TAND tỉnh Sóc Trăng triển khai Luật Tư pháp người chưa thành niên

Tại hội nghị, ông Phạm Quang Nhuận, Phó Chánh án TAND tỉnh triển khai một số nội dung cơ bản cần lưu ý của Luật Tư pháp người chưa thành niên.

Luật Tư pháp người chưa thành niên được Quốc hội thông qua ngày 30/11/2024, gồm 05 phần, 10 chương, 179 điều, có hiệu lực từ ngày 01/01/2026, có 10 nội dung nổi bật.

Thứ nhất, quy định 12 biện pháp xử lý chuyển hướng (bao gồm 11 biện pháp xử lý chuyển hướng tại cộng đồng và biện pháp giáo dục tại Trường giáo dưỡng), điều kiện được áp dụng, thẩm quyền áp dụng các biện pháp xử lý chuyển hướng đối với người chưa thành niên phạm tội; trách nhiệm của người chưa thành niên vi phạm nghĩa vụ để bảo đảm các quy định này vừa có tính nhân văn, vừa bảo đảm công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật.

Thứ hai, quy định 10 biện pháp ngăn chặn áp dụng đối với người chưa thành niên bao gồm: Giữ người trong trường hợp khẩn cấp; bắt người theo các trường hợp quy định tại Bộ luật Tố tụng hình sự; tạm giữ, tạm giam; giám sát điện tử; giám sát bởi người đại diện; bảo lĩnh, đặt tiền để bảo đảm; cấm đi khỏi nơi cư trú; tạm hoãn xuất cảnh; 03 biện pháp cưỡng chế áp dụng đối với người chưa thành niên bao gồm áp giải, dẫn giải; kê biên tài sản; phong tỏa tài khoản.

Thứ ba, quy định người làm công tác xã hội trong hoạt động tư pháp người chưa thành niên bao gồm công chức, viên chức, người lao động làm công tác xã hội, người làm công tác bảo vệ trẻ em cấp xã, công chức văn hóa - xã hội cấp xã và người làm công tác xã hội khác theo quy định của pháp luật; phải đáp ứng các điều kiện như: Có hiểu biết pháp luật về người chưa thành niên; Đã được đào tạo hoặc bồi dưỡng về tâm lý học, khoa học giáo dục người chưa thành niên hoặc có kinh nghiệm, hiểu biết về tâm lý người chưa thành niên hoặc có kỹ năng giao tiếp đối với người chưa thành niên.

Thứ tư, quy định rút ngắn thời hạn điều tra, truy tố, xét xử đối với người chưa thành niên, trong đó quy định thời hạn điều tra, thời hạn quyết định việc truy tố, thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm, thời hạn chuẩn bị xét xử phúc thẩm đối với vụ án có người chưa thành niên bị buộc tội không quá 1/2 thời hạn đối với người trưởng thành, trừ trường hợp vụ án có tính chất phức tạp thì thời hạn này được thực hiện theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự.

Thứ năm, quy định người chưa thành niên phạm tội chỉ bị áp dụng một trong các hình phạt sau đây đối với mỗi tội phạm: Cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ, tù có thời hạn.

Thứ sáu, quy định giảm mức phạt tù tối đa đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội từ 12 năm xuống 09 năm tù, đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi từ 18 năm xuống 15 năm tù, trừ trường hợp phạm 05 loại tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe và ma túy thì mức hình phạt theo quy định của pháp luật hiện hành: Tội giết người; Tội hiếp dâm; Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi; Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi; Tội sản xuất trái phép chất ma túy.

Thứ bảy, quy định trong vụ án hình sự có bị can là người chưa thành niên và người thành niên thì cơ quan điều tra tách vụ án hình sự để giải quyết vụ án độc lập đối với bị can là người chưa thành niên.

Thứ tám, quy định 02 thủ tục tố tụng riêng biệt gồm: Thủ tục tố tụng đối với người chưa thành niên là người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố, người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị buộc tội; Thủ tục tố tụng đối với người chưa thành niên là bị hại, người làm chứng.

Thứ chín, quy định thủ tục xét xử thân thiện, trong đó phiên tòa phải được tổ chức xét xử thân thiện, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người chưa thành niên. Thẩm phán Chủ tọa phiên tòa mặc trang phục hành chính của Tòa án; Kiểm sát viên mặc trang phục phù hợp, không mặc trang phục Kiểm sát nhân dân. Khi xét xử không còng tay hoặc áp dụng các biện pháp mang tính cưỡng chế khác, trừ trường hợp người chưa thành niên có biểu hiện chống đối, gây mất trật tự tại phiên tòa hoặc hành động tiêu cực khác.

Thứ mười, quy định trại giam dành riêng cho người chưa thành niên, người chưa thành niên chấp hành án phạt tù được giam theo 03 mô hình: (1) trại giam riêng, (2) phân trại riêng dành cho người chưa thành niên trong trại giam hoặc (3) khu giam giữ dành riêng cho người chưa thành niên trong trại giam.

Phát biểu chỉ đạo hội nghị, ông Thái Rết, Chánh án TAND tỉnh Sóc Trăng nhấn mạnh, Luật Tư pháp người chưa thành niên là nhằm mục đích thể chế hóa chính sách của Đảng về hệ thống tư pháp thân thiện và bảo vệ trẻ em và thực hiện các công ước của Liên hợp quốc về trẻ em mà Việt Nam là thành viên.

Việc ban hành Luật Tư pháp người chưa thành niên là một bước tiến mới trong công tác phòng, chống tội phạm ở người chưa thành niên, khắc phục được một số bất cập hiện tại về hệ thống hình phạt, quy chế thi hành án và tái hòa nhập cộng đồng cho người chưa thành niên, đồng thời thể hiện tính nhân đạo, nhân văn sâu sắc.

"Đề nghị lãnh đạo, Thẩm phán TAND hai cấp tiếp tục nghiên cứu, thực hiện nghiêm túc, trong quá trình áp dụng nếu có khó khăn, vướng mắc thì báo cáo kịp thời về TAND tỉnh để TAND tỉnh tổng hợp báo cáo về TANDTC", Chánh án TAND tỉnh Sóc Trăng nhấn mạnh.

Hà Giang - Hoàng Lâm