Tuyên truyền văn hóa giao thông bằng thi trực tuyến: Tiếp cận linh hoạt, lan tỏa sâu rộng

Trong nhiều năm qua, hình ảnh những băng rôn, tờ rơi, khẩu hiệu hay các buổi tuyên truyền lưu động đã trở nên quen thuộc trong công tác phổ biến kiến thức an toàn giao thông (ATGT). Tuy nhiên, các hình thức này thường mang tính một chiều, khó tạo hứng thú, đặc biệt với giới trẻ - nhóm vừa năng động, vừa gắn bó mật thiết với môi trường số.

Chính vì vậy, sự xuất hiện của mô hình thi trực tuyến tìm hiểu pháp luật giao thông đang mở ra hướng đi mới: Biến hoạt động vốn khô khan thành một sân chơi cộng đồng, nơi mọi người vừa học, vừa trải nghiệm, vừa lan tỏa thông điệp ATGT một cách tự nhiên.

Từ thông điệp đến trải nghiệm tương tác

Ngày 2/7 vừa qua, cuộc thi “Tìm hiểu pháp luật về trật tự, an toàn giao thông (TTATGT) đường bộ” chính thức khởi động và sẽ kéo dài đến hết 30/9. Đây là một sân chơi trực tuyến hoàn toàn miễn phí, mở rộng cho mọi công dân Việt Nam và cả người nước ngoài đang sinh sống, làm việc tại Việt Nam. Người tham gia sẽ trải qua các phần thi gồm trả lời câu hỏi trắc nghiệm, giải quyết tình huống thực tế và đề xuất giải pháp đảm bảo TTATGT. Nội dung bám sát Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ năm 2024 (có hiệu lực từ ngày 1/1/2025) cùng các văn bản hướng dẫn thi hành, bảo đảm vừa cập nhật, vừa gần gũi với thực tiễn.

Mỗi tháng, Ban Tổ chức sẽ chọn ra 10 bài thi xuất sắc nhất để trao giải thưởng, đồng thời công bố công khai kết quả trên Trang thông tin điện tử Cục CSGT (Bộ Công an). Điều này không chỉ đảm bảo tính minh bạch mà còn tạo thêm động lực cho những người tham gia.

Thiếu tướng Nguyễn Văn Mừng - Phó Cục trưởng Cục CSGT nhấn mạnh: “Hình thức thi trực tuyến chính là cách thổi hồn vào những quy định pháp luật vốn khô khan. Trên nền tảng số, mọi người dân ở mọi vùng miền đều có thể tiếp cận dễ dàng. Đây là bước đổi mới linh hoạt, thiết thực và hiệu quả trong bối cảnh chuyển đổi số.” Ông cũng chỉ ra rằng, tình hình TTATGT hiện vẫn tiềm ẩn nhiều phức tạp: Tai nạn giao thông ở mức cao, ùn tắc kéo dài, không ít trường hợp vi phạm ngang nhiên. Việc đưa tuyên truyền lên môi trường số giúp phá bỏ rào cản về thời gian, địa điểm, đồng thời mở rộng khả năng tiếp nhận thông tin của cộng đồng.

Điểm nổi bật của cuộc thi là biến việc “học luật” từ hoạt động mang tính thụ động thành một trải nghiệm tương tác. Người chơi được áp dụng kiến thức vào các câu hỏi và tình huống sát thực tế, qua đó ghi nhớ lâu hơn và rèn luyện kỹ năng xử lý an toàn. Nguyên lý gamification - biến học tập thành trò chơi - được vận dụng khéo léo để khơi gợi hứng thú, tăng tinh thần cạnh tranh lành mạnh.

Bên cạnh đó, việc trao giải theo từng tháng không chỉ giúp duy trì “sức nóng” mà còn khuyến khích người tham gia liên tục thử sức. Bên cạnh giá trị vật chất, phần thưởng còn là sự ghi nhận công khai, khích lệ tinh thần, góp phần lan tỏa mạnh mẽ văn hóa giao thông an toàn trong cộng đồng.

Cầu nối giữa cộng đồng và cơ quan quản lý

Các cuộc thi trực tuyến về an toàn giao thông không chỉ dừng lại ở việc kiểm tra kiến thức pháp luật. Người tham gia còn có thể đóng góp những đề xuất thiết thực nhằm giảm thiểu tai nạn, khắc phục các điểm đen giao thông hoặc cải thiện hạ tầng đường bộ. Đây được xem là một “kênh” thu thập phản hồi trực tiếp từ những người gắn bó hàng ngày với đường phố, qua đó giúp cơ quan quản lý bổ sung dữ liệu, nắm bắt nhu cầu thực tế và từng bước hoàn thiện chính sách.

Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Thị Hà khẳng định: “Trang bị kiến thức và kỹ năng giao thông an toàn cho cộng đồng là vô cùng cấp thiết. Việc tiếp cận giới trẻ và những người thường xuyên sử dụng nền tảng trực tuyến sẽ giúp lan tỏa ý thức, từng bước kéo giảm tai nạn và xây dựng môi trường giao thông văn minh.” Bà cũng nhấn mạnh rằng, Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ năm 2024 chỉ thực sự đi vào đời sống khi mỗi công dân chủ động tìm hiểu và áp dụng vào thực tế.

So với các phương thức tuyên truyền truyền thống, hình thức thi trực tuyến có nhiều ưu thế rõ rệt. Trước hết là tính linh hoạt về thời gian và không gian: người ở vùng sâu, vùng xa, người bận rộn hoặc làm việc theo ca vẫn có thể tham gia mà không bị giới hạn. Thứ hai là khả năng tiết kiệm chi phí tổ chức, khi không cần tập trung đông người, in ấn tài liệu hay thuê địa điểm. Thứ ba, nội dung thi có thể tích hợp nhiều hình thức tương tác đa dạng như câu hỏi kèm hình ảnh, video, bản đồ điểm đen giao thông, giúp người dự thi dễ hình dung và ghi nhớ lâu hơn.

Một lợi ích quan trọng khác là khả năng dữ liệu hóa kết quả. Toàn bộ thông tin về bài thi được lưu trữ, phân loại và phân tích, giúp cơ quan chức năng đánh giá chính xác mức độ hiểu biết của từng nhóm đối tượng. Từ đó, nội dung tuyên truyền có thể được điều chỉnh để phù hợp hơn với nhu cầu và đặc điểm của từng cộng đồng dân cư.

Việc tích hợp cuộc thi trên các nền tảng như website, ứng dụng di động hay mạng xã hội cũng giúp thông tin “đi cùng” người dùng, xuất hiện ngay trong không gian trực tuyến quen thuộc thay vì chờ đợi họ chủ động tìm kiếm. Đây chính là cầu nối hiệu quả giữa cộng đồng và cơ quan quản lý, đồng thời biến mỗi lượt tham gia thành một cơ hội để lan tỏa văn hóa giao thông an toàn.

Hiệu ứng lan tỏa trong cộng đồng

Tại Hà Nội, nhiều trường đại học đã chủ động ký cam kết tổ chức cho sinh viên tham gia cuộc thi. Điều này không chỉ tạo nên một hoạt động học tập tập thể mà còn biến tuyên truyền pháp luật giao thông thành phong trào mang tính cộng đồng. Sinh viên vừa học, vừa thi, vừa trao đổi kiến thức với nhau, tạo nên bầu không khí thi đua sôi nổi.

Khi một sinh viên giành giải thưởng hoặc chia sẻ những câu hỏi thú vị lên mạng xã hội, thông tin về cuộc thi nhanh chóng lan tỏa ra ngoài phạm vi trường học, tiếp cận nhiều nhóm đối tượng khác. Đây là minh chứng rõ rệt cho hiệu ứng truyền thông cộng đồng: mỗi người tham gia trở thành một “đại sứ” tự nhiên, lan truyền thông điệp ATGT tới người xung quanh.

Không chỉ giới trẻ, các nhóm nghề nghiệp như lái xe công nghệ, công nhân khu công nghiệp hay nhân viên văn phòng cũng có thể lập nhóm thi chung. Sự cạnh tranh lành mạnh này vừa tăng tính gắn kết trong tập thể, vừa tạo động lực để mỗi người tự điều chỉnh thói quen giao thông của mình theo hướng an toàn hơn.

Tuyên truyền pháp luật giao thông không thể chỉ dừng ở việc truyền tải thông tin. Thách thức lớn nhất chính là biến kiến thức thành hành vi thực tế. Hình thức thi trực tuyến góp phần giải quyết vấn đề này nhờ việc lồng ghép yếu tố “học đi đôi với hành”. Các câu hỏi tình huống thực tế giúp người dự thi hình dung rõ ràng hơn, ghi nhớ lâu hơn so với việc chỉ đọc văn bản luật. Khi đã quen xử lý đúng trong môi trường giả lập, khả năng áp dụng vào thực tế sẽ cao hơn, từ đó hình thành hành vi bền vững.

Theo thống kê, mỗi năm Việt Nam vẫn xảy ra hàng nghìn vụ tai nạn giao thông, phần lớn do lỗi chủ quan của người điều khiển. Những lỗi này hoàn toàn có thể phòng tránh nếu mỗi cá nhân tuân thủ quy định và nâng cao ý thức. Cuộc thi không thể thay đổi ngay lập tức thực trạng này, nhưng có thể gieo những “hạt giống nhận thức” vào cộng đồng. Khi mỗi người chủ động tìm hiểu, chia sẻ và thực hành đúng luật, môi trường giao thông sẽ dần trở nên an toàn, văn minh hơn. Và như Thiếu tướng Nguyễn Văn Mừng chia sẻ: “Điều quan trọng nhất là biến kiến thức pháp luật thành hành động cụ thể. Chỉ khi áp dụng vào đời sống, khẩu hiệu ‘An toàn giao thông là hạnh phúc của mọi nhà’ mới thực sự trở thành hiện thực.”

Việc đưa tuyên truyền an toàn giao thông vào sân chơi trực tuyến đã mở ra cách tiếp cận mới mẻ, hiệu quả và gần gũi hơn với mọi tầng lớp. Ở đó, người dân không chỉ tiếp nhận luật qua con chữ, mà còn được “sống” trong các tình huống giả định, tự rèn kỹ năng xử lý và hình thành phản xạ an toàn.

Khi kiến thức pháp luật gắn liền với trải nghiệm thực tế, mỗi cá nhân sẽ trở thành một “người gác cổng” tự nguyện, góp phần giữ gìn trật tự và giảm thiểu rủi ro trên đường. Đây là minh chứng rõ ràng rằng trong kỷ nguyên số, công nghệ hoàn toàn có thể trở thành công cụ phục vụ lợi ích cộng đồng, biến tuyên truyền thành phong trào, biến nhận thức thành hành động. Những mô hình sáng tạo như thi trực tuyến về ATGT không chỉ giúp lan tỏa thông điệp sâu rộng, mà còn tác động lâu dài đến hành vi, góp phần xây dựng một môi trường giao thông văn minh, an toàn và đầy trách nhiệm.

Vũ Đậu