Bí ẩn nỏ thần và thành Cổ Loa: Kỳ quan quân sự vượt thời đại của người Việt
Những nghiên cứu mới hé lộ thành Cổ Loa và nỏ thần không chỉ là huyền thoại, mà là kỳ tích kỹ thuật quân sự khiến quân Tần khiếp sợ.
Truyền thuyết về nỏ thần gắn liền với câu chuyện xây thành Cổ Loa, khi thành cứ dựng lên rồi lại đổ, mãi đến khi có sự giúp sức của thần Kim Quy mới hoàn thành. Nhiều người thắc mắc: Vì sao chỉ để xây một tòa thành mà cũng cần đến sự trợ giúp của thần thánh?
Theo các chuyên gia, thành Cổ Loa thời các vua Hùng không phải là một công trình phòng thủ thông thường. Nếu còn nguyên vẹn đến ngày nay, đây hẳn sẽ là một kỳ quan thế giới.
Thượng tướng, Viện sĩ, Tiến sĩ, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Nguyễn Huy Hiệu cho biết: “Thành Cổ Loa xây cao 9 vòng, có thể đạt tới 90m. Từ độ cao khoảng 30m, đinh từ pháo rải đinh của Mỹ đã gây sát thương lớn, huống hồ mũi tên đồng của nỏ thần còn to và nặng hơn nhiều. Vì vậy, việc nỏ thần một lần bắn hạ vạn quân là hoàn toàn có cơ sở”.
Kỹ sư Vũ Đình Thanh, người phục dựng nỏ thần, nhận định: Để phát huy tối đa sức mạnh hủy diệt, tòa thành phải xây thật cao. Sử sách và ca dao gọi Cổ Loa là “tòa thành tiên xây”, hình xoáy trôn ốc 9 vòng, cao khoảng 90m. Với độ cao này, nỏ thần chỉ cần bắn thêm 60m nữa, kết hợp hiệu ứng tự xoay, vận tốc mũi tên có thể đạt 65m/s, đủ xuyên mọi loại giáp sắt quân Tần.
Ông dẫn lại Đại Việt sử ký toàn thư ghi: “Đắp thành ở Việt Thường, rộng nghìn trượng (khoảng 4.700m), cuốn tròn như con ốc, nên gọi là Loa Thành, còn có tên Tư Long. Người nhà Đường gọi là thành Côn Lôn vì rất cao”. Phương pháp xây xoắn ốc giúp người xưa nâng dần độ cao mà không cần máy móc hiện đại, đồng thời tạo độ ổn định cho công trình.
Theo kỹ sư Thanh, người Việt cổ không chỉ sáng chế nỏ bắn nhiều tên cùng lúc, mà còn phát minh cách sát thương độc đáo dựa vào lực hút trái đất. Mũi tên đồng được bắn vút lên, rồi rơi nhanh dần đều; khi chạm mục tiêu là lúc đạt vận tốc lớn nhất, gây sát thương mạnh nhất ở khoảng cách xa nhất. Trong khi đó, cung nỏ của địch bắn thẳng, càng xa càng yếu.
Công nghệ này gắn liền với hai yếu tố then chốt: kỹ thuật chế tác mũi tên đồng để khi rơi, đầu nhọn luôn hướng xuống và tự quay quanh trục; cùng với việc xây thành thật cao để tạo năng lượng ban đầu lớn cho mũi tên.
Theo kỹ sư Vũ Đình Thanh, kỹ thuật chế tạo mũi tên đồng Cổ Loa còn chỉ ra rằng Triệu Đà không hề biết đến nguyên lý sát thương bằng lực trọng trường của người Việt mà nếu chiếm được Âu Lạc Triệu Đà hẳn phải biết. Thành Cổ Loa hình ốc cao chót vót khác biệt với tất cả các thành bên Trung Quốc còn chứng minh rằng vua trị vì trong thành Cổ Loa chắc chắn không có nguồn gốc từ Phương Bắc.
Trở về từ chuyến tri ân liệt sĩ tại Quảng Trị nhân ngày 27/7, Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu càng thêm thấm thía truyền thống giữ nước. Ông cho rằng từ thời vua Hùng đánh giặc Ân, bẻ gãy 50 vạn quân Tần, cha ông ta liên tục lập nên những chiến công bảo vệ mảnh đất cuối cùng của người Việt.
Lịch sử hàng nghìn năm có lúc bị diễn giải chưa trọn vẹn. Vì vậy, việc tiếp tục nghiên cứu và làm sáng rõ vai trò của những công trình như thành Cổ Loa và vũ khí như nỏ thần là cần thiết, để tôn vinh di sản và cội nguồn văn hiến Việt Nam.