Cách mạng Tháng Tám: Giá trị trường tồn, soi đường cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Trong cuộc trao đổi với phóng viên Báo Công lý nhân dịp Kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công (19/8/1945 - 19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025), PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà, nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng - Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, đã phân tích sâu sắc ý nghĩa lịch sử của sự kiện trọng đại này, đồng thời chia sẻ những thành tựu, bài học kinh nghiệm quý báu của Cách mạng Việt Nam.
.png)
PV: Thưa PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà, ông đánh giá như thế nào về ý nghĩa lịch sử và giá trị trường tồn của Cách mạng Tháng Tám 1945 đối với sự nghiệp Cách mạng Việt Nam?
PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà: Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là một sự kiện mang ý nghĩa lịch sử vô cùng to lớn, mở ra bước ngoặt vĩ đại trong tiến trình cách mạng Việt Nam. Trước hết, đây là cuộc cách mạng đã lật đổ ách thống trị của thực dân, phát xít và chế độ phong kiến, giành lại độc lập, tự do cho dân tộc, đưa nhân dân ta từ thân phận nô lệ trở thành người làm chủ đất nước.
Sự thành công ấy đã làm thay đổi hẳn cục diện chính trị, đưa đến sự ra đời của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á, đồng thời khẳng định vai trò lãnh đạo đúng đắn và sáng suốt của Đảng, dù lúc đó chúng ta chỉ có khoảng 5.000 đảng viên đã lãnh đạo 20 triệu dân dành thắng lợi trong Cách mạng Tháng Tám.
Không chỉ dừng lại ở đó, thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám còn cổ vũ mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí độc lập, tự do của dân tộc ta, tạo nền tảng cho những thắng lợi vĩ đại trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ sau này. Đồng thời, nó cũng có ảnh hưởng sâu rộng đến phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới, khích lệ nhiều dân tộc thuộc địa vùng lên đấu tranh giành độc lập.
Điều quan trọng hơn cả là Cách mạng Tháng Tám đã để lại những bài học kinh nghiệm quý báu: bài học về đường lối cách mạng đúng đắn, về phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, và về vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Từ đó hình thành một kiểu nhà nước mới, Nhà nước Dân chủ Nhân dân do giai cấp công nông làm chủ.
Có thể khẳng định rằng, ý nghĩa lịch sử và giá trị trường tồn của Cách mạng Tháng Tám chính là khẳng định ý chí độc lập, tự do bất khuất của dân tộc Việt Nam. Những bài học ấy vẫn còn nguyên giá trị, tiếp tục soi đường cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hôm nay.
.png)
PV: Sau 80 năm xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, theo ông, đâu là những thành tựu nổi bật nhất mà đất nước ta đã đạt được dưới sự lãnh đạo của Đảng?
PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà: Sau 80 năm dưới sự lãnh đạo của Đảng, chúng ta có thể tự hào nói rằng cách mạng Việt Nam đã giành được nhiều thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử và thời đại sâu sắc. Nhìn lại chặng đường ấy, tôi cho rằng nổi bật nhất là bốn dấu mốc quan trọng.
Thứ nhất, chúng ta đã làm nên thắng lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, mở đầu cho kỷ nguyên đấu tranh giải phóng dân tộc ở Việt Nam và lan tỏa ảnh hưởng mạnh mẽ ra thế giới.
Thứ hai, là thắng lợi của cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ, kết thúc ba mươi năm chiến tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, đưa Tổ quốc bước sang trang sử mới, độc lập, toàn vẹn lãnh thổ.
Thứ ba, là sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội trong điều kiện vô cùng khó khăn, đặt nền móng cho một quốc gia độc lập, phát triển theo con đường xã hội chủ nghĩa.
Và thứ tư, là công cuộc đổi mới toàn diện bắt đầu từ năm 1986 đến nay, với những bước tiến vượt bậc về tư duy phát triển, về xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, về văn hóa - xã hội. Nhờ đó, Việt Nam đã khẳng định được vị thế trên trường quốc tế, trở thành một nền kinh tế năng động của khu vực, hiện đứng thứ 32 thế giới.
Có thể nói, những thành tựu đó đều bắt nguồn từ tinh thần và bài học của Cách mạng Tháng Tám, đặt độc lập, tự do của dân tộc và hạnh phúc của nhân dân làm mục tiêu tối thượng, đồng thời phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc để vượt qua mọi khó khăn, thách thức.
.png)
PV: Ông có thể chia sẻ những bài học quan trọng rút ra từ quá trình phát triển đất nước trong tám thập kỷ qua?
PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà: Dưới sự lãnh đạo của Đảng, đất nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử và thời đại. Từ thực tiễn phong phú ấy, tôi cho rằng có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm rất quan trọng.
Trước hết, phải khẳng định rằng thành công của cách mạng Việt Nam luôn gắn liền với đường lối đúng đắn, sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng. Đường lối đó đã trở thành kim chỉ nam, giúp dân tộc ta vượt qua mọi thử thách.
Bài học thứ hai là luôn giữ vững độc lập, tự chủ trong mọi hoàn cảnh. Chỉ khi có độc lập mới có tự chủ, và chỉ khi có tự chủ mới phát huy được sáng tạo. Độc lập là nền tảng để chúng ta đề ra đường lối phát triển, chỉ đạo, điều hành phù hợp với lợi ích dân tộc.
Bài học thứ ba là phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc. Như Bác Hồ từng nhấn mạnh: “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết; thành công, thành công, đại thành công.” Đó là sự đoàn kết trong nội bộ Đảng, đoàn kết giữa Đảng với nhân dân, đoàn kết trong nước và mở rộng đoàn kết quốc tế, lắng nghe, tập hợp và phát huy cao nhất ý chí, nguyện vọng, sức mạnh của toàn dân.
Và bài học cuối cùng là biết nắm bắt, tận dụng thời cơ. Mỗi bước tiến của cách mạng Việt Nam đều gắn liền với khả năng phân tích, đánh giá đúng tình hình quốc tế, tranh thủ sự ủng hộ từ bên ngoài để phục vụ lợi ích dân tộc.
Ngày nay, điều đó càng thể hiện rõ trong quá trình hội nhập quốc tế sâu rộng, vừa tranh thủ nguồn lực bên ngoài, vừa giữ vững bản lĩnh, độc lập của đất nước.
Có thể nói, chính những bài học quý báu ấy đã, đang và sẽ tiếp tục soi đường cho dân tộc ta vững bước trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
PV: Ông có điều gì muốn nhắn gửi đến thế hệ trẻ, những người sẽ tiếp bước cha anh viết tiếp hành trình dựng xây và bảo vệ Tổ quốc trong kỷ nguyên mới?
PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà: Đến thời điểm hiện nay, đất nước ta đã hội tụ nhiều điều kiện thuận lợi cho phát triển. Đảng và Nhà nước đã ban hành hàng loạt chủ trương, chính sách hợp lòng dân, thể hiện quyết tâm chính trị rất lớn.
Con đường mà chúng ta lựa chọn, con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, đã và đang chứng minh là đúng đắn, bởi mục tiêu tối thượng chính là đem lại ấm no, hạnh phúc cho nhân dân, đưa đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới.
Những người đi trước như chúng tôi luôn mong mỏi thế hệ trẻ hôm nay sẽ giữ trọn niềm tự hào dân tộc và nuôi dưỡng tình yêu nước sâu sắc. Đó phải là hành trang tinh thần quý báu để mỗi bạn trẻ vững vàng tiến bước.
Cùng với đó, các bạn cần trang bị cho mình tri thức, kỹ năng và bản lĩnh trên lĩnh vực mà mình theo đuổi, để phát huy hết khả năng, đóng góp thiết thực vào công cuộc xây dựng đất nước.
Tôi tin rằng, trong bối cảnh toàn Đảng, toàn dân đang đồng lòng, đất nước có nhiều thời cơ lớn, mỗi người trẻ nếu biết tự hào về truyền thống cha ông, biết phát huy sức trẻ, sáng tạo và trách nhiệm thì chắc chắn sẽ góp phần quan trọng để hiện thực hóa khát vọng về một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng trong tương lai.
PV: Xin trân trọng cảm ơn ông!
Nội dung: Dương Dũng - Xuân Diệu. Đồ hoạ: Dương Dũng.