Thí điểm giao Phòng Tư pháp cấp huyện tại TP HCM, Hà Nội và Nghệ An được cấp Phiếu lý lịch tư pháp
Bộ Tư pháp vừa trình Chính phủ dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc thí điểm giao một số Phòng Tư pháp thuộc UBND cấp huyện tại Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và Nghệ An thực hiện cấp Phiếu lý lịch tư pháp.
Theo Bộ Tư Pháp, hiện nay Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và Nghệ An là ba địa phương có số lượng yêu cầu cấp Phiếu Lý lịch tư pháp (LLTP) lớn nhất cả nước. Từ năm 2021 đến năm 2023, thành phố Hà Nội cấp khoảng 240.300 Phiếu LLTP, Thành phố Hồ Chí Minh cấp khoảng 308.000 Phiếu LLTP, tỉnh Nghệ An cấp khoảng 185.000 Phiếu LLTP, chiếm khoảng 28% tổng số Phiếu LLTP được cấp trên toàn quốc.
Trong bối cảnh nguồn nhân lực, trang thiết bị, cơ sở vật chất của Sở Tư pháp còn hạn chế, việc tiếp nhận một số lượng lớn hồ sơ đã gây tình trạng quá tải cho bộ phận làm công tác LLTP tại các địa phương này. Có thời điểm người dân phải xếp hàng từ rất sớm để nộp hồ sơ yêu cầu cấp Phiếu LLTP, gây bức xúc trong dư luận. Tỷ lệ trễ hạn của Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh khoảng 02% và Nghệ An khoảng 07%.
Nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập trong công tác cấp Phiếu LLTP thời gian qua, đòi hỏi phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp khác nhau như: Tập trung nguồn lực, tăng cường phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền, ứng dụng công nghệ số,... trong đó việc thí điểm giao một số Phòng Tư pháp cấp huyện thực hiện cấp Phiếu LLTP là một giải pháp cần thiết, phù hợp với tinh thần tăng cường phân cấp cho địa phương trong giải quyết thủ tục hành chính; tăng tính chủ động của chính quyền địa phương trong quản lý nhà nước và giải quyết thủ tục hành chính. Đồng thời, trước tình hình các cơ quan chậm phối hợp cung cấp thông tin thì cần thiết có giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho Phòng Tư pháp trong trường hợp quá thời hạn tra cứu, xác minh nhưng không có đủ thông tin để cấp Phiếu LLTP, nhằm giảm tối đa tình trạng trễ hạn cấp Phiếu đối với các trường hợp này.
Do vậy, Bộ Tư pháp trình Chính phủ dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm giao một số Phòng Tư pháp thuộc UBND cấp huyện tại Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và Nghệ An thực hiện cấp Phiếu LLTP. Khi kết thúc thời gian thực hiện thí điểm, Bộ Tư pháp sẽ tổng kết, đánh giá việc thực hiện, nếu thành công sẽ báo cáo Chính phủ để báo cáo Quốc hội xem xét, cho áp dụng rộng rãi trên toàn quốc, kết quả thực hiện thí điểm là cơ sở để nghiên cứu sửa đổi Luật LLTP.
Dự thảo Nghị quyết quy định Phòng Tư pháp có thẩm quyền thực hiện cấp Phiếu LLTP cho công dân Việt Nam thường trú hoặc tạm trú (nếu không có nơi thường trú) tại địa bàn cấp huyện nơi thực hiện thí điểm, công dân Việt Nam đang cư trú ở nước ngoài, trước khi xuất cảnh có thời gian thường trú hoặc tạm trú (nếu không có nơi thường trú) tại địa bàn cấp huyện nơi thực hiện thí điểm. Phòng Tư pháp thực hiện thu phí cung cấp thông tin LLTP khi tiếp nhận hồ sơ yêu cầu cấp Phiếu LLTP theo quy định của pháp luật hiện hành về phí cung cấp thông tin LLTP.
Bên cạnh đó, dự thảo Nghị quyết quy định Phòng Tư pháp được phân quyền tra cứu thông tin trong Cơ sở dữ liệu LLTP tại Trung tâm LLTP quốc gia và tại Sở Tư pháp trên môi trường điện tử qua Phần mềm Quản lý LLTP dùng chung. Đồng thời, Phòng Tư pháp thực hiện tra cứu, xác minh thông tin LLTP về án tích tại cơ quan Công an, Tòa án, cơ quan có thẩm quyền thuộc Bộ Quốc phòng và cơ quan khác có liên để cấp Phiếu LLTP.
Thực tiễn triển khai Luật LLTP và các văn bản hướng dẫn thi hành cho thấy, công tác xác minh thông tin LLTP trước ngày 01/7/2010 tại các cơ quan Tòa án, Viện kiểm sát, Thi hành án… thường gặp nhiều khó khăn.
Từ năm 2021 đến năm 2023, cả nước cấp hơn 2,6 triệu Phiếu LLTP, trong đó tỷ lệ trễ hạn khoảng 2,1% (tương đương khoảng 54.000 trường hợp). Trong đó, khoảng hơn 90% trường hợp trễ hạn do chậm nhận được đầy đủ thông tin LLTP hoặc một số cơ quan không trả lời đề nghị tra cứu xác minh của cơ quan cấp Phiếu LLTP. Nguyên nhân chủ yếu là các thông tin này đã quá lâu, nhiều địa phương thực hiện sáp nhập địa giới hành chính, chuyển trụ sở nên nhiều cơ quan, đơn vị không lưu trữ được đầy đủ các thông tin này. Thực tế này gây nên nhiều khó khăn, vướng mắc cho các Sở Tư pháp, dẫn đến tình trạng chậm thời hạn cấp Phiếu LLTP, có trường hợp kéo dài hằng tháng, gây bức xúc cho người dân.