lý về tổ chức và hoạt động xét xử. Từ những năm đầu còn chịu nhiều ràng buộc hành chính, đến nay nguyên tắc “Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật” đã được hiến định rõ ràng trong Hiến pháp và luật. Đây chính là nền tảng vững chắc để Tòa án thực hiện quyền tư pháp, khẳng định vị trí trung tâm trong nền tư pháp hiện đại, đồng thời thực hiện sứ mệnh bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người và quyền công dân.

Một điểm sáng quan trọng trong tiến trình cải cách là sự đổi mới về tổ chức và thủ tục xét xử. Luật Tổ chức TAND sửa đổi đã kiện toàn hệ thống Tòa án theo hướng tinh gọn, khoa học, phù hợp với yêu cầu phát triển đất nước và hội nhập quốc tế. Sự xuất hiện của những Tòa án chuyên biệt, trong đó có Tòa án tại Trung tâm tài chính quốc tế, thể hiện rõ tầm nhìn chiến lược của Nhà nước trong việc xây dựng một nền tư pháp chuyên nghiệp, hiện đại.

Không chỉ ở tổ chức, thủ tục xét xử cũng có bước chuyển mạnh mẽ. Các phiên tòa hiện nay diễn ra công khai, minh bạch hơn, đề cao vai trò tranh tụng. Phán quyết của HĐXX ngày càng dựa nhiều vào kết quả tranh luận trực tiếp tại phiên tòa, phản ánh sự bình đẳng giữa các bên và nâng cao sức thuyết phục của bản án. Đây là thay đổi mang tính chất nền tảng, đưa nền tư pháp Việt Nam tiệm cận với các chuẩn mực tiến bộ của thế giới.

Trong hai thập kỷ qua, ngành Tòa án đã có bước tiến dài trong việc ứng dụng công nghệ. Việc công khai bản án, quyết định trên Cổng thông tin điện tử TAND, phát triển hệ thống án lệ, tổ chức phiên tòa trực tuyến là minh chứng rõ ràng. Những cải cách này không chỉ rút ngắn thời gian, giảm chi phí tố tụng, mà quan trọng hơn là nâng cao tính minh bạch, củng cố niềm tin của nhân dân vào hoạt động xét xử. Có thể nói, Tòa án đang đi đầu trong tiến trình chuyển đổi số của ngành tư pháp, mở ra một tương lai gần gũi hơn, hiệu quả hơn và công bằng hơn cho người dân.

Một thành tựu không thể không nhắc tới chính là sự trưởng thành về chất lượng đội ngũ Thẩm phán và cán bộ Tòa án. Ngày nay, các Thẩm phán không chỉ được đào tạo bài bản về chuyên môn, mà còn được rèn luyện bản lĩnh nghề nghiệp, trau dồi phẩm chất đạo đức. Hình ảnh người Thẩm phán công minh, liêm chính, tận tụy, chí công vô tư đã dần trở thành biểu tượng của đạo đức thanh liêm và là chỗ dựa vững chắc cho niềm tin công lý.

Từ góc độ một luật sư, tôi nhận thấy cải cách tư pháp đã mở ra một không gian nghề nghiệp rộng lớn và đầy ý nghĩa. Nguyên tắc “tranh tụng trong xét xử được bảo đảm” không còn chỉ là khẩu hiệu, mà đã đi vào đời sống tố tụng hằng ngày. Luật sư, Kiểm sát viên và các bên đương sự được trao cơ hội bình đẳng trong việc đưa ra chứng cứ, tranh luận công khai trước HĐXX.

Đặc biệt, phán quyết của Tòa án hiện nay phải căn cứ chủ yếu vào kết quả tranh tụng, sau khi xem xét đầy đủ ý kiến, chứng cứ từ tất cả các bên. Chính sự thay đổi này đã nâng cao chất lượng bản án, đồng thời tạo môi trường thuận lợi để luật sư phát huy vai trò, góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.

Ngoài ra, các phiên tòa dân sự, kinh doanh thương mại ngày càng đề cao hòa giải, đối thoại. Đây là phương thức giải quyết tranh chấp vừa nhân văn, vừa hiệu quả, giúp các bên duy trì mối quan hệ xã hội, đồng thời giảm tải cho hệ thống Tòa án. Bản án, quyết định cũng được công khai để xã hội giám sát, tạo áp lực tích cực đối với cơ quan xét xử, đồng thời là nguồn tài liệu quý giá để luật sư tham khảo, nâng cao năng lực tranh tụng.

Có thể khẳng định rằng, cải cách tư pháp đã mang lại bước chuyển căn bản từ một nền tư pháp thiên về thủ tục sang mô hình tư pháp hiện đại, coi tranh tụng là trung tâm. Đây chính là yếu tố then chốt giúp Tòa án ngày càng trở thành chỗ dựa tin cậy “trong lòng nhân dân”.

Là một luật sư, tôi tin tưởng rằng những thành tựu đã đạt được sẽ tiếp tục được phát huy mạnh mẽ. Ngành TAND sẽ không ngừng đổi mới, hiện đại hóa và chuyên nghiệp hóa, để mỗi phán quyết không chỉ đúng pháp luật, hợp lý, hợp tình mà còn thấm đẫm tinh thần nhân văn, phục vụ nhân dân, phụng sự công lý.

Luật sư Nguyễn Thị Thu: Tòa án - Trung tâm của cải cách tư pháp, hiện thân công bằng và nhân văn

Luật sư Nguyễn Thị Thu, Công ty luật hợp danh Đông Thành, Đoàn luật sư TP. Hà Nội, chia sẻ: Chặng đường 80 năm xây dựng và trưởng thành của Tòa án nhân dân đã khẳng định: “Tòa án ngày càng khẳng định rõ vị trí trung tâm trong hoạt động tư pháp, thực sự trở thành biểu tượng của công bằng và lẽ phải trong lòng nhân dân”.

Theo Luật sư Nguyễn Thị Thu, điểm sáng nổi bật nhất trong công cuộc cải cách tư pháp là việc Tòa án không ngừng mở rộng tính công khai, minh bạch và đề cao quyền con người trong xét xử. Việc công khai bản án, quyết định trên cổng thông tin điện tử giúp nhân dân có điều kiện giám sát, đồng thời củng cố niềm tin xã hội vào nền tư pháp trong sạch, minh bạch. Cùng với đó, nguyên tắc tranh tụng, nguyên tắc suy đoán vô tội ngày càng được khẳng định, bảo đảm quyền bào chữa, quyền tiếp cận hồ sơ, chứng cứ và quyền tranh tụng của luật sư, bị cáo được tôn trọng hơn bao giờ hết.

Trong thực tiễn tham gia bào chữa ở nhiều vụ án lớn, Luật sư Nguyễn Thị Thu đặc biệt ấn tượng với sự đổi mới trong phong cách điều hành phiên tòa của các Thẩm phán. Phiên tòa ngày nay không chỉ nghiêm trang mà còn dân chủ, bình tĩnh, tạo diễn đàn tranh luận công khai để làm sáng tỏ sự thật khách quan.

“Thái độ lắng nghe, tôn trọng các quan điểm khác nhau của Thẩm phán đã giúp luật sư, bị cáo và những người tham gia tố tụng có cơ hội trình bày đầy đủ. Đây là bước tiến quan trọng, thể hiện tinh thần cải cách tư pháp thực chất chứ không chỉ là khẩu hiệu”, Luật sư Thu nhấn mạnh.

Một điểm nhấn khác được nữ luật sư đề cao chính là tính nhân văn của Tòa án trong từng bản án. Theo Luật sư Nguyễn Thị Thu, mỗi phán quyết không chỉ mang ý nghĩa răn đe, giữ nghiêm kỷ cương, mà còn chứa đựng giá trị giáo dục, hướng thiện. Việc Hội đồng xét xử luôn cân nhắc các tình tiết giảm nhẹ - từ sự thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, chủ động khắc phục hậu quả đến hoàn cảnh nhân thân - đã tạo cơ hội cho người phạm tội làm lại cuộc đời, hòa nhập cộng đồng.

“Xử lý nghiêm để giữ gìn kỷ cương, nhưng luôn mở ra con đường hoàn lương”, theo Luật sư Nguyễn Thị Thu, chính sự kết hợp hài hòa giữa nghiêm minh và nhân văn này đã làm nên uy tín và niềm tin của Tòa án trong lòng nhân dân.

Sau 80 năm xây dựng và trưởng thành, TAND không chỉ là nơi bảo vệ công lý, mà còn là biểu tượng của tính nhân văn sâu sắc trong nền tư pháp Việt Nam, góp phần nuôi dưỡng niềm tin xã hội, để mỗi phiên tòa thực sự trở thành nơi tỏa sáng của công bằng và lẽ phải.

Luật sư Nguyễn Trọng Nghĩa: Tòa án đã đạt được những bước tiến vượt bậc

Nói về sự trưởng thành của ngành Tòa án, Luật sư Nguyễn Trọng Nghĩa, Luật sư thành viên của Công ty Luật TNHH Bizconsult chia sẻ: Với gần 20 năm hành nghề luật sư, tôi có cơ hội trực tiếp tham gia nhiều phiên tòa ở các cấp và chứng kiến sự đổi mới mạnh mẽ của ngành TAND trong những năm qua.

Nhìn lại chặng đường 80 năm xây dựng và trưởng thành, có thể khẳng định Tòa án đã đạt được những bước tiến vượt bậc, không chỉ ở hình thức mà còn ở chiều sâu, từ tổ chức bộ máy, nguyên tắc xét xử đến chất lượng bản án.

Điều dễ nhận thấy trước tiên là sự thay đổi về cơ sở pháp lý; Nguyên tắc tranh tụng được bảo đảm, quyền bào chữa được đề cao, góp phần nâng cao tính công bằng và dân chủ trong tố tụng. Trên thực tế, chất lượng xét xử đã có chuyển biến rõ rệt: tỷ lệ bản án bị hủy, sửa do lỗi chủ quan giảm xuống còn 0,8% trong giai đoạn 2023 - 2024, thấp hơn nhiều so với yêu cầu Quốc hội đề ra (không quá 1,5%). Đây là minh chứng cụ thể cho sự trưởng thành, đổi mới và ngày càng chuyên nghiệp của ngành Tòa án.

Bên cạnh đó, Tòa án còn đi đầu trong chuyển đổi số. Việc xét xử trực tuyến, số hóa bản án, cho phép nộp đơn và chứng cứ qua mạng đã tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp, đồng thời nâng cao tính minh bạch, hiện đại của nền tư pháp. Những đổi mới này giúp rút ngắn thời gian giải quyết vụ việc, giảm chi phí tố tụng và quan trọng nhất là củng cố niềm tin xã hội vào công lý.

Tôi cũng đánh giá rất cao nỗ lực của Tòa án trong việc nâng cao tính công khai, minh bạch và nhân văn của hoạt động xét xử. Các phiên tòa lớn được thông tin đầy đủ, báo chí được tạo điều kiện tiếp cận, giúp nhân dân theo dõi, giám sát. Trong phiên tòa, quyền tranh tụng và quyền trình bày của các bên được tôn trọng và bảo đảm bình đẳng. Điều này không chỉ nâng cao chất lượng tranh tụng của Thẩm phán, Kiểm sát viên và Luật sư mà còn làm cho bản án trở nên thuyết phục, gần gũi và nhân văn hơn.

Nhìn về tương lai, tôi tin rằng Tòa án sẽ tiếp tục khẳng định vị trí “trong lòng nhân dân” khi hội tụ đủ ba yếu tố then chốt: nhanh chóng ổn định tổ chức theo mô hình mới, xây dựng đội ngũ cán bộ vừa có bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp vừa giỏi chuyên môn, và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ hiện đại trong mọi hoạt động. Khi làm tốt những điều này, Tòa án không chỉ đáp ứng yêu cầu hội nhập mà còn tiếp tục trở thành chỗ dựa vững chắc của nhân dân, củng cố niềm tin xã hội vào công lý.

Luật sư Nguyễn Thị Phương Anh: Tòa án - Nơi gửi gắm niềm tin công lý của nhân dân

Theo Luật sư Phương Anh trong hành trình gần 80 năm xây dựng và trưởng thành, ngành TAND đã trở thành trụ cột quan trọng của nền tư pháp, nơi bảo vệ công lý, quyền con người và quyền công dân.

Theo luật sư, niềm tin của người dân vào hoạt động xét xử chính là sự tín nhiệm vào sự công bằng, khách quan và hiệu quả mà các bản án mang lại. Khi bản án được ban hành trên cơ sở chứng cứ đầy đủ, tranh tụng công khai, thấu tình đạt lý, thì người dân “tâm phục, khẩu phục”, từ đó bản án có giá trị giáo dục, định hướng xã hội.

Từ những ngày đầu lập quốc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt nền móng cho việc xây dựng một nền tư pháp vì dân, thân dân. Sắc lệnh số 13 ngày 24/01/1946 quy định tổ chức Tòa án và các ngạch Thẩm phán chính là minh chứng rõ ràng cho tư tưởng coi công lý là nền tảng của một Nhà nước cách mạng hợp pháp, chính đáng. Đến Hiến pháp năm 2013, công lý tiếp tục được hiến định, trở thành giá trị cốt lõi của xã hội, bảo đảm quyền con người và quyền công dân.

Ngày nay, niềm tin của nhân dân đối với Tòa án đã được củng cố mạnh mẽ hơn nhờ những nỗ lực cải cách tư pháp. Việc xây dựng Tòa án điện tử, ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường sự tham gia của Hội thẩm nhân dân, cùng công tác đào tạo, rèn luyện đội ngũ thẩm phán liêm chính, bản lĩnh đã góp phần nâng cao uy tín của Tòa án trong xã hội.

Đặc biệt, trong công cuộc phòng, chống tham nhũng, Tòa án đã đưa ra xét xử nhiều vụ án lớn, phức tạp, liên quan đến cán bộ cấp cao. Các phiên tòa được tổ chức khoa học, minh bạch, bảo đảm quyền tranh tụng, thể hiện tinh thần thượng tôn pháp luật, tạo được niềm tin vững chắc trong nhân dân rằng “mọi hành vi vi phạm đều không thể thoát khỏi sự trừng phạt của công lý”.

Dưới góc nhìn của một luật sư trực tiếp tham gia tranh tụng, bà Phương Anh đánh giá cao những đổi mới mạnh mẽ của ngành Tòa án, đặc biệt là trong cải cách tư pháp. Một trong những thành tựu nổi bật là việc công khai bản án, quyết định trên Cổng thông tin điện tử. Đây không chỉ là bước tiến quan trọng về minh bạch tư pháp, mà còn giúp người dân, luật sư và các cơ quan nghiên cứu pháp luật có thể tiếp cận, học tập và giám sát hoạt động xét xử.

Cùng với đó, việc ứng dụng công nghệ thông tin đang từng bước thay đổi diện mạo ngành Tòa án. Sắp tới, khi hệ thống Tòa án điện tử đi vào vận hành, người dân sẽ có thể nộp đơn kiện trực tuyến, theo dõi tiến trình giải quyết vụ án, bổ sung tài liệu, chứng cứ qua mạng. Điều này không chỉ tiết kiệm thời gian, chi phí mà còn tạo điều kiện để mọi người dễ dàng tiếp cận công lý hơn.

Không chỉ đổi mới trong tổ chức và công nghệ, công tác xây dựng đội ngũ cán bộ Tòa án cũng đạt nhiều kết quả tích cực. Thẩm phán và cán bộ Tòa án ngày càng được bồi dưỡng chuyên môn, rèn luyện phẩm chất đạo đức, bản lĩnh nghề nghiệp và thái độ phục vụ nhân dân. Đó chính là nền tảng vững chắc để Tòa án thực hiện sứ mệnh bảo vệ công lý.

Để tiếp tục khẳng định vai trò trung tâm của mình trong nền tư pháp, Luật sư Phương Anh cho rằng ngành Tòa án cần tập trung vào những khâu đột phá quan trọng. Trước hết là nâng cao chất lượng xét xử đồng bộ trên toàn hệ thống, đặc biệt ở cấp địa phương, nơi gần gũi nhất với đời sống nhân dân. Việc thẩm định, đánh giá chứng cứ phải khách quan, toàn diện để bảo đảm mọi phán quyết đều đúng người, đúng tội, đúng pháp luật.

Cùng với đó, Tòa án cần tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số. Việc số hóa hồ sơ, mở rộng phiên tòa trực tuyến sẽ tạo ra bước tiến vượt bậc trong tiếp cận công lý, nhất là với người dân ở vùng sâu, vùng xa.

Một nhiệm vụ khác là hoàn thiện thể chế và pháp luật, bảo đảm tính đồng bộ, nhất quán, đáp ứng yêu cầu của cải cách tư pháp. Song song, ngành cũng phải chú trọng xây dựng cơ chế giám sát hiệu quả để nâng cao tính độc lập, công khai, minh bạch trong hoạt động xét xử.

Cuối cùng, để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao, Tòa án cần tiếp tục đổi mới tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ. Một nền tư pháp vững mạnh chỉ có thể được bảo đảm khi thẩm phán, thư ký, công chức Tòa án có đủ trình độ, bản lĩnh và phẩm chất để thực thi công lý.

Nhìn lại chặng đường đã qua, có thể khẳng định rằng TAND đã và đang là nơi gửi gắm niềm tin của nhân dân đối với công lý. Những thành tựu đã đạt được, cùng quyết tâm đổi mới trong giai đoạn tới, chắc chắn sẽ giúp Tòa án tiếp tục khẳng định vị trí trung tâm trong nền tư pháp, góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, vì nhân dân, do nhân dân và của nhân dân.

Luật sư Lê Hồng Hiển: Niềm tin gửi trọn vào công lý

Theo luật sư Lê Hồng Hiển, kỷ niệm 80 năm thành lập TAND là dịp để nhìn lại chặng đường lịch sử của một thiết chế trung tâm trong nền tư pháp Việt Nam. Không chỉ là cơ quan xét xử, Tòa án đã trở thành biểu tượng của công lý, nơi nhân dân gửi gắm niềm tin vào sự công bằng của pháp luật.

Theo luật sư Hiển với gần 15 năm hành nghề đã có những chia sẻ về sự trưởng thành, đổi thay của Tòa án. Tòa án chính là “tuyến phòng thủ cuối cùng của công lý” trong tiến trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Hiến pháp 2013 khẳng định: “Nhà nước tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền con người, quyền công dân” - nguyên tắc cốt lõi để Tòa án đặt quyền con người ở vị trí trung tâm trong mọi hoạt động xét xử.

Những nguyên tắc tiến bộ của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 như quyền im lặng, đối đáp công khai, tranh tụng dân chủ đã làm thay đổi căn bản diện mạo phiên tòa. Quan điểm của luật sư được lắng nghe, ý kiến của bị cáo, bị hại được tôn trọng, công lý được thực thi minh bạch. Từ đó, niềm tin xã hội với Tòa án ngày càng vững chắc.

Một thay đổi rõ nét khác là sự trưởng thành trong kỹ năng và thái độ của đội ngũ Thẩm phán. Nếu trước đây phiên tòa còn thiên về hình thức, thì nay nhiều Thẩm phán đã thể hiện sự chuyên nghiệp, bản lĩnh, tạo không khí tranh tụng bình đẳng. Ở nhiều vụ án lớn, họ đặt câu hỏi đúng trọng tâm, điều tiết tranh luận linh hoạt, thậm chí dũng cảm tuyên bị cáo không phạm tội khi chứng cứ khách quan không đủ căn cứ buộc tội.

“Chính sự độc lập và công tâm ấy đã khẳng định Tòa án là nơi bảo vệ sự thật khách quan, là địa chỉ nhân dân đặt trọn niềm tin”, Luật sư Hiển nhấn mạnh.

Trong bối cảnh hội nhập, Tòa án ngày càng phải giải quyết nhiều vụ việc có yếu tố nước ngoài. Điều đó đòi hỏi sự đổi mới mạnh mẽ hơn nữa: lấy bảo vệ quyền con người làm kim chỉ nam; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, công khai bản án, tổ chức phiên tòa trực tuyến, phát triển án lệ; đồng thời xây dựng đội ngũ Thẩm phán bản lĩnh, am hiểu pháp luật quốc tế.

“Tòa án hiện đại không chỉ thực thi pháp luật, mà còn là biểu tượng công lý, nơi người dân tìm thấy sự bảo vệ chắc chắn cho quyền và lợi ích hợp pháp của mình”, Luật sư Hiển khẳng định.

80 năm đã chứng minh vai trò trung tâm của Tòa án trong đời sống chính trị - pháp lý và khẳng định bản lĩnh của nền tư pháp Việt Nam. Dù phía trước còn nhiều thách thức, nhưng với quyết tâm cải cách, Tòa án sẽ tiếp tục vững bước, xứng đáng là niềm tin của nhân dân trong thời kỳ hội nhập quốc tế.

Mạnh Hùng - Hải Nam