Tìm mọi giải pháp phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao
Theo báo cáo giám sát, bước vào kỷ nguyên mới, yêu cầu về nhân lực chất lượng cao ngày càng cấp thiết, đất nước ta đang đứng trước nguy cơ thiếu hụt nhân lực chất lượng cao, nhất là chuyên gia đầu ngành, tổng công trình sư...
Tiếp tục chương trình làm việc Phiên họp 48, ngày 11/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Kết quả giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển và sử dụng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao”.
Nguy cơ thiếu hụt nhân lực chất lượng cao
Theo Báo cáo giám sát, chất lượng giáo dục, đào tạo ngày càng được nâng lên, đáp ứng tốt hơn nhu cầu phát triển nguồn nhân lực. Quy mô đào tạo đại học và nghề nghiệp nhìn chung ổn định trong giai đoạn giám sát. Cơ cấu ngành nghề, trình độ, lĩnh vực đào tạo đa dạng. Nhiều ngành mới được mở, thích ứng nhanh với nhu cầu của thị trường lao động.

Đáng chú ý, một bộ phận nhân lực chất lượng cao có năng lực, trình độ tiệm cận với các nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới, đóng góp tích cực trong các hoạt động nghiên cứu, đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học, công nghệ, hội nhập quốc tế.
Tuy nhiên, báo cáo giám sát cũng chỉ rõ Chính phủ, một số bộ, ngành và hầu hết các địa phương chưa ban hành văn bản tổng thể, định hướng chiến lược dài hạn về phát triển nguồn nhân lực, nhân lực chất lượng cao.
Một số chiến lược, chương trình, đề án, trong đó có những văn bản quan trọng, có tính chiến lược chậm được ban hành, triển khai thực hiện còn hạn chế, kết quả chưa rõ nét. Chưa có quy định đầy đủ, toàn diện về nhân lực chất lượng cao, do đó, khó khăn trong công tác nhận diện, phát hiện nhân tài, người có trình độ cao và việc hoạch định chính sách thu hút, bồi dưỡng nhân tài, nhân lực chất lượng cao.
Đặc biệt, theo báo cáo giám sát: "Bước vào kỷ nguyên mới, yêu cầu về nhân lực chất lượng cao ngày càng cấp thiết, đất nước ta đang đứng trước nguy cơ thiếu hụt nhân lực chất lượng cao, nhất là chuyên gia đầu ngành, “tổng công trình sư”, nhóm nghiên cứu mạnh trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kinh tế mới, nhân lực phục vụ công nghiệp quốc phòng, an ninh và các lĩnh vực quan trọng khác. Cơ cấu ngành nghề đào tạo chưa thực sự hợp lý, chưa gắn kết chặt chẽ và theo kịp nhu cầu của thực tiễn".

Theo Đoàn giám sát, ước tính 30% sinh viên tốt nghiệp không làm việc trong lĩnh vực được đào tạo. Đào tạo nhân lực chất lượng cao chưa được đầu tư xứng tầm. Chiến lược đầu tư phát triển giáo dục đại học chưa hiệu quả, thiếu trọng tâm, trọng điểm....
Làm rõ nội hàm “chất lượng cao”
Nêu ý kiến, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhận định, giai đoạn tới là kỷ nguyên phát triển xây dựng Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, nguồn nhân lực chưa đáp ứng được, trong khi một số ngành rất thiếu hụt...
Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng, trước tiên phải đổi mới giáo dục - đào tạo, tập trung nâng cao chất lượng từ giai đoạn phổ thông, bởi học phổ thông có giỏi thì đại học mới giỏi. Do vậy, cần chuyển từ học để thi sang học để làm và làm ra của cải. Đồng thời, phải giảm tải lý thuyết, tăng thực hành, tăng kỹ năng sống.
Về bố trí đúng người, bố trí theo đúng năng lực cả trong bộ máy nhà nước và doanh nghiệp, Phó Chủ tịch Quốc hội đề xuất: "Kinh nghiệm thực tiễn của tôi là cứ đảo công việc, luân chuyển để tạo cơ hội va đập. Cứ ở mãi một chỗ lại tạo cát cứ, không ai thay được tôi, sẽ không đổi mới".

Phó chủ tịch Quốc hộ cũng lưu ý, phải thu hút nhân tài ngoài nước về làm việc, thông qua cải thiện chế độ lương thưởng, phúc lợi, xây dựng môi trường làm việc lành mạnh, giảm phiền hà. Đặc biệt, "cần giữ nhân tài trong nước nhưng phải luân chuyển giữa các bộ phận công - tư, đem văn hóa doanh nghiệp vào quản lý nhà nước và ngược lại".
Cùng quan điểm, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đặc biệt lưu ý tới khâu tổ chức thực hiện; làm rõ nội hàm của “chất lượng cao”, chất lượng nhân lực ở Trung ương, ở cấp tỉnh, cấp xã “cao” như thế nào?"
Về dự thảo Nghị quyết giám sát, Chủ tịch Quốc hội đề nghị nêu rõ nhiệm vụ, giải pháp phải rõ từng ngành, lĩnh vực; ngắn gọn nhưng phải bảo đảm đầy đủ, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ làm, dễ kiểm tra, dễ thực hiện.
Chủ tịch Quốc hội đề nghị giao Ủy ban Văn hóa và Xã hội phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp tục bám sát, đồng hành để các bộ, ngành, địa phương triển khai thực hiện “tới nơi tới chốn”.