Tết Nguyên tiêu và những giai thoại ý nghĩa
Đời sống - Ngày đăng : 06:00, 22/02/2016
Bánh Nguyên tiêu và chuyện về nàng cung nữ hiếu thảo
Bánh trôi loại bánh được làm phổ biến trong Tết Nguyên tiêu
Giai thoại có từ thời Hán Vũ Đế (156-87 TCN) thời Tây Hán (206 TC -23 SCN) và người cung nữ tên là Nguyên Tiêu có tài làm bánh trôi ngon nhất cung điện. Nhưng buồn thay, sau khi vào cung, nàng bặc vô âm tín với phụ mẫu theo luật lệ. Ngày nọ, sau nhiều năm xa gia đình, vì quá đau khổ với nỗi nhớ nhà và không thể chăm sóc cho cha mẹ, nàng đã khóc trong vườn.
Đại thần Đông Phương Sóc, tình cờ đang hái hoa đào dâng cho hoàng đế, đã nhìn thấy nàng cung nữ đang rơi lệ. Khi nghe câu chuyện của nàng, Đông hứa sẽ giúp đỡ.
Đông đại phu nảy ra một ý tưởng. Hôm sau, ông mang bàn ghế ra chợ, dựng quầy như một thầy bói. Những người đến xem vận may đều nhặt một thẻ tre với lời cảnh báo “một ngọn lửa dữ dội vào ngày 15 tháng Giêng”. Điều này gây nên sự xao động lớn trong thiên hạ và đến tai hoàng thượng. Hán Vũ Đế đã cho triệu tập bá quan để bàn bạc.
Nhờ tài trí của Đại thần Đông Phương Sóc mà cung nữ Nguyên Tiêu đã gặp lại gia đình và hình thành nên Lễ hội đèn lồng hay tết Nguyên tiêu cho đến ngày nay.
Đại thần Đông Phương Sóc tâu rằng: “Người ta nói rằng Hỏa thần rất thích bánh trôi. Vậy chúng ta lệnh cho Nguyên Tiêu làm những chiếc bánh ngon nhất để dâng lên và tiến hành một nghi lễ vào tối đó, đồng thời tất cả dân chúng trong kinh thành đều phải thắp sáng đèn ở bên ngoài để xua đuổi vận rủi. Với ánh đèn khắp nơi, cả kinh thành sẽ giống như ngập chìm trong hỏa hoạn. Ngọc đế rất từ bi và có thể bảo Hỏa thần thôi trừng phạt chúng ta”.
Hán Vũ Đế ưng thuận ý tưởng này và bảo mọi người làm theo. Mọi ngã đường đều rất đông đúc vào đêm 15, Nguyên Tiêu cũng ở trong số đó, cùng các cung nữ khác. Mỗi người mang một bát bánh trôi mà Nguyên Tiêu làm hoặc cầm một chiếc đèn có cán tre dài.
Cha mẹ của Nguyên Tiêu cũng ở trong đám đông. Vì vậy, họ đã gặp được nhau. Không xảy ra đám cháy nào, món bánh trôi cũng như ngày lễ hội riêng của riêng nó, được gọi là Nguyên tiêu, thể hiện sự tưởng nhớ đến công lao xứng đáng của nàng cung nữ hiếu thảo.
Thắp đèn lồng ngày Rằm tháng Giêng
Phong tục treo đèn lồng trong Tết Nguyên tiêu
Một câu chuyện phổ biến khác là về Hán Minh Đế (28-75 SCN) của nhà Đông Hán (25-220 SCN). Ông vốn là một Phật tử mộ đạo, đã gửi đoàn tùy tùng đến Ấn Độ để tìm kiếm giáo lý Đức Phật.
Vị hoàng đế biết được rằng các nhà sư ở Ấn Độ cùng tụ hội để cúng Phật vào ngày Rằm tháng Giêng âm lịch. Do đó, ông cũng tổ chức các nghi lễ trong cung điện tối hôm đó, với rất nhiều đèn lồng thắp sáng để tỏ lòng tôn kính với Đức Phật. Người ta nói rằng, Đức Phật có thần thông quảng đại, có thể xua tan bóng tối.
Kể từ đó, các hoàng đế kế vị cũng duy trì nghi lễ lộng lẫy này hàng năm. Việc thắp đèn lồng kéo dài ba ngày trong thời nhà Đường (618-907 SCN) và năm ngày trong thời nhà Tống (960-1279 SCN).
Lễ hội sau này trở thành một sự kiện quan trọng được tất cả các tầng lớp xã hội tham gia. Nhiều loại đèn lồng đủ màu sắc, được sáng tạo thêm các hình vẽ từ những câu chuyện dân gian và nhiều mẫu mã đẹp mắt.
Ngày sinh nhật của Thiên quan
Một giai thoại xuất hiện từ thời Tần Thủy Hoàng ở Trung Quốc về một vị quan tên Thiên quan.
Thiên quan là người cai quản nhân gian theo truyền thống của Đạo giáo. Thiên quan muốn cho mưa được mưa, muốn nhân gian hạn hán thì sẽ hạn hán. Ngày Rằm tháng Riêng cũng là ngày sinh nhật của Thiên quan.
Vị quan này tính tình rất thích hội hè vui chơi nên vào thời Tần Thủy Hoàng (259-210 TCN), ông ta đã ban lệnh tổ chức các hoạt động ăn mừng bao gồm treo đèn lồng nhiều màu sắc vào ngày sinh nhật của Thiên quan, đồng thời cũng cầu xin Thiên quan ban cho mưa thuận gió hòa.
Kể từ đó mà lễ hội đèn lồng vào ngày Rằm tháng Riêng được tổ chức rộn rã, linh đình duy trì cho đến tận ngày nay.