Các TAND khu vực tại Quảng Ninh nỗ lực vượt khó sau sáp nhập

Bộ máy mới, áp lực mới: Nhiều khó khăn sau sáp nhập

Ngay trong tháng đầu vận hành, các TAND khu vực trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đã gặp nhiều khó khăn mang tính hệ thống. Việc mở rộng thẩm quyền khiến số lượng vụ án tăng, bao gồm nhiều loại án vốn trước đây thuộc thẩm quyền cấp tỉnh.

Trong khi đó, năng lực và kinh nghiệm của một số Thẩm phán, Thư ký còn hạn chế, nhiều cán bộ đang đi học, nghỉ chế độ khiến việc phân công xử lý án bị động, tạo áp lực lớn về tiến độ và chất lượng giải quyết.

Có TAND khu vực chưa có trụ sở riêng, vẫn phải sử dụng tạm trụ sở của TAND cấp huyện trước đây. Cơ sở vật chất chật hẹp, xuống cấp, kho lưu trữ nhỏ, thiếu phòng xử án, phòng tiếp dân, thiết bị ghi âm ghi hình… ảnh hưởng đáng kể đến hiệu quả công tác. Công nghệ phục vụ phiên tòa trực tuyến vẫn thiếu đồng bộ, hệ thống mạng yếu, phần mềm xét xử số chưa triển khai toàn diện.

TAND khu vực 4 được thành lập từ 4 TAND huyện cũ (Tiên Yên, Ba Chẽ, Bình Liêu, Đầm Hà) là đơn vị điển hình cho thấy những thách thức lớn sau sáp nhập.

Việc tiếp nhận hồ sơ ban đầu gặp nhiều khó khăn do thiếu hụt nghiêm trọng nhân sự. Từ 10 Thẩm phán trước đây sau sáp nhập chỉ còn 5 người, trong đó có 2 cán bộ điều động từ đơn vị khác. Nhiều vụ án đang xử lý phải tạm giao cho Thư ký quản lý, gây lúng túng trong bàn giao, thống kê và xử lý tiếp theo.

Kho lưu trữ hồ sơ cũng là một bài toán nan giải. Nhiều hồ sơ cũ tại các đơn vị bị mục, mốc, phân tán, khó kiểm kê. Trong khi đó, kho lưu trữ chính tại trụ sở TAND khu vực 4 (Tiên Yên cũ) chỉ rộng khoảng 20m², không đủ điều kiện tiếp nhận toàn bộ hồ sơ chuyển về, buộc đơn vị phải tính toán, sắp xếp lại từng mét vuông để đảm bảo lưu trữ an toàn và khoa học.

Không chỉ thiếu thốn về nhân lực, TAND khu vực 4 còn phải hoạt động trong điều kiện trụ sở xuống cấp, vốn là công trình được xây dựng từ năm 2005, không đủ phòng làm việc, không có nhà công vụ, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt và tâm lý cán bộ công chức sau điều động.

Hay như TAND khu vực 3, đơn vị được thành lập trên cơ sở sáp nhập các TAND cấp huyện thuộc địa bàn đặc khu Vân Đồn và Cô Tô, khu vực có nhiều xã đảo, giao thông cách trở.

Việc hợp nhất đã mang lại một số thuận lợi bước đầu như tổ chức bộ máy tinh gọn, đội ngũ Thẩm phán được chuyên môn hóa theo lĩnh vực, giảm tình trạng xử lý đa dạng loại án, nâng cao chất lượng xét xử. Thẩm quyền mở rộng cũng giúp đơn vị chủ động xử lý nhiều vụ việc ngay từ cấp cơ sở, giảm tải cho cấp tỉnh.

Tuy nhiên, thực tế triển khai cho thấy không ít khó khăn đặc thù. Địa bàn rộng, bao gồm cả đảo xa khiến việc di chuyển, tổ chức xét xử và triệu tập đương sự gặp trở ngại.

Một số cán bộ chưa từng tiếp cận loại án thuộc thẩm quyền mới, sự khác biệt về tập quán giữa vùng đảo và đất liền cũng đòi hỏi cán bộ tư pháp phải có kỹ năng mềm linh hoạt, am hiểu thực tiễn địa phương.

TAND khu vực 1 sau sáp nhập tiếp nhận lượng án tăng mạnh do mở rộng thẩm quyền, trong đó nhiều vụ việc trước đây thuộc cấp tỉnh.

Tuy nhiên, đơn vị vẫn phải làm việc tại trụ sở cũ của TAND TP Hạ Long với cơ sở chật hẹp, xuống cấp, không đáp ứng yêu cầu về không gian làm việc và tổ chức xét xử.

Chánh án TAND khu vực 1 Vũ Công Mười cho biết: “Khó khăn lớn nhất là số lượng vụ việc tăng, nhưng biên chế chưa bổ sung. Một số Thư ký nghỉ chế độ, đi học, dẫn đến việc phân công, xử lý án gặp áp lực rõ rệt. Trong tháng 7/2025, lượng vụ việc thụ lý đã tăng so với tháng trước. Nhiều loại án mới lần đầu cán bộ tiếp cận, không tránh khỏi bỡ ngỡ”.

Bên cạnh đó, việc thay đổi địa danh hành chính khiến biểu mẫu, địa chỉ trong hồ sơ tố tụng phải cập nhật lại toàn bộ, gây chậm trễ giải quyết.

Đáng chú ý, một số vụ án liên quan đến cơ quan hành chính bị sáp nhập, giải thể khiến việc xác định đơn vị kế thừa nghĩa vụ tố tụng gặp vướng mắc. Một số UBND xã, phường còn lúng túng hoặc chậm phản hồi khi được yêu cầu phối hợp.

Chủ động vượt khó, giữ vững kỷ cương pháp luật

Trước áp lực về khối lượng công việc tăng, cơ sở vật chất thiếu thốn và nhân sự chưa đồng đều, các TAND khu vực tại Quảng Ninh đã không bị động chờ điều chỉnh mà chủ động triển khai nhiều giải pháp quyết liệt, linh hoạt để duy trì kỷ cương pháp luật và chất lượng xét xử.

Ngay từ khi tiếp nhận địa bàn mới, các đơn vị đã nhanh chóng tổ chức lại bộ máy theo hướng chuyên môn sâu, xây dựng kế hoạch công tác theo chỉ tiêu cụ thể, phân loại vụ án để xử lý theo nhóm.

Việc quản lý, phân công, theo dõi tiến độ giải quyết án được áp dụng qua phần mềm điện tử, bảo đảm minh bạch, hiện đại và tiết kiệm thời gian.

Tại TAND khu vực 3 nơi quản lý địa bàn đặc thù gồm cả huyện đảo Cô Tô và Vân Đồn, việc ổn định tổ chức và triển khai công việc được thực hiện một cách quyết liệt, đồng bộ.

Với đặc điểm địa bàn rộng, giao thông cách trở, đơn vị đã chủ động bố trí Thẩm phán theo lĩnh vực chuyên môn, hình thành các nhóm công tác gọn nhẹ nhưng hiệu quả.

Chánh án TAND khu vực 3 Vũ Quang Tuấn cho biết: “Cùng với việc đẩy mạnh đào tạo chuyên sâu theo mảng án, chúng tôi còn chú trọng hoạt động dân vận tư pháp để từng bước rút ngắn khoảng cách giữa pháp luật và người dân vùng đảo”.

TAND khu vực 1 cũng đang đối mặt với áp lực lớn về số lượng án tăng mạnh sau sáp nhập, đặc biệt trong bối cảnh nhiều địa danh hành chính thay đổi, ảnh hưởng đến quy trình tố tụng.

Trước thực tế đó, đơn vị đã chủ động thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tố tụng và chính quyền địa phương. Các quy chế phối hợp đang được xúc tiến ký kết, nhằm kịp thời tháo gỡ các điểm nghẽn trong xác minh, tống đạt, giải quyết án, từ đó góp phần đưa mô hình mới vào vận hành ổn định, hiệu quả.

Còn tại TAND khu vực 4, áp lực đến từ việc tiếp nhận hồ sơ ban đầu cùng rất khó khăn. Tuy vậy, thay vì lúng túng, đơn vị đã khẩn trương rà soát toàn bộ hồ sơ, phân nhóm các vụ án phức tạp để cùng nhau bàn bạc, tháo gỡ. Các cuộc họp chuyên môn được duy trì định kỳ không chỉ để chia sẻ khó khăn mà còn là nơi tăng cường hỗ trợ nội bộ, nâng cao kỹ năng nghiệp vụ.

Ông Lý Văn Thái, Chánh án TAND khu vực 4 chia sẻ: “Khó khăn là hiện hữu từ nhân sự, cơ sở vật chất đến việc tiếp nhận hồ sơ phức tạp nhưng tập thể lãnh đạo, Thẩm phán, Thư ký của đơn vị xác định không để chậm trễ công việc.

Chúng tôi phân công án một cách minh bạch, họp chuyên môn thường xuyên để tháo gỡ vướng mắc, đồng thời yêu cầu từng cán bộ chủ động thích nghi với thẩm quyền mới, không ngừng học hỏi để đảm bảo chất lượng xét xử.

Bên cạnh chuyên môn, công tác chính trị tư tưởng, ổn định tâm lý cán bộ cũng được đặc biệt coi trọng. Nhiều cán bộ, Thẩm phán lần đầu làm việc tại địa bàn mới, điều kiện khó khăn, xa nơi cư trú, nhưng đều thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, chủ động thích nghi, vượt qua thách thức”.

Thẩm phán Hoàng Đình Khoa, người được điều động từ cấp huyện về TAND khu vực 4 chia sẻ: “Ban đầu, làm việc ở môi trường mới, ai cũng có chút bỡ ngỡ.

Nhưng nhờ mô hình chuyên môn hóa, tôi có điều kiện tập trung xử lý sâu một lĩnh vực, từ đó nâng cao chất lượng xét xử. Phân công án bằng phần mềm, quản lý hành chính tập trung cũng tạo sự minh bạch và chuyên nghiệp hơn”.

Sự chủ động vượt khó không chỉ thể hiện ở từng cá nhân, từng đơn vị mà còn là tinh thần chung của toàn hệ thống TAND tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ.

Dù còn nhiều khó khăn, song hiệu quả bước đầu cho thấy hướng đi này là đúng đắn, mang lại sự thay đổi căn bản trong cách thức tổ chức, vận hành và phục vụ người dân.

Sau hơn một tháng vận hành theo mô hình mới, các TAND khu vực tại Quảng Ninh đã đạt được những kết quả bước đầu đáng ghi nhận. Công tác tiếp nhận, phân loại và thụ lý án được triển khai nhanh chóng, không để gián đoạn hoạt động chuyên môn.

Nhiều đơn vị dù nhân lực còn mỏng, trang thiết bị chưa đồng bộ nhưng vẫn bảo đảm tiến độ, chất lượng xét xử theo đúng chỉ tiêu ngành giao.

Đặc biệt, tinh thần chủ động thích nghi, đoàn kết nội bộ và trách nhiệm cao của đội ngũ cán bộ, Thẩm phán đã giúp các TAND khu vực dần ổn định tổ chức, duy trì hiệu quả hoạt động và củng cố niềm tin của người dân đối với cơ quan tư pháp tại cơ sở.

Việc thành lập TAND khu vực là bước đi quan trọng trong hành trình cải cách tư pháp theo hướng tinh gọn, hiện đại, chuyên nghiệp.

Thực tiễn tại Quảng Ninh cho thấy, dù mô hình mới còn nhiều vướng mắc cần tiếp tục hoàn thiện, nhưng sự quyết tâm vượt khó, bám sát nhiệm vụ chính trị và giữ vững kỷ cương pháp luật là điểm sáng nổi bật của hệ thống TAND hai cấp tại địa phương.

Với nền tảng đã định hình và những chuyển biến tích cực bước đầu, tin rằng TAND các khu vực ở Quảng Ninh sẽ tiếp tục phát huy vai trò, góp phần xây dựng nền tư pháp liêm chính, hiệu lực, hiệu quả, thực sự “Vì nhân dân phục vụ”.

Văn Giang - Trang Vân