"Tiếp quản" Gaza - ý tưởng táo bạo nhất trong lịch sử kiến tạo hòa bình Trung Đông

Những bình luận gây sốc của ông Trump đã phá vỡ chính sách đối ngoại của Mỹ trong nhiều thập kỷ, từ lâu đã nhấn mạnh giải pháp hai nhà nước cho Israel và Palestine, cũng như sự cảnh giác trước đây của ông đối với sự can thiệp của Mỹ ở Trung Đông.

Vậy, ý tưởng của ông Trump đối với Gaza - nơi có khoảng hai triệu người Palestine - là gì?

Ông Trump muốn Mỹ "tiếp quản" và "sở hữu" Gaza lâu dài

"Mỹ sẽ tiếp quản Dải Gaza và chúng tôi cũng sẽ làm một công việc với nó", ông Trump nói, tiết lộ điều mà ông gọi là "quyền sở hữu lâu dài" và kế hoạch tái phát triển cho khu vực này, phần lớn trong số đó đã biến thành đống đổ nát sau 15 tháng chiến tranh giữa Israel và Hamas.

Các cuộc không kích của Israel đã làm hư hại hoặc phá hủy khoảng 60% các tòa nhà, bao gồm trường học và bệnh viện, và khoảng 92% nhà cửa, theo Liên hợp quốc.

"Chúng tôi sẽ sở hữu nó và chịu trách nhiệm tháo dỡ tất cả các quả bom chưa nổ nguy hiểm và các vũ khí khác, dọn dẹp và loại bỏ các tòa nhà bị phá hủy", ông Trump nói hôm 5/2.

Ông Trump cũng không loại trừ việc gửi quân đội Mỹ, nói rằng "liên quan đến Gaza, chúng tôi sẽ làm những gì cần thiết".

Không rõ chính xác kế hoạch mà ông Trump đề xuất sẽ được tiến hành như thế nào, nhưng các nhà phân tích đã bày tỏ sự nghi ngờ về tính khả thi của kế hoạch này.

"Không có cơ chế nào cho việc này. Không có tiền lệ cho điều này", cựu Phó Giám đốc tình báo quốc gia Beth Sanner, người từng phục vụ dưới cả chính quyền ông Trump và ông Biden, nói với CNN.

Hầu hết trong số hai triệu người sống ở Gaza sẽ không muốn rời đi, bà Sanner nói và đặt ra câu hỏi liệu họ có thể bị buộc phải di dời hay không - điều này bị cấm theo luật pháp quốc tế.

Kế hoạch của ông Trump đối với Gaza không được người Palestine ủng hộ

Kế hoạch của Trump đi ngược lại nguyện vọng của người Palestine, những người từ lâu đã ủng hộ việc trở thành nhà nước và bác bỏ hoàn toàn đề xuất di dời của ông Trump khi ông lần đầu tiên đưa ra hai tuần trước.

Đã có khoảng 5,9 triệu người tị nạn Palestine trên toàn thế giới, hầu hết trong số họ là hậu duệ của những người chạy trốn khi thành lập Israel vào năm 1948.

Một nửa dân số Gaza đã là người tị nạn từ bên ngoài dải ven biển. Khoảng 90% cư dân Gaza đã phải di dời trong cuộc chiến mới nhất, và nhiều người đã bị buộc phải di chuyển nhiều lần, một số hơn 10 lần, theo Liên hợp quốc.

Ông Trump bác bỏ ý tưởng rằng những người Palestine di tản sẽ muốn trở lại Gaza, vì nó là "biểu tượng của cái chết và sự hủy diệt" đối với họ. Thay vì Gaza, ông Trump đề nghị người Palestine được cung cấp một "mảnh đất tốt, tươi mát, xinh đẹp" để sống.

Tuy nhiên, hàng chục ngàn người Palestine đã đi bộ hàng giờ để trở về nhà dù nó đã bị bị đánh bom ở Gaza sau khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực vào cuối tháng 1.

Một sự thay đổi sẽ không phải là chưa từng có. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, Trump đã phá vỡ chính sách đối ngoại hàng thập kỷ của Mỹ bằng cách công nhận chủ quyền của Israel đối với Cao nguyên Golan bị chiếm đóng. Ông cũng công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, chuyển Đại sứ quán Hoa Kỳ đến đó.

Một "cơ hội bất động sản"?

Cuộc xung đột Palestine của Israel là một trong những vấn đề khó giải quyết nhất của Trung Đông. Nhưng ông Trump đã nói về nó như là một "cơ hội kinh doanh".

"Tiềm năng ở Dải Gaza là không thể tin được" và nó có thể trở thành "Riviera của Trung Đông", ông Trump nói.

"Chúng tôi có cơ hội để làm một điều có thể là phi thường… Riviera của Trung Đông, đây có thể là một cái gì đó có thể như vậy - điều này có thể rất tuyệt vời", ông Trump nói với các phóng viên.

Khi được hỏi ông hình dung ai sẽ sống ở Gaza, ông Trump nói: "Tôi hình dung mọi người trên thế giới sống ở đó. Con người trên thế giới. Tôi nghĩ bạn sẽ biến nó thành một nơi quốc tế, không thể tin được".

Tổng thống cũng cho biết ông có kế hoạch đến thăm Gaza sớm.

Tháng trước, ông Trump ca ngợi Gaza là có "vị trí tuyệt vời, trên biển" và "thời tiết tốt nhất", lặp lại những nhận xét được đưa ra vào năm 2024 của con rể Jared Kushner, người nói rằng vị trí của Gaza "rất có giá trị".

Đặc phái viên của Trump về Trung Đông, Steve Witkoff, cũng là một nhà phát triển bất động sản. Ông Witkoff đã đến Gaza vào tuần trước, trở thành quan chức cấp cao đầu tiên của Mỹ đến thăm dải Gaza trong nhiều năm.

Kế hoạch của ông Trump là tin vui đối với phe cực hữu của Israel

Phe cực hữu của Israel từ lâu đã tán thành ý tưởng trục xuất người Palestine khỏi Gaza và Bờ Tây, và các nhà lập pháp hoan nghênh những ý tưởng của Trump về việc tiếp quản dải Gaza.

Lãnh đạo đảng Quyền lực Do Thái Itamar Ben Gvir, người đã từ chức bộ trưởng an ninh quốc gia vào tháng trước để phản đối thỏa thuận ngừng bắn và thả con tin ở Gaza, kêu gọi ông Netanyahu thông qua kế hoạch của ông Trump trong một tuyên bố trên X hôm 5/2.

"Rõ ràng, đây là giải pháp duy nhất cho vấn đề Gaza…", ông nói.

Trong khi Chính phủ Israel trước đó đã bác bỏ các tuyên bố rằng họ có kế hoạch buộc người Palestine ra khỏi Gaza, Thủ tướng Netanyahu bày tỏ sự ủng hộ đối với tầm nhìn của ông Trump.

Chỉ ra mục tiêu cuộc chiến của Israel là đảm bảo Gaza không gây ra mối đe dọa đối với họ, ông Netanyahu nói : "Tổng thống Trump đang đưa nó lên một cấp độ cao hơn nhiều. Ông ấy nhìn thấy một tương lai khác cho mảnh đất đã trở thành tâm điểm của rất nhiều chủ nghĩa khủng bố".

Nhà lãnh đạo Israel nói rằng ý tưởng của Trump có thể "thay đổi lịch sử" và rằng "thật đáng để thực sự theo đuổi con đường này".

Các quốc gia Arab cho rằng, kế hoạch của ông Trump không phải là một khởi đầu

Ông Trump nói với các phóng viên rằng "tất cả mọi người mà ông đã nói chuyện đều yêu thích ý tưởng về việc Mỹ sở hữu mảnh đất đó" và ông hy vọng Jordan và Ai Cập sẽ tiếp nhận những người Palestine bị buộc phải rời đi.

Nhưng các quốc gia Ả Rập từ lâu đã bác bỏ bất kỳ cuộc di dời cưỡng bức nào đối với người Palestine khỏi Gaza, điều mà các nhà phê bình cho rằng sẽ dẫn đến thanh lọc sắc tộc.

Trong một tuyên bố hôm 5/2 sau cuộc họp báo của ông Trump và ông Netanyahu, Arab Saudi khẳng định sự ủng hộ "vững chắc" của họ đối với một nhà nước Palestine và yêu cầu chấm dứt sự chiếm đóng của Israel.

"Đạt được hòa bình lâu dài và công bằng là không thể nếu người dân Palestine không có được các quyền hợp pháp của họ theo các nghị quyết quốc tế, như đã được làm rõ trước đây cho cả chính quyền Mỹ trước đây và hiện tại", Bộ Ngoại giao Arab Saudi cho biết trong một tuyên bố trên mạng xã hội.

Arab Saudi, Jordan, Ai Cập và các đồng minh Arab khác đã đưa ra một tuyên bố vào tuần trước tái khẳng định mong muốn lâu nay của họ về một giải pháp hai nhà nước và cam kết "tiếp tục ủng hộ đầy đủ cho sự kiên định của người dân Palestine trên đất đai của họ".

Trâm Anh