Tưởng niệm 679 năm ngày mất Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi và khai hội đền Long Động
Ngày 8/3, tại Di tích lịch sử quốc gia đền Long Động (xã Nam Tân, Nam Sách, Hải Dương) đã diễn ra Lễ dâng hương tưởng niệm 679 năm ngày mất Lưỡng quốc Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi và khai hội truyền thống đền Long Động năm 2025.
Lễ hội truyền thống đền Long Động năm 2025 diễn ra trong 3 ngày, từ ngày 8 đến 10/3/2025 (tức mồng 9 đến 11/2 năm Ất Tỵ).

Lễ hội có các nghi lễ như lễ cáo yết, rước Thánh, tế khai hội tại đền, tế rã hội, lễ dâng hương tưởng niệm 679 năm ngày mất Lưỡng quốc Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi. Trong 3 ngày diễn ra lễ hội sẽ có các gian trưng bày sản phẩm OCOP của huyện Nam Sách; hội thi trạng nguyên nhỏ tuổi; giải cờ tướng và các giải thể thao, trò chơi dân gian; các chương trình văn hóa văn nghệ...
Đọc diễn văn khai hội, ông Hồ Ngọc Lâm, Chủ tịch UBND huyện Nam Sách cho biết, những công lao to lớn của Lưỡng quốc Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi trong lịch sử và những giá trị tốt đẹp được truyền lại cho đến nay đang được cấp ủy, chính quyền và nhân dân trong huyện ghi nhớ, nỗ lực gìn giữ, phát huy. Lễ hội đền Long Động là dịp để tri ân, tưởng nhớ Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi, để con cháu Mạc tộc, nhân dân mọi miền Tổ quốc hướng về quê hương và nguồn cội.
Nam Sách là vùng đất văn hiến, khoa bảng, giàu truyền thống cách mạng, nơi sinh ra và nuôi dưỡng nhiều danh nhân, nhân tài cho quê hương, đất nước. Trải qua các triều đại phong kiến, Nam Sách là địa phương có số người đỗ Tiến sỹ nhiều nhất cả nước, với 125 Tiến sỹ Nho học. Trong số 12 Trạng nguyên của tỉnh Hải Dương, huyện Nam Sách có tới 5 vị Trạng nguyên.

Lưỡng quốc Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi (1272-1346) là Trạng nguyên khoa Giáp Thìn (năm 1304), danh nhân thời nhà Trần, thế kỷ XIV. Mạc Đĩnh Chi nổi tiếng là vị quan thanh liêm, chính trực, có tài ứng xử và 2 lần được cử đi sứ phương Bắc. Ông từng được vua Trần Minh Tông ca tụng là một bậc quý nhân cao sang, một đóa sen vàng luôn tỏa ngát trong tòa giếng ngọc.
Với công lao to lớn, tài năng và đức độ, Mạc Đĩnh Chi được vua Trần phong cho tước Hầu và cho xây dựng đền để người đời thờ phụng. Hàng năm, như thành thông lệ, vào ngày 10/2 Âm lịch, chính quyền và nhân dân địa phương đều tổ chức mở hội, tế lễ để tưởng nhớ công lao của Trạng nguyên.
Hiện nay, tại huyện Nam Sách còn lưu giữ những dấu ấn về cuộc đời và sự nghiệp của Lưỡng quốc Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi qua nhiều di tích như đền Long Động, Trạng nguyên Cổ đường, điện Sùng Đức.
Đền Long Động, ngoài thờ Lưỡng quốc Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi còn thờ 2 danh nhân khoa bảng hàng đầu là cụ Mạc Hiển Tích, cụ Mạc Kiến Quan và nữ Anh hùng Mạc Thị Bưởi.
Thủ khoa Minh kinh bác học Mạc Hiển Tích, đỗ đầu tại khoa thi năm Quảng Hựu thứ 2 (năm Bính Dần 1086), tương đương Trạng nguyên, được bổ nhiệm chức Hàn lâm học sỹ, rồi Thượng thư Bộ Lại.
Tiến sĩ Mạc Kiến Quan (em ruột của Trạng nguyên Mạc Hiển Tích) đỗ khoa Thủ tuyển (năm Kỷ Ngọ 1089), và làm quan đến chức Thượng thư Bộ Công.
Mạc Thị Bưởi tham gia cách mạng, làm liên lạc và có những công lao đóng góp to lớn trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, rồi trở thành là nữ Anh hùng Liệt sỹ.
Với những giá trị lịch sử, văn hóa còn lưu giữ, năm 1995, đền Long Động được Bộ Văn hóa Thông tin xếp hạng, công nhận là di tích lịch sử quốc gia.
Năm 2019, UBND tỉnh Hải Dương đã công nhận Di tích lịch sử quốc gia đền Long Động là điểm du lịch cấp tỉnh và được công nhận Ocop 4 sao năm 2024.