Giữ vững sứ mệnh giữ gìn công lý, phục vụ người dân
Năm 2025 đánh dấu mốc son lịch sử 80 năm xây dựng, trưởng thành và phát triển của ngành Tòa án nhân dân, luôn đồng hành cùng sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Ngày 5/9, TAND tỉnh Thái Nguyên tổ chức lễ kỷ niệm 80 năm Ngày Truyền thống TAND (13/9/1945- 13/9/2025).
Giữ vững sứ mệnh giữ gìn công lý
Cách đây 80 năm, ngày 13/9/1945, chỉ sau 11 ngày đọc Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 33C-SL, thành lập các Tòa án quân sự. Đây là sự kiện lịch sử trọng đại, đánh dấu sự ra đời của các Tòa án và từ đó đến nay, ngày 13/9 hằng năm đã trở thành Ngày truyền thống Tòa án nhân dân.
Quá trình xây dựng và phát triển của hệ thống Tòa án nhân dân gắn liền với quá trình hoàn thiện và củng cố bộ máy Nhà nước, gắn liền với tiến trình cải cách tư pháp, nhằm xây dựng một Nhà nước pháp quyền của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Chúng ta có thể thấy rằng, trong mọi thời kỳ, hệ thống Tòa án đã góp phần quan trọng vào sự nghiệp cách mạng của dân tộc.
Theo Sắc lệnh số 33C-SL, Thái Nguyên là một trong số các đơn vị hành chính được thành lập Tòa án cách mạng sớm nhất trên cả nước. Tòa án quân sự tỉnh Thái Nguyên lúc đó có nhiệm vụ xét xử các vụ án xảy ra tại 10 tỉnh, đó là Thái Nguyên, Lạng Sơn, Cao Bằng, Bắc Kạn, Tuyên Quang, Hà Giang, Yên Bái, Lào Cai, Lai Châu và Sơn La.
Căn cứ Hiến pháp năm 1959 và Luật tổ chức TAND năm 1960, tại Khu tự trị Việt Bắc, Hội đồng nhân dân Khu tự trị Việt Bắc đã ban hành Điều lệ quy định cụ thể về tổ chức TAND các cấp trong Khu tự trị. Điều lệ này đã được Ủy ban thường vụ Quốc hội phê chuẩn tại Quyết định số 157-NQ-TVQH ngày 02/3/1963.
Theo đó, các TAND trong Khu tự trị Việt Bắc gồm có TAND Khu tự trị, các TAND tỉnh, các TAND thành phố, thị xã, huyện thuộc tỉnh. Đến ngày 27/12/1975, Quốc hội khóa V, kỳ họp thứ II đã ra Nghị quyết về việc cải tiến các đơn vị hành chính, bỏ cấp Khu tự trị trong hệ thống các đơn vị hành chính. Do đó, TAND Khu tự trị Việt Bắc được giải thể từ đây.
Có thể nói rằng, từ sau khi được thành lập, Tòa án nhân dân hai cấp của tỉnh đã góp phần to lớn vào nhiệm vụ bảo vệ vững chắc thành quả cách mạng.
Quá trình diễn biến của lịch sử, việc chia tách tỉnh Thái Nguyên - Bắc Kạn năm 1997 và sự thay đổi việc quản lý các Tòa án địa phương, theo đó Tòa án nhân dân tỉnh quản lý các Tòa án nhân dân cấp huyện về mặt tổ chức từ năm 2002, là sự thay đổi nhất định về tổ chức, hoạt động của Toà án nhân dân hai cấp của tỉnh.
Tiếp tục không ngừng phụng sự nhân dân
Xuất phát từ yêu cầu cải cách của nền tư pháp, trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ, Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Thái Nguyên, Bắc Kạn (cũ) luôn nâng cao chất lượng giải quyết xét xử các loại án, hoàn thành các chỉ tiêu của Quốc hội, Tòa án nhân dân tối cao đề ra.
Các vụ án được xét xử nghiêm minh, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. Các tranh chấp dân sự, kinh doanh thương mại, lao động, hôn nhân gia đình, các yêu cầu về phá sản…, khiếu kiện hành chính được giải quyết công bằng, khách quan, góp phần hóa giải các mâu thuẫn trong nhân dân, giữ gìn và tăng cường sự đoàn kết trong xã hội.
Góp phần quan trọng vào việc giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, tạo môi trường lành mạnh, ổn định trong sự phát triển của tỉnh. Đồng thời, thông qua hoạt động xét xử, các Tòa án đã góp phần quan trọng vào việc tuyên truyền, nâng cao hiểu biết và ý thức chấp hành pháp luật trong nhân dân, chú trọng công tác cải cách tư pháp, ứng dụng công nghệ thông tin trong xét xử, góp phần xây dựng nền tư pháp công khai, minh bạch, gần dân, vì nhân dân.
Giai đoạn 2020-2025, Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Thái Nguyên thụ lý hơn 45.000 vụ việc, đã giải quyết gần 44.000 vụ, đạt tỷ lệ 96%. Các loại án đều vượt chỉ tiêu Quốc hội giao, cụ thể: hình sự 99%, dân sự và các việc khác 95,5%, hành chính 95,4%. Việc áp dụng biện pháp xử lý hành chính được thực hiện đúng quy định.
Tòa án chú trọng hòa giải, đối thoại - phương thức đề cao sự đồng thuận và quyền tự định đoạt của đương sự. Từ khi Luật Hòa giải, đối thoại có hiệu lực (2021) đến nay, Tòa án hai cấp trong tỉnh đã tiếp nhận gần 6.000 đơn, hòa giải thành trên 3.000 vụ. Cách làm này giúp giải quyết mâu thuẫn trên cơ sở tự nguyện, tiết kiệm thời gian, chi phí, giữ gìn quan hệ xã hội; đồng thời, giảm tải hoạt động xét xử và góp phần ổn định tình hình địa phương.....
Đồng chí Bùi Đức Thuận, Chánh án TAND tỉnh Thái Nguyên chia sẻ: "Nhìn lại chặng đường 80 năm đã đi qua, tự hào về chặng đường lịch sử vẻ vang, về những thành tựu, thành tích đã đạt được, chúng ta có thể tự hào rằng, trải qua các giai đoạn phát triển khác nhau, nhưng dù ở bất cứ đâu, trong bất cứ hoàn cảnh nào, các thế hệ cán bộ, công chức, người lao động Tòa án nhân dân của tỉnh luôn tận tụy phục vụ nhân dân, tuyệt đối trung thành với Đảng, Nhà nước; nỗ lực, bền bỉ phấn đấu; vượt mọi khó khăn, thử thách; đoàn kết một lòng, xây dựng Tòa án nhân dân xứng đáng trở thành biểu tượng của công lý, lẽ phải và niềm tin".
Đồng thời, đồng chí Chánh án TAND tỉnh Thái Nguyên nhấn mạnh vai trò người Thẩm phán trong giai đoạn mới hiện nay: "Trong tình hình hiện nay đòi hỏi sự nỗ lực Thẩm phán không ngừng cố gắng, nỗ lực trong công tác và học tập, để nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, phẩm chất đạo đức và ý thức trách nhiệm trong công tác, thực hiện theo lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, với mỗi cán bộ Tòa án của chúng ta phải thực sự: “Phụng công, thủ pháp, chí công vô tư”, với phương châm “Phải gần dân, hiểu dân, giúp dân, học dân”; đảm bảo đáp ứng ngày càng cao của yêu cầu nhiệm vụ, cũng như yêu cầu của cải cách tư pháp, theo tinh thần Nghị quyết 49 và Nghị quyết 27 của Bộ Chính trị; hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, để xây dựng Tòa án nhân dân ngày càng phát triển về mọi mặt".
Trải qua 80 năm xây dựng và phát triển, ngành Tòa án nhân dân nói chung, Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Thái Nguyên nói riêng, đã không ngừng trưởng thành, lớn mạnh, góp phần quan trọng vào việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương.