Vĩnh Phúc: Giữ gìn di sản văn hóa, thúc đẩy phát triển du lịch cộng đồng
Trong những năm gần đây, tỉnh Vĩnh Phúc đã nỗ lực triển khai nhiều hoạt động thiết thực nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số, đồng thời thúc đẩy phát triển du lịch cộng đồng, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân.
Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống
Là một tỉnh miền núi phía Bắc, Vĩnh Phúc đang nỗ lực trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số, gắn với việc phát triển du lịch. Đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030.
Điển hình là Tam Đảo, một huyện miền núi của tỉnh Vĩnh Phúc, có gần 92.900 người với 15 thành phần dân tộc sinh sống, trong đó dân tộc thiểu số chiếm 42,5% dân số. Ở đây, các chính sách dân tộc luôn được quan tâm thực hiện, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân. Đặc biệt, công tác bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số, gắn với phát triển du lịch, luôn được chú trọng.
Một ví dụ tiêu biểu là việc bảo tồn và phát huy giá trị của dân ca Soọng cô - một loại hình âm nhạc gắn bó mật thiết với đời sống văn hóa của cộng đồng người dân tộc Sán Dìu. Mặc dù Soọng cô đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, nhưng số trẻ em người dân tộc Sán Dìu biết tiếng dân tộc và hát Soọng cô lại rất ít, chỉ khoảng 1%. Để giữ gìn và phát huy giá trị của dân ca Soọng cô, các câu lạc bộ Soọng cô tại các thôn, xóm đã tổ chức các lớp học miễn phí cho trẻ em địa phương.
Bên cạnh đó, Tam Đảo cũng tập trung vào việc phục dựng lại một số mẫu nhà truyền thống, khôi phục và phát huy tiếng nói, chữ viết, trang phục, ẩm thực, trò chơi dân gian của đồng bào dân tộc Sán Dìu. Đồng thời, huyện Tam Đảo cũng đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng kiến thức phát triển du lịch và kỹ năng giao tiếp cho đội ngũ lao động phục vụ du lịch cộng đồng tại các Tổ hợp làng văn hóa kiểu mẫu của đồng bào dân tộc Sán Dìu.
Không chỉ riêng Tam Đảo, mà các địa phương khác trong tỉnh Vĩnh Phúc cũng đang có nhiều mô hình, cách làm sáng tạo để vừa bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số, vừa phát triển du lịch.
Điển hình là mô hình du lịch trải nghiệm "Trúc An Village" tại xã Ngọc Thanh, thành phố Phúc Yên. Tại đây, các lễ hội, phong tục của đồng bào dân tộc Sán Dìu như Tết Cả, Tết Thanh Minh, Tết Đoan Ngọ... đều được tái hiện lại. Bên cạnh đó, trang phục truyền thống của người Sán Dìu cũng được giữ gìn và phát huy, với hầu hết nhân viên tại đây đều mặc các bộ trang phục truyền thống. Đặc biệt, những làn điệu dân ca Soọng cô của đồng bào Sán Dìu thường xuyên được trình diễn, mang lại cho du khách những trải nghiệm đậm đà bản sắc dân tộc.
Trúc An Village đang xây dựng bảo tàng tư nhân để lưu giữ những hiện vật và những giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc Sán Dìu. Đây là một mô hình điển hình về việc kết hợp bảo tồn văn hóa truyền thống và phát triển du lịch một cách hiệu quả.
Phát triển du lịch cộng đồng
Vĩnh Phúc hiện có 41 dân tộc cùng sinh sống, trong đó có hơn 55.000 người dân tộc thiểu số, chiếm 4,8% dân số toàn tỉnh. Mỗi dân tộc đều có những nét văn hóa riêng, tạo nên bản sắc vùng miền độc đáo. Trước sự xuất hiện của ngày càng nhiều loại hình nghệ thuật mới, việc gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh là một nhiệm vụ quan trọng.
Vĩnh Phúc xác định du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn, do đó việc gắn bảo tồn văn hóa truyền thống với phát triển du lịch được các địa phương rất quan tâm. Tại huyện Tam Đảo, các Tổ hợp làng văn hóa kiểu mẫu của đồng bào dân tộc Sán Dìu ở xã Đạo Trù đã được đầu tư phát triển, tạo việc làm cho hơn 1.000 lao động, trong đó có trên 300 lao động trực tiếp tại Làng văn hóa du lịch dân tộc Sán Dìu.
Ở xã Quang Yên, huyện Sông Lô, các Câu lạc bộ Sình ca, múa dân gian được khuyến khích duy trì hoạt động, đồng thời xã cũng đầu tư xây dựng homestay để đón du khách đến tham quan, nghỉ dưỡng. Tương tự, xã Đạo Trù, huyện Tam Đảo cũng hỗ trợ, khuyến khích các hộ dân ở thôn Tân Phú chuyển đổi ngành nghề truyền thống sang phát triển du lịch.
Trong tương lai, huyện Tam Đảo còn có kế hoạch mở rộng Làng văn hóa kiểu mẫu dân tộc Sán Dìu tại thôn Tân Phú, xã Đạo Trù để đáp ứng nhu cầu thực tiễn.
Để gìn giữ, phát huy các giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh, các cấp chính quyền, sở, ngành, địa phương sẽ tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức, ý thức của người dân trong việc bảo tồn, gìn giữ các giá trị văn hóa truyền thống, phong tục, tập quán của dân tộc. Đồng thời, sẽ thúc đẩy phát triển du lịch gắn với hoạt động bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số, nhằm vừa gìn giữ, lưu truyền các giá trị văn hóa, vừa khai thác tiềm năng, lợi thế đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh Vĩnh Phúc.