Đề xuất 6 nguồn lực để bảo vệ và quản lý di sản văn hóa, thiên nhiên thế giới tại Việt Nam
Dự thảo Nghị định quy định về bảo vệ và quản lý Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới tại Việt Nam đã đề xuất 6 nguồn lực để bảo tồn và phát triển di sản.
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đang hoàn thiện dự thảo Nghị định quy định về bảo vệ và quản lý Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới tại Việt Nam, với mục tiêu rõ ràng là bảo tồn đi đôi với phát triển bền vững, đặc biệt trong lĩnh vực du lịch và kinh tế.
Dự thảo gồm 4 chương, 22 điều, quy định cụ thể về các nguyên tắc quản lý, bảo vệ di sản, phân công trách nhiệm và các điều khoản thi hành. Một trong những điểm nhấn quan trọng của dự thảo là yêu cầu kế hoạch quản lý di sản phải được xây dựng trên nền tảng tích hợp và hài hòa với các chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu.
Điều 5 quy định nguyên tắc lập kế hoạch cần đảm bảo sự lồng ghép giữa bảo vệ di sản với các yêu cầu về phòng, chống thiên tai và phát triển bền vững, phản ánh quan điểm không tách rời giữa bảo tồn và phát triển.
Trong đánh giá tác động, việc xem xét mức độ đáp ứng mục tiêu phát triển bền vững trên các phương diện môi trường, kinh tế, xã hội, văn hóa, hòa bình và an ninh được yêu cầu thực hiện đầy đủ, đảm bảo rằng mọi hoạt động liên quan đến di sản đều góp phần vào sự phát triển toàn diện và lâu dài.
Về mặt tài chính, dự thảo quy định rõ ràng các nguồn lực bảo vệ và quản lý di sản, bao gồm: Ngân sách nhà nước cấp hàng năm cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương có di sản; viện trợ, tài trợ, hỗ trợ từ các tổ chức và cá nhân trong và ngoài nước; nguồn thu từ chính hoạt động khai thác di sản; và các nguồn tài chính hợp pháp khác. Đáng chú ý, ngân sách nhà nước không chỉ chi cho công tác bảo vệ mà còn hỗ trợ việc phát huy giá trị di sản.
Đồng thời, các tổ chức quản lý di sản được phép bán vé, thu phí và sử dụng nguồn thu theo quy định pháp luật, trong khi UBND cấp tỉnh có trách nhiệm quản lý, sử dụng hiệu quả các nguồn vốn đầu tư và có thể chủ động thành lập quỹ bảo tồn di sản thế giới nhằm tăng cường khả năng huy động nguồn lực xã hội hóa.
Một nội dung quan trọng khác của dự thảo là đề cao vai trò của cộng đồng địa phương trong công tác bảo tồn và phát triển di sản. Tại các Điều 6, 11 và 15, dự thảo quy định rõ kế hoạch quản lý di sản phải có nội dung thể hiện sự tham gia của cộng đồng vào toàn bộ quá trình quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản.
Quy chế bảo vệ di sản cũng cần xác định cụ thể quyền lợi, trách nhiệm và vai trò của cộng đồng cư dân sinh sống trong khu vực di sản, đồng thời yêu cầu các tổ chức quản lý di sản tăng cường phối hợp, tạo điều kiện để cộng đồng tham gia vào hoạt động bảo tồn và phát triển du lịch bền vững gắn với di sản.
Việc đưa cộng đồng vào vị trí trung tâm trong quản lý di sản thể hiện định hướng nhân văn và thực tiễn, nhằm bảo đảm sự đồng thuận và phát huy tri thức bản địa trong gìn giữ các giá trị văn hóa – thiên nhiên quý báu của đất nước.
Hiện dự thảo đang được tiếp tục chỉnh lý, hoàn thiện trước khi trình Chính phủ xem xét, ban hành.