Quy định chặt chẽ việc tạm sử dụng rừng để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội

Theo nghị định, tạm sử dụng rừng được hiểu là việc dùng diện tích rừng để xây dựng công trình tạm phục vụ quá trình thi công các dự án nhưng không làm thay đổi mục đích sử dụng rừng. Đây là giải pháp cần thiết trong bối cảnh nhiều công trình trọng điểm quốc gia, dự án hạ tầng cấp bách cần được triển khai nhanh chóng, song vẫn phải đảm bảo yêu cầu về bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.

Phạm vi điều chỉnh của quy định này bao gồm các lĩnh vực như đầu tư công, đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), dầu khí, xây dựng, điện lực và các lĩnh vực pháp luật khác có liên quan.

Nghị định quy định chi tiết danh mục dự án được phép tạm sử dụng rừng. Nhóm dự án thứ nhất là các dự án được Quốc hội hoặc cơ quan có thẩm quyền chấp thuận, quyết định chủ trương đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư, Luật PPP và Luật Dầu khí. Nhóm dự án thứ hai là các dự án đặc biệt quan trọng liên quan đến quốc phòng, an ninh; dự án khẩn cấp trong phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cháy nổ; dự án về nguồn điện, lưới điện nhằm đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia; cũng như các dự án cấp bách xử lý tình huống phát sinh trong thực tiễn. Nhóm dự án thứ ba là các dự án xây dựng hạ tầng thiết yếu như giao thông, đường sắt, thủy lợi, hồ chứa nước ngọt, hay dự án tôn tạo di tích cách mạng, di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia, quốc gia đặc biệt.

Nghị định cũng đặt ra nhiều điều kiện chặt chẽ đối với các dự án xin tạm sử dụng rừng. Trước hết, phải có phương án tạm sử dụng rừng được cấp có thẩm quyền phê duyệt, ngoại trừ trường hợp rừng trồng thuộc sở hữu hợp pháp của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân hoặc cộng đồng dân cư. Dự án phải có quyết định hoặc chấp thuận chủ trương đầu tư theo quy định pháp luật. Trường hợp vừa có diện tích chuyển mục đích sử dụng rừng, vừa có diện tích tạm sử dụng, cần có quyết định chủ trương chuyển mục đích cho phần diện tích liên quan. Chỉ khi không thể bố trí trên diện tích đất khác thì mới được tạm sử dụng rừng, đồng thời phải hạn chế tối đa diện tích và việc chặt hạ cây. Chủ đầu tư dự án phải điều tra, đánh giá về hiện trạng rừng, tác động của việc sử dụng, đồng thời cam kết trồng lại và phục hồi rừng sau khi kết thúc dự án. Thời gian tạm sử dụng phải được xác định rõ, không vượt quá thời gian thực hiện dự án. Đặc biệt, nghị định quy định nghiêm cấm tạm sử dụng tại khu bảo vệ nghiêm ngặt của rừng đặc dụng, hoặc khu vực có loài nguy cấp, quý hiếm. Chủ đầu tư cũng không được lợi dụng để khai thác gỗ, săn bắt động vật hay tiến hành các hoạt động gây hủy hoại hệ sinh thái rừng.

Một điểm đáng chú ý khác là việc trồng lại rừng bắt buộc phải thực hiện ngay trong mùa vụ trồng rừng gần nhất tại địa phương, tối đa trong vòng 12 tháng kể từ khi kết thúc thời hạn tạm sử dụng, nhằm bảo đảm phục hồi rừng đạt tiêu chuẩn theo quy định của Luật Lâm nghiệp.

Về thẩm quyền, Nghị định 227/2025/NĐ-CP giao cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định phê duyệt phương án tạm sử dụng rừng. Trường hợp rừng thuộc quản lý của các bộ, ngành hoặc khu vực quốc phòng, UBND cấp tỉnh phải xin ý kiến của cơ quan chủ quản hoặc Bộ Quốc phòng và chỉ phê duyệt khi có sự thống nhất. Hồ sơ đề nghị phê duyệt bao gồm văn bản đề nghị của chủ đầu tư, quyết định chủ trương đầu tư hoặc quyết định chuyển mục đích sử dụng rừng (nếu có), báo cáo thuyết minh kèm bản đồ hiện trạng rừng và phương án tạm sử dụng rừng theo mẫu quy định. Thủ tục được thiết kế theo hướng rút ngắn, khi Sở Nông nghiệp và Môi trường tiếp nhận hồ sơ sẽ kiểm tra tính hợp lệ, thẩm định phương án và trình Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định. Thời hạn giải quyết thông thường trong vòng bảy ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ. Nếu cần lấy ý kiến bộ, ngành chủ quản hoặc Bộ Quốc phòng, quy trình cũng có thời hạn cụ thể từ ba đến năm ngày làm việc cho mỗi bước nhằm tránh kéo dài.

Nghị định số 227/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 16/8/2025.

Nguyễn Cúc