Nét đẹp nghề truyền thống khảm trai

Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Đình Vinh là một cái tên tiêu biểu trong lĩnh vực khảm trai ở vùng đất Bắc Ninh - Kinh Bắc, quê hương của những làn điệu quan họ ngọt ngào và bề dày văn hóa lâu đời. Sinh ra tại thôn Hoài Trung, xã Liên Bão, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh nơi được xem là cái nôi của nghề khảm trai truyền thống, ông Vinh đã sớm tiếp xúc và say mê với nghề này ngay từ khi còn nhỏ.

Với tài năng thiên bẩm, sự nỗ lực không ngừng nghỉ và tình yêu sâu sắc dành cho nghệ thuật khảm trai, ông không chỉ kế thừa mà còn nâng tầm giá trị của nghề thủ công này, mang lại danh tiếng lớn lao cho quê hương cũng như cho ngành thủ công mỹ nghệ Việt Nam. Ngay từ nhỏ, Nguyễn Đình Vinh đã bị cuốn hút bởi vẻ đẹp của những mảnh vỏ trai, vỏ ốc lấp lánh.

Trong đôi tay khéo léo và tâm hồn tinh tế của ông, những vật liệu tưởng chừng như bình thường ấy đã trở thành những tác phẩm nghệ thuật sống động. Lớn lên trong một gia đình có truyền thống làm nghề khảm trai, ông sớm được học hỏi những kỹ thuật cơ bản từ cha ông và những nghệ nhân trong làng. Tuy nhiên, nhận thấy để phát triển hơn nữa, ông cần có một nền tảng vững chắc và sự trau dồi kỹ thuật, ông đã quyết định rời quê hương để tìm kiếm cơ hội học hỏi.

Sau khi tốt nghiệp văn hóa, Nguyễn Đình Vinh chuyển đến làng Chuôn Ngọ, xã Chuyên Mỹ, huyện Phú Xuyên - nơi nổi tiếng với nghề khảm trai, để học hỏi thêm những kỹ thuật tinh xảo hơn từ nghệ nhân Trần Bá Dinh, một bậc thầy trong nghề.

Tại đây, ông đã trải qua 8 năm rèn luyện, mài dũa kỹ năng, từ việc cắt ghép tỉ mỉ từng mảnh trai đến việc chạm khắc, tạo hoa văn và phối màu sao cho các chi tiết hài hòa, sống động. Chính quá trình học hỏi này đã giúp ông Vinh hiểu sâu sắc hơn về nghề khảm trai, không chỉ ở khía cạnh kỹ thuật mà còn ở giá trị văn hóa và nghệ thuật mà nó mang lại.

Trở về quê hương Bắc Ninh, Nguyễn Đình Vinh không chỉ tiếp nối truyền thống gia đình mà còn mạnh dạn sáng tạo để đưa nghệ thuật khảm trai lên một tầm cao mới. Ông thành lập cơ sở sản xuất khảm trai tại thôn Hoài Trung, nơi ông vừa làm nghề vừa đào tạo thế hệ trẻ, truyền đạt những kinh nghiệm quý báu mà ông tích lũy được.

Những tác phẩm của ông nhanh chóng gây tiếng vang lớn nhờ sự tinh xảo, độc đáo và mang đậm dấu ấn cá nhân. Ông không ngừng tìm tòi, sáng tạo để kết hợp giữa kỹ thuật truyền thống và phong cách hiện đại, tạo nên sự khác biệt trong từng sản phẩm.

Một trong những tác phẩm nổi bật của nghệ nhân Nguyễn Đình Vinh chính là bức chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh được khảm trai trên gỗ, một tác phẩm đòi hỏi sự khéo léo, tỉ mỉ và sự cảm nhận tinh tế về hình khối, màu sắc. Để hoàn thành bức tranh này, ông đã phải mất hàng năm trời nghiên cứu và thực hiện.

Những mảnh trai, mảnh ốc nhỏ bé qua bàn tay tài hoa của ông đã tạo nên một bức chân dung sống động, toát lên thần thái ung dung, điềm đạm của vị lãnh tụ vĩ đại. Bức tranh không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là sự tri ân sâu sắc của ông đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tác phẩm này đã nhận được sự đánh giá cao từ giới chuyên môn và công chúng, trở thành niềm tự hào không chỉ của ông mà còn của cả vùng đất Bắc Ninh - Kinh Bắc.

Nguyễn Đình Vinh không chỉ tạo ra những tác phẩm để đời mà còn mang trong mình trách nhiệm gìn giữ và phát triển nghề khảm trai. Ông luôn tâm niệm rằng, nghệ thuật khảm trai không chỉ là một nghề kiếm sống mà còn là một phần quan trọng trong di sản văn hóa Việt Nam.

Chính vì thế, ông luôn nỗ lực để truyền cảm hứng và đào tạo thế hệ trẻ tiếp tục theo đuổi nghề truyền thống này. Tại cơ sở của ông, nhiều thanh niên đã được học nghề, được truyền đạt những bí quyết, kinh nghiệm quý báu để có thể tự mình tạo nên những sản phẩm đẹp và chất lượng. Ông không ngần ngại chia sẻ mọi kiến thức, bởi ông hiểu rằng chỉ khi có thế hệ kế thừa thì nghề khảm trai mới thực sự trường tồn.

Không chỉ được yêu mến bởi tài năng, Nguyễn Đình Vinh còn được biết đến là một người thầy tận tụy và một nghệ nhân luôn giữ trọn chữ "tâm" trong nghề. Mỗi tác phẩm ông tạo ra đều chứa đựng tâm huyết, sự chăm chút tỉ mỉ và cả niềm tự hào về nghề khảm trai truyền thống. Ông không chạy theo lợi ích thương mại mà luôn đặt chất lượng và giá trị nghệ thuật lên hàng đầu. Chính điều này đã giúp ông nhận được sự kính trọng và yêu mến từ cộng đồng.

Những đóng góp to lớn của Nguyễn Đình Vinh đã được ghi nhận bằng nhiều giải thưởng danh giá. Ông được phong tặng danh hiệu "Nghệ nhân Ưu tú", một phần thưởng xứng đáng cho những nỗ lực không ngừng nghỉ của ông trong việc bảo tồn và phát triển nghề truyền thống.

Không dừng lại ở đó, ông còn tham gia nhiều hội chợ triển lãm trong nước và quốc tế để quảng bá nghệ thuật khảm trai Việt Nam ra thế giới. Qua đó, ông đã góp phần không nhỏ trong việc nâng cao vị thế của thủ công mỹ nghệ Việt Nam trên trường quốc tế.

Ngày nay, cơ sở khảm trai của nghệ nhân Nguyễn Đình Vinh tại thôn Hoài Trung không chỉ là một điểm đến của những người yêu nghệ thuật mà còn là một minh chứng sống động cho sự phát triển và trường tồn của nghề khảm trai truyền thống. Ông Vinh đã chứng minh rằng, với lòng đam mê, sự nỗ lực và tinh thần sáng tạo, nghệ thuật khảm trai không chỉ có thể tồn tại mà còn vươn xa, trở thành niềm tự hào của quê hương và dân tộc.

Nhìn lại hành trình của nghệ nhân Nguyễn Đình Vinh, ta không chỉ thấy hình ảnh một người thợ tài hoa mà còn thấy một con người tràn đầy nhiệt huyết với di sản văn hóa. Ông đã cống hiến cả cuộc đời mình để giữ lửa nghề truyền thống, để mỗi mảnh trai, mảnh ốc qua đôi tay ông đều kể một câu chuyện về tình yêu nghề, về văn hóa Bắc Ninh - Kinh Bắc và về tinh thần sáng tạo không ngừng của người nghệ nhân Việt Nam.

Lập Nguyễn