Hóa giải những khó khăn để đảm bảo chất lượng các phiên tòa trực tuyến
Việc tổ chức phiên tòa xét xử trực tuyến đã tạo ra bước đột phá trong cải cách tư pháp của hệ thống Tòa án. Tuy còn nhiều khó khăn về cơ sở vật chất và hạ tầng kỹ thuật, nhưng các TAND huyện miền núi tỉnh Thanh Hóa đã nỗ lực triển khai để đảm bảo chất lượng các phiên tòa trực tuyến.
Tại TAND huyện Mường Lát, một huyện biên giới của tỉnh Thanh Hóa giáp với nước bạn Lào, hệ thống cơ sở vật chất hạ tầng còn nhiều khó khăn, thiếu thốn, trong khi đó, số vụ việc thụ lý và giải quyết hàng năm của đơn vị tăng, nhất là án hình sự với quá nửa là án ma túy.
Thực hiện chuyển đổi số trong hoạt động xét xử, TAND huyện Mường Lát đã tích cực triển khai các phiên tòa xét xử trực tuyến. Năm 2023, đơn vị đã tổ chức thành công 4 phiên tòa trực tuyến. Hình thức xét xử này đã giảm thiểu yếu tố rủi ro do không phải trích xuất, di lý bị cáo từ nhà tạm giữ, hoặc các trại giam đến hội trường xét xử, góp phần đảm bảo an ninh biên giới, trật tự xã hội trên địa bàn.
Ông Nguyễn Tiến Dũng, Chánh án TAND huyện Mường Lát chia sẻ, trước đây, để tổ chức một phiên tòa xét xử án hình sự liên quan đến bị cáo đang chấp hành án phạt tù tại các cơ sở giam giữ cách xa hội trường xét xử, Tòa án gặp rất nhiều khó khăn trong việc thực hiện các thủ tục trích xuất phạm nhân. Kể cả lực lượng công an cũng gặp khó khăn trong quá trình di lý bị cáo, phạm nhân đến tòa án.
Việc tổ chức các phiên tòa xét xử trực tuyến đã góp phần giải quyết triệt để những khó khăn này mà vẫn đảm bảo hoạt động xét xử được thực hiện công khai, đúng người, đúng tội, không xét xử oan sai, không bỏ lọt tội phạm.
Tuy nhiên chi phí tổ chức được một phiên tòa trực tuyến còn khá cao, do TAND huyện Mường Lát chưa được đầu tư trang thiết bị, như tivi, âm thanh, camera, đường truyền viễn thông... Toàn bộ trang thiết bị này đều phải đi thuê với giá trung bình khoảng 7 triệu đồng/phiên kết nối.
Tương tự, tại TAND huyện Lang Chánh, một huyện miền núi còn nhiều khó khăn của tỉnh Thanh Hóa, tổ chức phiên tòa trực tuyến thì toàn bộ các thiết bị camera, màn hình tivi, đường truyền viễn thông... phục vụ ở điểm cầu trung tâm và điểm cầu thành phần đều phải đi thuê. Và đây cũng là khó khăn chung của Tòa án các huyện miền núi, khi chưa được đầu tư trang thiết bị, đường truyền internet để phục vụ các phiên tòa trực tuyến.
Mặt khác, khi tổ chức phiên tòa trực tuyến cũng phát sinh thêm chi phí giám sát và kiểm sát xét xử tại cơ sở giam giữ bị cáo. Nhất là với những vụ án có liên quan đến phạm nhân đang chấp hành án phạt tù tại cơ sở giam giữ ở tỉnh ngoài, Thư ký hoặc Thẩm phán tòa án cùng với Kiểm sát viên phải có mặt để giám sát và kiểm sát xét xử. Để đảm bảo cho cán bộ đi công tác, cơ quan tòa án cũng phải sử dụng từ nguồn chi thường xuyên ít ỏi của đơn vị.
Theo ông Lê Viết Tám, Chánh án TAND huyện Lang Chánh cho biết, việc thiếu thốn các trang thiết bị, đường truyền đã gây khó khăn nhất định trong hình thức xét xử trực tuyến. Do phải đi thuê trong bối cảnh chưa được cấp ngân sách riêng biệt mà phải sử dụng từ nguồn chi thường xuyên nên trong một phiên kết nối trực tuyến, đơn vị tòa án cấp huyện đã chủ động lên kế hoạch tổ chức nhiều phiên tòa để tiết kiệm chi phí.
Hiện TANDTC đã có chủ trương đầu tư các trang thiết bị và hạ tầng kỹ thuật liên quan cho Tòa án cấp huyện phục vụ tổ chức phiên tòa trực tuyến, nhưng việc đầu tư, lắp đặt và tập huấn cách thức sử dụng sẽ phải cần thời gian. Còn hiện tại Tòa án nhiều huyện miền núi của tỉnh Thanh Hóa vẫn đang gặp khó trong chi phí tổ chức phiên tòa trực tuyến.
Việc triển khai, tổ chức các phiên tòa trực tuyến là nỗ lực của cơ quan TAND nhằm tiết kiệm chi phí và tránh rủi ro trong quá trình xét xử. Nhất là việc không phải thực hiện các thủ tục trích xuất và di lý phạm nhân, bị cáo từ các cơ sở giam giữ cách xa hội trường xét xử, nhưng hoạt động xét xử vẫn được tiến hành với đầy đủ các trình tự, thủ tục, thành phần và đảm bảo xét xử đúng người, đúng tội, không xét xử oan sai, không bỏ lọt tội phạm.