Lào Cai: Phát huy văn hóa để phát triển du lịch bền vững vùng đồng bào dân tộc

Dịp Quốc khánh 2/9 năm nay mang dấu ấn đặc biệt khi là dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Tại tỉnh Lào Cai, các hoạt động văn hóa không chỉ nhằm tôn vinh lịch sử dân tộc mà còn là cơ hội lan tỏa bản sắc đồng bào dân tộc thiểu số đến đông đảo du khách.

Xung quanh định hướng tổ chức các sự kiện văn hóa - du lịch trong dịp này cũng như chiến lược lâu dài trong gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa vùng đồng bào dân tộc thiểu số, phóng viên đã có cuộc trò chuyện với ông Nông Việt Yên - Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lào Cai về nội dung này.

PV: Lan tỏa bản sắc vùng cao trong các hoạt động chào mừng 2/9
Dịp Quốc khánh 2/9 năm nay, tỉnh Lào Cai sẽ tổ chức các hoạt động văn hóa, nghệ thuật như thế nào để vừa tôn vinh ý nghĩa lịch sử của ngày lễ, vừa giới thiệu được nét văn hóa đặc sắc của các dân tộc trong tỉnh, thưa ông?

Ông Nông Việt Yên: Dịp Quốc khánh 2/9 năm nay diễn ra trong không khí đặc biệt - kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Thực hiện chỉ đạo của Trung ương và Tỉnh ủy, UBND tỉnh Lào Cai đã ban hành Kế hoạch số 18/KH-UBND ngày 23/7/2025, giao Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch chủ trì tổ chức chuỗi hoạt động kỷ niệm có quy mô, chiều sâu, đậm đà bản sắc dân tộc gắn với quảng bá hình ảnh “Lào Cai - Nơi hội tụ sắc màu văn hóa Tây Bắc”. Đồng thời tạo khí thế sôi nổi, chào mừng Đại hội Đảng các cấp và khơi dậy niềm tin, niềm từ hào của Nhân dân các dân tộc trên địa bàn tỉnh.

Theo đó, cùng với rất nhiều các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, giáo dục truyền thống lịch sử tại cơ sở, tối 11/8, tại Quảng trường 19/8 (phường Yên Bái) sẽ diễn ra chương trình nghệ thuật đặc biệt chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám, 80 năm Ngày truyền thống Công an nhân dân và 20 năm Ngày hội toàn dân bảo vệ an ninh tổ quốc, với sự tham gia của các nghệ sĩ nổi tiếng và hơn 1.000 diễn viên quần chúng.

Tối 2/9, tại Quảng trường Đinh Lễ, phường Lào Cai, tỉnh sẽ tổ chức chương trình nghệ thuật chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, với sự tham dự của lãnh đạo tỉnh, đại biểu Trung ương, quốc tế. Cùng thời điểm, tại Quảng trường 19/8, cũng sẽ diễn ra chương trình nghệ thuật quần chúng đặc sắc với sự tham gia của đông đảo nghệ nhân, người dân các dân tộc, kết hợp giữa nghệ thuật truyền thống như múa sạp, múa xòe, dân ca dân vũ với hình thức thể hiện hiện đại, tạo nên không khí sôi động, truyền cảm hứng yêu nước sâu sắc. Kết thúc chương trình nghệ thuật, sẽ tổ chức bắn pháo hoa tại 02 địa điểm phường Lào Cai và phường Yên Bái.

Ngoài ra, trong tháng 8/2025, tỉnh sẽ tổ chức triển lãm chuyên đề tại Bảo tàng, Thư viện tỉnh; các hoạt động văn hóa, văn nghệ, chiếu phim, thư viện lưu động phục vụ Nhân dân, đặc biệt là khu vực vùng cao, vùng sâu, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, góp phần tạo không khí vui tươi, phấn khởi trên toàn tỉnh.

PV: Thưa ông, với vai trò cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo tổ chức kỷ niệm các ngày lễ lớn và phát triển du lịch của tỉnh, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chuẩn bị như thế nào để các hoạt động văn hóa, văn nghệ dịp 2/9 vừa mang đậm bản sắc truyền thống, vừa có yếu tố đổi mới, thu hút người dân và du khách?

Ông Nông Việt Yên: Với vai trò là cơ quan thường trực, bên cạnh sự định hướng và hướng dẫn các hoạt động cho cơ sở thì ngành đã chủ động phối hợp với các ngành liên quan và chỉ đạo các đơn vị trực thuộc xây dựng các kế hoạch, chương trình hết sức cụ thể chi tiết cho từng hoạt động. Điều đặc biệt là các hoạt động mang tính sự kiện lớn đều có sự tham gia rất tích cực của nhân dân; gắn nghệ thuật chuyên nghiệp với các hoạt động nghệ thuật quần chúng để vừa khơi dậy niềm tự hào, vừa đẩy mạnh việc giữ gìn và phát huy giá trị bản sắc văn hóa dân tộc của đồng bào các dân tộc trên địa bàn tỉnh. Từ đó góp phần giáo dục truyền thống lịch sử, nâng cao đời sống tinh thần, chỉ số hạnh phúc cho nhân dân, khẳng định vai trò đặc biệt quan trọng của văn hóa trong phát triển bền vững và quảng bá hình ảnh Lào Cai thân thiện, bản sắc, đổi mới, hội nhập đến đông đảo du khách trong và ngoài nước.

PV: Trong bối cảnh văn hóa dân tộc miền núi đang chịu tác động bởi toàn cầu hóa, Sở sẽ lưu giữ và đồng thời phát triển các giá trị bản địa như thế nào để duy trì sự sống động và thu hút người trẻ?

Ông Nông Việt Yên: Trong bối cảnh toàn cầu hóa đang tác động mạnh mẽ đến mọi mặt đời sống, văn hóa dân tộc miền núi, với những giá trị bản địa độc đáo, vừa đứng trước cơ hội lan tỏa, vừa đối mặt với thách thức bị mai một, phai nhạt. Đặc biệt, sau khi tỉnh Lào Cai và Yên Bái hợp nhất, tỉnh Lào Cai mới - nơi hội tụ của 30 dân tộc và các nhóm ngành cùng sinh sống với những sắc thái văn hóa vô cùng đa dạng, độc đáo, tạo cho Lào Cai một nền văn hóa đa sắc màu, giàu bản sắc các dân tộc.

Hệ thống di sản văn hóa phong phú với 207 di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh được xếp hạng (trong đó có 01 di tích quốc gia đặc biệt, 34 di tích quốc gia, 172 di tích cấp tỉnh); 04 di sản văn hóa phi vật thể được Unesco ghi danh vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại và 56 di sản văn hóa phi vật thể được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đây là tài sản vô giá mà Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch xác định phải lưu giữ, phát triển một cách sống động và thu hút người trẻ.

Để thực hiện nhiệm vụ này, chúng tôi tập trung vào các giải pháp đồng bộ, mang tính chiến lược, dựa trên phương châm "Bảo tồn để phát triển, phát triển để bảo tồn" và "biến di sản thành tài sản", theo đó sở sẽ tập chung tham mưu và chỉ đạo:

Thứ nhất, ứng dụng công nghệ số để vừa lưu giữ vừa làm mới văn hóa: Mặc dù hiện tại còn hạn chế về nguồn lực nhưng các dự án số hóa di sản bằng công nghệ quét 3D, thực tế ảo (VR), thực tế tăng cường (AR) và trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ được ưu tiên trong thời gian tới. Điều này giúp di sản không chỉ được lưu giữ mà còn được giới thiệu một cách sinh động, tương tác, hấp dẫn hơn, đặc biệt với giới trẻ bởi tính hiện đại mà bản sắc.

Thứ hai, đổi mới các hình thức truyền tải di sản phù hợp với nhu cầu và thị hiếu giới trẻ như: Sản xuất các video clip ngắn, vlog, podcast kể chuyện văn hóa; xây dựng infographic, emagazine về văn hóa dân tộc, đăng tải trên các nền tảng mạng xã hội phổ biến (Facebook, TikTok, YouTube...); đưa họa tiết thổ cẩm, nhạc cụ dân tộc, giai điệu truyền thống vào thiết kế trang phục, phụ kiện, MV… Các nội dung này được thiết kế với ngôn ngữ, hình ảnh, âm thanh hiện đại, dễ tiếp cận, phù hợp với thị hiếu của người trẻ, giúp họ tiếp cận văn hóa truyền thống một cách tự nhiên và thú vị.

Thứ ba, phát huy vai trò của nghệ nhân và cộng đồng: Chúng tôi xác định cộng đồng và nghệ nhân là chủ thể của văn hóa. Sở tham mưu các chính sách hỗ trợ nghệ nhân truyền dạy văn hóa cho thế hệ trẻ, tổ chức các lớp học "bảo tồn sống" trong cộng đồng, xây dựng các mô hình bảo tồn mẫu hoa văn, trang sức, trang phục dân tộc. Các đội văn nghệ quần chúng được hỗ trợ kinh phí, duy trì tập luyện thường xuyên, lồng ghép các hoạt động văn hóa vào đời sống hàng ngày.

Thứ tư, gắn kết văn hóa với du lịch và giáo dục để duy trì sự sống động và thu hút người trẻ: Chúng tôi khuyến khích phát triển các loại hình du lịch cộng đồng, du lịch trải nghiệm văn hóa, nơi du khách không chỉ xem mà còn được tham gia trực tiếp vào các hoạt động văn hóa, sản xuất truyền thống của đồng bào. Ví dụ, tại Mù Cang Chải, du khách có thể cùng dân bản cày bừa, cấy lúa trên ruộng bậc thang, chế biến bữa ăn theo phong cách Mông... Điều này tạo ra sinh kế bền vững cho người dân, giúp văn hóa được "sống" và phát triển từ chính bản sắc của nó...

Thứ năm, tăng cường đa dạng hoá các hình thức giáo dục, truyền thông cho giới trẻ: Đưa văn hoá vào trường học, lồng ghép các nội dung về văn hóa dân tộc vào hoạt động ngoại khóa, các câu lạc bộ trong trường học. Tổ chức các cuộc thi, sân chơi sáng tạo về văn hóa dân tộc… để đưa di sản đến gần hơn với thế hệ trẻ, khơi dậy niềm yêu thích và tự hào ở thế hệ trẻ.

Cuối cùng, đó là chính sách và nguồn lực: Sở tiếp tục tham mưu Tỉnh ủy, UBND tỉnh ban hành các cơ chế, chính sách đặc thù để bảo tồn, phát huy văn hóa dân tộc thiểu số, khuyến khích xã hội hóa, thu hút nguồn lực đầu tư vào lĩnh vực này. Đồng thời, tăng cường phối hợp với các sở, ban, ngành, địa phương để tạo sức mạnh tổng hợp trong việc bảo tồn và phát triển văn hóa.

PV: Thưa ông, ông kỳ vọng điều gì từ các hoạt động trước và sau sự kiện 2/9, để vừa quảng bá văn hóa vùng đồng bào dân tộc, vừa thúc đẩy du lịch, góp phần tạo sinh kế bền vững tại Lào Cai?

Ông Nông Việt Yên: Ngày Quốc khánh 2/9 không chỉ là ngày Lễ trọng đại của đất nước mà còn là ngày Tết Độc lập của nhân dân các dân tộc vùng tây Bắc cũng như tỉnh Lào Cai. Đây là cơ hội quý báu để tỉnh Lào Cai nói chung và cộng đồng các dân tộc nơi đây nói riêng giới thiệu bản sắc văn hóa độc đáo của mình đến với bạn bè trong nước và quốc tế.

Trong không khí phấn khởi của cả nước chào mừng 80 năm ngày quốc khánh Việt Nam, nhiều địa phương trong tỉnh tổ chức nhiều sự kiện văn hoá du lịch hấp dẫn như: Tuần Văn hoá Du lịch Bắc Hà, “Y Tý - mùa vàng nơi biên cương”, Lễ hội mùa Thu Sapa, Lễ hội ruộng bậc thang Mù Cang Chải.... Các sự kiện vừa quảng bá nét đẹp văn hoá của đồng bào các dân tộc thiểu số, vừa là sản phẩm, sự kiện du lịch văn hoá hấp dẫn của địa phương.

Tôi kỳ vọng rằng trước, trong và sau sự kiện này, đồng bào các dân tộc sẽ tiếp tục phát huy tinh thần đoàn kết, giữ gìn và lan tỏa các giá trị văn hóa truyền thống thông qua các hoạt động biểu diễn nghệ thuật dân gian, lễ hội đặc sắc, trò chơi dân tộc, ẩm thực bản địa… Để du khách khắp nơi có thể biết đến vùng đất điểm đến du lịch thiên nhiên, thể thao mạo hiểm xanh hàng đầu Việt Nam và khu vực gắn với bản sắc văn hoá, truyền thống các dân tộc thiểu số vùng núi, nơi du khách sẽ có được những trải nghiệm khác biệt và đích thực vượt cả sự mong đợi với những cảm xúc đặc biệt trên mỗi hành trình.

Tôi cũng mong người dân trong từng cộng đồng các dân tộc sẽ ngày càng ý thức rõ vai trò của mình trong phát triển du lịch bền vững, từ việc gìn giữ môi trường sống, bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể, đến việc nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch cộng đồng, đón khách bằng sự thân thiện, văn minh và tự hào dân tộc.

Chúng tôi, với vai trò quản lý nhà nước, cam kết sẽ đồng hành, hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi nhất để cộng đồng các dân tộc của tỉnh có thêm nhiều cơ hội giới thiệu bản sắc riêng, góp phần đưa Lào Cai trở thành điểm đến văn hóa - du lịch đặc sắc của khu vực Tây Bắc và cả nước. Từ đó góp phần cho mục tiêu phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững cho địa phương.

PV: Xin trân trọng cảm ơn ông đã chia sẻ!

Trong cuộc trò chuyện, ông Nông Việt Yên bày tỏ kỳ vọng cộng đồng các dân tộc địa phương sẽ tiếp tục là chủ thể lan tỏa bản sắc, góp phần đưa Lào Cai trở thành điểm đến văn hóa - du lịch đặc sắc của khu vực và cả nước.

Trần Thanh