Nâng cao hiệu quả công tác giải quyết, xét xử tội phạm về ma túy và đánh bạc

Hội đồng do TS. Nguyễn Văn Dũng, Thẩm phán TANDTC làm Chủ tịch. Các thành viên Hội đồng gồm: Ths. Nguyễn Đình Tiến, Phó Vụ trưởng Vụ Giám đốc kiểm tra I, TANDTC; Ths. Vũ Quang Huy, Phó Chánh tòa Tòa Hình sự- TAND thành phố Hà Nội; TS. Nguyễn Văn Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học- TANDTC; Ths. Nguyễn Đức Thường, Phó Trưởng phòng Vụ pháp chế và Quản lý khoa học TANDTC.

Đề tài do Ths. Trần Thị Lương, Phó trưởng phòng, Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học, TANDTC làm chủ nhiệm đề tài; Ths. Nguyễn Thị Thu Hằng, Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học, TANDTC làm Phó Chủ nhiệm đề tài.

Tại buổi nghiệm thu đề tài, sau phần trình bày báo cáo tóm tắt, các thành viên trong Hội đồng khoa học đã có nhiều ý kiến đóng góp, đánh giá và thống nhất cho rằng đề tài có sự đầu tư nghiên cứu rất sâu, đáp ứng được yêu cầu cả về lý luận lẫn thực tiễn.

Theo đánh giá, để tăng cường hiệu quả công tác giải quyết, xét xử tội phạm đánh bạc tại TAND trong những năm qua, Đảng và nhà nước ta đã ban hành nhiều văn bản pháp luật khác nhau quy định xử phạt nghiêm khắc với tội phạm đánh bạc như Sắc lệnh 168 (năm 1948), BLHS năm 1985, BLHS năm 1999,… Đặc biệt, các quy định mới của BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) về tội phạm đánh bạc đã pháp điển hóa các hướng dẫn tại Nghị quyết số 01/2010/NQ-HĐTP ngày 22/10/2010 của HĐTP TANDTC.

Với việc sửa đổi, bổ sung quy định tại Điều 321, Điều 322 của BLHS đã giúp các cơ quan tiến hành tố tụng thống nhất trong quá trình áp dụng pháp luật, nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các tội phạm này.

Đặc biệt, trong những năm gần đây tội phạm đánh bạc xảy ra ở Việt Nam diễn ra rất nghiêm trọng, có xu hướng tăng lên cả về số vụ án và số người tham gia đánh bạc; quy mô và thủ đoạn hoạt động phạm tội của các đối tượng tinh vi, xảo quyệt, nhiều đối tượng đã lợi dụng sự tiến bộ của khoa học công nghệ để đánh bạc, tổ chức đánh bạc với quy mô lớn, không chỉ ở phạm vi trong nước mà còn vươn ra cả nước ngoài, gây nên những hệ lụy xấu cho xã hội, làm phát sinh các loại tội phạm hình sự khác, gây mất trật tự an toàn xã hội.

Bên cạnh đó, một trong những nguyên nhân dẫn đến thực trạng các tội phạm về đánh bạc gia tăng hiện nay là do chế tài của pháp luật hình sự đối với các tội phạm còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe, giáo dục phòng ngừa. Song công tác thực thi pháp luật hình sự của các cơ quan tiến hành tố tụng còn chưa đồng bộ, thống nhất nên đã ảnh hưởng đến công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm.

Để bảo đảm phòng, chống tội phạm có hiệu quả, thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước trong việc giải quyết, xét xử tội phạm đánh bạc tại các TAND, bảm đảm thực thi cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên, khắc phục những vướng mắc, bất cập về pháp luật và thực tiễn trong công tác xử lý các tội phạm đánh bạc là hết sức quan trọng và cấp thiết.

Sau khi xem xét, thảo luận, các thành viên trong Hội đồng đánh giá công trình nghiên cứu của đề tài có tính công phu, mặc dù là đề tài cấp cơ sở nhưng rất đồ sộ, thu thập tài liệu, số liệu đầy đủ quá trình xét xử của Tòa án; đồng thời nghiên cứu một số quy định pháp luật của mốt số nước trên thế giới.

Đề tài đã chỉ ra thực trạng cũng như vướng mắc thực tế đang xảy ra đối với loại tội phạm về đánh bạc. Ngoài ra, đề tài còn mạnh dạn đề ra một số giải pháp bất cập hiện hiện nay và còn là cơ sở tham khảo để xây dựng Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán TANDTC hướng dẫn thống nhất một số quy định của BLHS về Tội đánh bạc, Tội tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc thay thế cho Nghị quyết số 01/2010/NQ-HĐTP đã hết hiệu lực.

TS. Nguyễn Văn Dũng, Thẩm phán TANDTC, Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu đã ghi nhận và đánh giá cao giá trị thực tiễn đối với công tác xét xử của đề tài. Đề tài rất mới, không trùng lặp với nội dung nghiên cứu của các công trình đã công bố.

Hội đồng nghiệm thu công trình nghiên cứu khoa học cấp cơ sở TANDTC đã nghiệm thu và đánh giá kết quả xuất sắc đề tài “Thực tiễn giải quyết, xét xử tội phạm đánh bạc tại TAND – Một số đề xuất hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật” của nhóm tác giả.

* Cùng ngày, Hội đồng nghiệm thu công trình nghiên cứu khoa học cấp cơ sở TANDTC do Ths. Nguyễn Biên Thùy, Thẩm phán TANDTC, làm Chủ tịch cũng đã tổ chức nghiệm thu và đánh giá kết quả xuất sắc đối với đề tài cơ sở: "Thực tiễn giải quyết, xét xử tội phạm ma túy tại TAND – Một số đề xuất hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật”.

Các thành viên Hội đồng gồm: Ths. Nguyễn Đình Tiến, Phó Vụ trưởng Vụ Giám đốc kiểm tra I, TANDTC; Ths. Vũ Quang Huy, Phó Chánh tòa Tòa Hình sự TAND thành phố Hà Nội; TS. Nguyễn Văn Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học, TANDTC.

Đề tài do do Cn. Hoàng Thị Song Mai, Trưởng phòng Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học, TANDTC làm Chủ nhiệm đề tài; Cn. Hoàng Thị Kiểm, Thẩm tra viên chính Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học TANDTC làm Phó Chủ nhiệm.

Đánh giá cho biết, thực tiễn áp dụng quy định của BLHS về các tội phạm ma túy vẫn còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc như: Các văn bản hướng dẫn áp dụng BLHS năm 1999 về các tội phạm ma túy đã hết hiệu lực và chưa có văn bản thay thế; một số văn bản có nội dung hướng dẫn không còn phù hợp với hành vi mới phát sinh trong xã hội, dẫn đến việc áp dụng BLHS còn có quan điểm không thống nhất, có ý kiến, quan điểm khác nhau nhất là vấn đề xác định khối lượng hoặc thể tích chất ma túy trong trường hợp chất ma túy gửi giám định có chứa thành phần của nhiều chất ma túy khác nhau không thể tách riêng từng chất; một số thuật ngữ còn quy định chung chung; việc xác định đối tượng người nghiện ma túy; việc áp dụng hình phạt trong một số trường hợp cụ thể chưa xác định rõ mức độ vi phạm đến đâu thì áp dụng mức phạt tù 20 năm hoặc chung thân hoặc tử hình.

Mặt khác, hiện nay giữa VKSNDTC, TANDTC còn ban hành văn bản hướng dẫn khác nhau, thiếu nhất quán, đồng bộ dẫn đến các cơ quan tiến hành tố tụng tại địa phương gặp nhiều lúng túng, không tìm ra được phương án giải quyết và kéo dài thời hạn tố tụng.

Việc nghiên cứu đề tài nhằm làm rõ các quy định của BLHS về các tội phạm về ma túy và các quy định của pháp luật hiện hành khác có liên quan đến tội phạm ma túy; những khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn áp dụng quy định của BLHS về các tội phạm ma túy; nghiên cứu về nguyên tắc, đường lối xử lý tội phạm về ma túy từ đó đề xuất nội dung hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật; đề xuất những giải pháp khác nhằm nâng cao hiệu quả trong việc giải quyết, xét xử các vụ án về ma túy tại TAND.

Mai Đỉnh