Xây dựng Thư viện số tại Trung tâm Tư liệu – Thư viện TANDTC đáp ứng yêu cầu xây dựng Tòa án điện tử

Hội đồng do Ths. Đào Thị Minh Thủy, Thẩm phán TANDTC làm Chủ tịch. Các thành viên Hội đồng gồm: Ths. Chu Thị Thu Hiền, Phó Vụ trưởng Vụ Tổng hợp TANDTC; Cn. Ngô Văn Nhạc, Phó Vụ Trưởng Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học TANDTC; Ths. Nguyễn Tử Duy, Trưởng phòng Phòng Tư liệu Thư viện Học viện Tòa án TANDTC; Ths. Trần Thị Thu Trang, Thẩm tra viên Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học TANDTC, Thư ký Hội đồng.

Đề tài do Ths. Nguyễn Đức Thường, Phó Trưởng phòng, Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học TANDTC làm chủ nhiệm; Ths. Nguyễn Thị Bích, Phó Trưởng phòng Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học TANDTC làm Phó Chủ nhiệm đề tài.

Tại buổi nghiệm thu đề tài, sau khi trình bày báo cáo tóm tắt, các thành viên trong Hội đồng khoa học đã có nhiều ý kiến đóng góp, đánh giá đề tài là công trình khoa học nghiêm túc, được nghiên cứu công phu; đáp ứng được yêu cầu cả về lý luận lẫn thực tiễn. Kết quả quả nghiên cứu hoàn toàn có giá trị tham khảo trong đề xuất các nhiệm vụ và giải pháp thúc đẩy việc xây dựng thư viện số trong TANDTC nói riêng và thúc đẩy chuyển đổi số nói chung trong toàn ngành Tòa án hiện nay.

Đề tài cho biết, trong bối cảnh phát triển và ứng dụng mạnh mẽ CNTT vào các hoạt động của đời sống xã hội trên thế giới và ở Việt Nam hiện nay, việc xây dựng và phát triển thư viện số đã trở thành xu thế phát triển tất yếu của các thư viện.

Ở Việt Nam, các Thư viện cơ bản đều đã ứng dụng CNTT vào hoạt động thư viện với quy mô và mức độ khác nhau, tùy vào chức năng, nhiệm vụ, quy mô, định hướng phát triển của từng thư viện. Trung tâm Tư liệu -Thư viện TANDTC được định hướng phát triển là thư viện chuyên ngành, chuyên sâu về nghiệp vụ Tòa án, cũng không nằm ngoài xu thế phát triển chung đó.

Tuy nhiên, việc ứng dụng CNTT vào hoạt động thư viện mới đang ở giai đoạn đầu trong quá trình xây dựng thư viện số. Để xây dựng thư viện số, thì thư viện cần có : nguồn tài nguyên thông tin số; trang thiết bị, kỹ thuật, xử lý nghiệp vụ, vấn đề lưu trữ, khai thác dữ liệu; nhân lực có trình độ chuyên môn về nghiệp vụ thư viện… Đây là những vấn đề đặt ra trong việc xây dựng thư viện số.

Xây dựng Thư viện số TANDTC là việc xây dựng thư viện hoặc một bộ phận thư viện có nguồn tài nguyên thông tin chuyên ngành được xử lý, lưu giữ dưới dạng số mà người sử dụng thư viện truy cập, khai thác thông tin qua thiết bị điện tử và không gian mạng internet.

Đặc biệt, các nghị quyết của Đảng, văn bản pháp luật khác của Nhà nước về chính sách chủ động hội nhập cách mạng công nghiệp lần thứ tư cũng đặt ra nhiều vấn đề cấp thiết đối với việc nghiên cứu Tòa án điện tử và xây dựng thư viện số đáp ứng yêu cầu xây dựng Tòa án điện tử.

Trong đó, Kế hoạch số 76/KH-BCĐ-TANDTC ngày 10/6/2021 của Ban chỉ đạo TANDTC về “Đề án xây dựng Tòa án điện tử ở Việt Nam đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp”; Quyết định số 581/QĐ-TANDTC ngày 24/12/2021 của Chánh án TANDTC ban hành Quy chế hoạt động của Trung tâm Tư liệu – Thư viện TANDTC quy định về xây dựng Thư viện số, khai thác và lưu trữ bảo quản tài liệu số… Đây là căn cứ quan trọng, mục tiêu, định hướng phát triển thư viện cũng vừa là nhiệm vụ các thư viện phải thực hiện.

Hiện nay, nhiều cơ quan, đơn vị đang triển khai xây dựng thư viện số, gắn với việc chuyên đổi số trong hoạt động của cơ quan, đơn vị mình. Tuy nhiên, sự chuyển đổi này nhưng mang tính đơn lẻ, chủ yếu phục vụ cho cơ quan, đơn vị mình mà chưa tạo hệ thống liên thông, sử dụng chung dữ liệu thư viện số. Do đó, việc nghiên cứu, làm rõ một số vấn đề lý luận chung về thư viện, căn cứ pháp lý và thực tiễn hoạt động thư viện, cũng như đề xuất các giải pháp nâng cao hoạt động thư viện là cần thiết.

Ngoài ra, thực tiễn việc ứng dụng CNTT trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0 hiện nay, được áp dụng trong hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hôi và đã mang lại hiệu quả cao, việc xây dựng cơ sở dữ liệu số, cơ sở dữ liệu trong lĩnh vực thư viện cũng là một đòi hỏi phát triển tất yếu trong sự phát triển chung của thư viện. Do đó, việc xây dựng thư viện số tại TANDTC là cần thiết nhằm tạo hệ thống cơ sở dữ liệu thư viện chuyên ngành, giúp việc lưu trữ và bảo quản lâu dài, cũng như đáp ứng yêu cầu phát triển chung của TANDTC và nhu cầu sử dụng của cán bộ, công chức, viên chức trong toàn hệ thống.

Thời điểm hiện tại, Trung tâm Tư liệu – Thư viện TANDTC mới chỉ đáp ứng nhu cầu sử dụng cơ sở dữ liệu ở dạng sách, chưa xây dựng được cơ sở dữ liệu toàn văn chuyên ngành, chuyên sâu nghiệp vụ Tòa án (đây là vấn đề cốt lõi của việc chuyển đổi số, xây dựng thư viện số) mà chưa đáp ứng được yêu cầu sử dụng tài liệu số của cán bộ, công chức, viên chức và bạn đọc trong và ngoài ngành Tòa án.

Nhận xét tại buổi nghiệm thu, Ths. Đào Thị Minh Thủy, Thẩm phán TANDTC, Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu đã ghi nhận và đánh giá đề tài đáp ứng yêu cầu, kết quả đã thực hiện đầy đủ, đúng mục đích, nhiệm vụ đề tài đặt ra ban đầu là nhằm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn trong việc xác định các nội dung cơ bản xây dựng thư viện số tại Trung tâm Tư liệu – Thư viện TANDTC, đáp ứng yêu cầu xây dựng Tòa án điện tử hướng tới Tòa án số ở Việt Nam trong bối cảnh Nhà nước ta đang triển khai thực hiện mạnh mẽ chủ trương ứng dụng CNTT cải cách hành chính, hiện đại hóa cơ quan nhà nước nhằm hướng đến xây dựng một chính quyền hiệu lực, hiệu quả hơn; thực sự của dân, do dân và vì dân; xây dựng một nền tư pháp “Chuyên nghiệp, hiện đại, công bằng, nghiêm minh, liêm chính, phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân”.

Đề tài đã làm rõ một số vấn đề lý luận về xây dựng thư viện số, thực trạng hoạt động của trung tâm tư liệu thư viện và xây dựng thư viện số tại Trung tâm Tư liệu – Thư viện TANDTC, để từ đó đưa ra các đề xuất, kiến nghị, các giải pháp xây dựng thư viện số tại Trung tâm Tư liệu – Thư viện TANDTC nhằm tăng cường ứng dụng CNTT vào các hoạt động của TANDTC.

Hội đồng nghiệm thu công trình nghiên cứu khoa học cấp cơ sở TANDTC đã nghiệm thu và đánh giá kết quả xuất sắc đối với đề tài “Xây dựng Thư viện số tại Trung tâm Tư liệu – Thư viện TANDTC đáp ứng yêu cầu xây dựng Tòa án điện tử” của nhóm tác giả.

Mai Đỉnh