Kho Mường - Điểm đến hút khách quốc tế

Từ trung tâm Cành Nàng, du khách có thể di chuyển khoảng 30 km dưới tán rừng, vòng quanh chân núi để đến bản Kho Mường, thuộc xã Thành Sơn (nay là xã Pù Luông). Bản nằm sâu trong vùng lõi của Khu bảo tồn thiên nhiên Quốc Pù Luông, tách biệt với các bản làng khác, nơi người Thái vẫn gìn giữ vẻ đẹp thơ mộng và truyền thống.

Con đường dẫn vào Kho Mường khiến những ai yêu thích khám phá cảm thấy phấn khích, với một bên là núi cao và bên kia là những thửa ruộng bậc thang trải dài. Càng vào sâu, thiên nhiên nơi đây càng trở nên tuyệt đẹp, giữ nguyên vẻ hoang sơ qua nhiều thế hệ.

Kho Mường, hay còn gọi là Hua Mường trong tiếng Thái, có nghĩa là "ngôi làng gốc". Theo người dân địa phương, Kho Mường là nơi đầu tiên con người định cư tại khu vực này. Khoảng 300 năm trước, một nhóm người dân từ xã Lũng Cao đã tìm thấy thung lũng này và quyết định xây dựng cuộc sống mới nhờ vào đất đai màu mỡ và nguồn nước dồi dào.

Từ trên cao nhìn xuống, Kho Mường hiện lên với vẻ đẹp bình dị của những ngôi nhà sàn nằm sát chân núi, bao quanh là ruộng lúa và nương ngô. Hầu hết các ngôi nhà đều lợp mái rơm hoặc mái cọ, với chuồng trâu, bò nằm dưới và người dân ngủ ở trên, giữ gìn truyền thống từ bao đời.

Ông Hà Văn Thào, trưởng bản Kho Mường cho biết, hiện tại bản có 64 hộ dân với 234 nhân khẩu, tất cả đều là người Thái. Trước đây, cuộc sống của người dân rất khó khăn, không điện, không sóng điện thoại, và hoàn toàn phụ thuộc vào nương rẫy.

Sự chuyển mình bắt đầu từ năm 2000, khi những đoàn khách du lịch đầu tiên tìm đến Kho Mường trong hành trình khám phá Pù Luông. Vẻ đẹp hoang sơ của rừng nguyên sinh, ruộng bậc thang và nếp nhà sàn đã thu hút nhiều du khách. Những chuyến khám phá này đã mở ra hướng đi mới cho người dân nơi đây.

Từ những chiếc giường tre đơn sơ, Kho Mường nay đã có gần 10 hộ dân tham gia vào hoạt động du lịch cộng đồng theo mô hình homestay.

Người dân đã học cách tiếp đón khách, nấu ăn, giữ gìn vệ sinh và giao tiếp bằng ngoại ngữ. Họ cũng bắt đầu trân trọng các giá trị văn hóa truyền thống như tiếng khèn, điệu múa xòe, trang phục thổ cẩm và các món ăn đặc sản như cá suối nướng, nộm hoa rừng.

Du lịch không chỉ mang lại thu nhập mà còn giúp giữ chân lớp trẻ. Nhiều thanh niên trước đây đi làm ăn xa nay quay về để làm hướng dẫn viên, chạy xe ôm, học tiếng Anh và mở dịch vụ homestay nhỏ. Không khí bản làng vì thế trở nên sôi động hơn, nhưng vẫn giữ được nét mộc mạc vốn có.

Thời điểm lý tưởng để khám phá vẻ đẹp của Kho Mường là vào tháng 5 và tháng 10, khi lúa chín. Cánh đồng lúa vàng ruộm cùng màu xanh của núi rừng tạo nên bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp, với những mái nhà sàn lấp ló giữa sườn núi.

Du khách đến Kho Mường không chỉ để ngắm cảnh mà còn để trải nghiệm văn hóa, phong tục tập quán của người Thái, thưởng thức các món ăn truyền thống như cơm lam, nộm hoa chuối rừng, canh đắng, rượu ngô và thịt vịt luộc.

Một điểm không thể bỏ qua là Hang Dơi, nơi có những khối đá vôi khổng lồ, hình thành cách đây khoảng 250 triệu năm. Hang này kết nối với một hệ thống sông ngầm dài khoảng 2.5 km, dẫn nước từ Kho Mường qua làng Pốn, thuộc xã Lũng Cao.

Đường vào Hang Dơi có độ dốc và trơn trượt, nhưng những nhũ đá kỳ diệu với nhiều hình thù độc đáo sẽ khiến du khách không khỏi thích thú. Càng đi sâu vào hang, du khách sẽ được chiêm ngưỡng những khối đá nhiều màu sắc, và lắng nghe tiếng nước nhỏ giọt từ các nhũ đá.

Ông Trần Duy Tiến, Chủ tịch xã Pù Luông, cho biết tiềm năng du lịch tại các địa danh trong khu vực vẫn còn rất lớn nhưng chưa được khai thác hết. Trong những năm qua, chính quyền địa phương đã đầu tư nâng cấp hạ tầng, tổ chức các lớp tập huấn kỹ năng du lịch và bảo tồn văn hóa.

Năm 2020, UBND tỉnh Thanh Hóa đã phê duyệt dự án xây dựng mô hình điểm du lịch cộng đồng Kho Mường, với mục tiêu xây dựng thương hiệu du lịch cộng đồng đặc trưng và có sức cạnh tranh, hướng tới sản phẩm OCOP tiêu biểu của địa phương.

Thanh Phương