Bộ Y tế siết chặt quy định về sinh con bằng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản và mang thai hộ

Một trong những nội dung quan trọng của Thông tư là quy định rõ tiêu chuẩn sức khỏe đối với người nhận tinh trùng, noãn, phôi. Đây là yếu tố then chốt nhằm bảo đảm rằng việc mang thai diễn ra an toàn cho cả người mẹ và thai nhi, đồng thời giảm thiểu nguy cơ phát sinh biến chứng nghiêm trọng trong quá trình mang thai và sinh nở.

Theo đó, người nhận tinh trùng, noãn, phôi không được mắc các bệnh hoặc tình trạng bất thường ở cơ quan sinh dục ở mức độ khiến họ không thể mang thai. Ngoài ra, các bệnh lý mà khi mang thai có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của người phụ nữ, chẳng hạn như một số bệnh tim mạch nặng, suy gan, suy thận giai đoạn cuối, hay các bệnh lý ác tính chưa điều trị ổn định, cũng là yếu tố loại trừ. Bên cạnh đó, người mắc bệnh tâm thần hoặc các bệnh khác khiến họ mất khả năng nhận thức, không làm chủ được hành vi, cũng không đủ điều kiện tiếp nhận tinh trùng, noãn, phôi.

Trường hợp người nhận đang mắc bệnh cấp tính, việc chuyển phôi bắt buộc phải trì hoãn cho đến khi tình trạng bệnh được điều trị ổn định. Điều này nhằm hạn chế rủi ro cho cả mẹ và phôi thai trong giai đoạn đầu của thai kỳ, vốn rất nhạy cảm. Quyết định cuối cùng về việc một người có đủ điều kiện sức khỏe để nhận tinh trùng, noãn, phôi sẽ do người đứng đầu cơ sở được cấp phép thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm đưa ra, hoặc người được ủy quyền hợp pháp, sau khi đã tổ chức khám, hội chẩn đầy đủ.

Ngoài vấn đề sức khỏe của người nhận, Thông tư còn dành một phần quan trọng để quy định về việc giao, nhận tinh trùng, noãn, phôi giữa các cơ sở lưu giữ. Đây là một hoạt động mang tính kỹ thuật cao, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên nhằm bảo đảm tính an toàn, toàn vẹn của mẫu, cũng như quyền lợi hợp pháp của người gửi hoặc người nhận mẫu.

Khi người gửi hoặc người nhận mẫu hiến (gọi chung là mẫu) có nhu cầu chuyển mẫu từ cơ sở lưu giữ hiện tại sang cơ sở khác, cơ sở đang lưu giữ có trách nhiệm tư vấn rõ cho họ về các quy định liên quan đến vận chuyển, bao gồm cả những rủi ro có thể phát sinh trong quá trình này. Sau khi tư vấn, cơ sở phải có văn bản đồng ý chuyển mẫu.

Cơ sở tiếp nhận mẫu sẽ xem xét nguyện vọng của người gửi hoặc người nhận và quyết định có tiếp nhận hay không. Việc giao, nhận chỉ được tiến hành khi cơ sở nhận có văn bản đồng ý tiếp nhận mẫu từ cơ sở lưu giữ khác. Đây là bước thủ tục bắt buộc nhằm tránh tình trạng mẫu bị chuyển giao tùy tiện, không có sự thống nhất của các bên liên quan.

Vận chuyển tinh trùng, noãn, phôi là một quy trình phức tạp, đòi hỏi thiết bị chuyên dụng và nhân lực có trình độ cao. Theo Thông tư, việc vận chuyển mẫu phải do nhân viên y tế của cơ sở nhận hoặc cơ sở giao mẫu thực hiện. Quá trình này cần có sự tham gia của người gửi hoặc người nhận mẫu hiến, hoặc người được họ ủy quyền hợp pháp.

Trong trường hợp người gửi hoặc người nhận mẫu không thể trực tiếp tham gia, họ phải làm giấy ủy quyền cho cơ sở nhận hoặc cơ sở giao mẫu để thực hiện việc vận chuyển. Toàn bộ chi phí vận chuyển do người gửi hoặc người nhận mẫu chi trả. Trong suốt quá trình di chuyển, mẫu phải được bảo quản trong thiết bị đông lạnh chuyên dụng và có niêm phong của cơ sở giao mẫu nhằm đảm bảo an toàn sinh học và tính toàn vẹn của mẫu.

Khi mẫu được chuyển đến, cơ sở nhận có trách nhiệm kiểm tra tình trạng niêm phong và đối chiếu các giấy tờ liên quan. Chỉ khi mọi thông tin khớp và niêm phong còn nguyên vẹn, biên bản bàn giao mới được ký kết. Cơ sở nhận phải gửi lại một bản chính biên bản bàn giao cho cơ sở giao mẫu để lưu hồ sơ.

Thông tư mới không chỉ dừng lại ở việc quy định tiêu chuẩn sức khỏe và quy trình kỹ thuật, mà còn nhấn mạnh yêu cầu về báo cáo thống kê, quản lý số liệu và chia sẻ thông tin về hỗ trợ sinh sản. Đây là cơ sở để các cơ quan quản lý nhà nước nắm bắt kịp thời tình hình thực tiễn, phát hiện sớm những bất cập, từ đó ban hành các chính sách điều chỉnh phù hợp.

Việc quản lý thông tin tập trung cũng giúp tăng tính minh bạch, đồng thời hỗ trợ các cơ sở y tế trong việc phối hợp, trao đổi dữ liệu phục vụ công tác chuyên môn. Đặc biệt, trong bối cảnh nhu cầu hỗ trợ sinh sản ngày càng gia tăng và công nghệ y học sinh sản ngày càng phát triển, một hệ thống quản lý dữ liệu đồng bộ sẽ là nền tảng quan trọng để bảo đảm quyền lợi và an toàn của người bệnh.

Thông tư sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/10/2025. Khi đi vào áp dụng, các cơ sở y tế, đặc biệt là những đơn vị được cấp phép thực hiện kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm, sẽ phải rà soát lại quy trình nội bộ, bảo đảm tuân thủ đầy đủ các quy định mới.

Nguyễn Cúc