Xuất khẩu rau quả hụt hơi, thị trường Trung Quốc không còn "dễ tính"
4 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu rau quả Việt Nam giảm mạnh, nhất là sầu riêng – mặt hàng từng lập kỷ lục năm ngoái. Nguyên nhân chủ yếu do nhu cầu từ Trung Quốc giảm, cùng với khó khăn về kỹ thuật, logistics và chi phí đầu vào, gây áp lực lên mục tiêu xuất khẩu 8 tỷ USD của ngành.
Đối mặt với những thách thức
Tính đến hết tháng 4/2025, kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam chỉ đạt 1,62 tỷ USD, giảm 14% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, riêng tháng 4, xuất khẩu đạt hơn 520 triệu USD – mức sụt giảm 13% so với tháng 4/2024. Những con số này cho thấy ngành rau quả đang chịu sức ép lớn, không chỉ từ thị trường mà còn từ nội tại sản xuất và logistics.
Nghiêm trọng nhất là sự sụt giảm của mặt hàng sầu riêng – loại trái cây từng được xem là "điểm sáng" xuất khẩu năm 2024 với giá trị 3,3 tỷ USD. Trong 4 tháng đầu năm nay, xuất khẩu sầu riêng chỉ mang về 130 triệu USD, tức chưa đến 1/3 so với cùng kỳ năm ngoái.
Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, nguyên nhân chính đến từ việc Trung Quốc – thị trường tiêu thụ chính – siết chặt các quy định về truy xuất nguồn gốc, bao bì và tiêu chuẩn kiểm dịch.
Không chỉ sầu riêng, tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc – thị trường chủ lực chiếm gần 46% thị phần – cũng giảm gần 33%. Sự phụ thuộc lớn vào một thị trường duy nhất đang trở thành điểm yếu rõ rệt của ngành rau quả.
Ngoài ra, chi phí đầu vào tăng cao, sản xuất manh mún, thiếu liên kết chuỗi và năng lực chế biến – bảo quản sau thu hoạch còn yếu cũng đang cản trở khả năng cạnh tranh của rau quả Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Những dấu hiệu tích cực
Dù tổng thể ảm đạm, thị trường vẫn ghi nhận một số điểm sáng đáng chú ý. Xuất khẩu xoài đạt trên 100 triệu USD, tăng 27% so với cùng kỳ. Dừa cũng tăng trưởng 18%, đạt kim ngạch 66 triệu USD. Nhiều loại trái cây khác như chuối, mít, thanh long, vải thiều, nhãn... đang có tiềm năng lớn nhờ mở rộng xuất khẩu theo hướng đa dạng hóa hình thức: tươi, đông lạnh, chế biến sấy khô.
Đặc biệt, Việt Nam đã trở thành nguồn cung trái cây chế biến lớn thứ 11 cho Hoa Kỳ – một bước tiến cho thấy tiềm năng của sản phẩm có giá trị gia tăng cao. Tốc độ tăng trưởng xuất khẩu sang Mỹ đạt gần 58% – một con số đầy kỳ vọng trong bối cảnh thị trường này ngày càng ưu tiên sản phẩm an toàn, có thương hiệu và truy xuất nguồn gốc rõ ràng.
Một tín hiệu tích cực khác đến từ vụ vải thiều đang cận kề. Bắc Giang – thủ phủ vải thiều cả nước – ước tính sản lượng năm nay đạt trên 165.000 tấn. Nhật Bản đã chấp thuận cho Việt Nam tự giám sát kiểm dịch thay vì cử chuyên gia như các năm trước. Trong khi đó, Hoa Kỳ tiếp tục cấp thêm mã số vùng trồng, tạo thuận lợi lớn trong xuất khẩu chính ngạch.