Doanh nghiệp có bắt buộc phải thưởng Tết cho người lao động?
Tiền thưởng Tết dù chỉ là một khoản bổ sung vào lương nhưng có ý nghĩa quan trọng trong đời sống công nhân, người lao động. Nhưng cứ vào dịp cuối năm, thưởng Tết luôn là vấn đề “nóng” được người lao động (NLĐ) và cả người sử dụng lao động (NSDLĐ) quan tâm. Vậy theo quy định của pháp luật hiện hành, Doanh nghiệp có bắt buộc phải thưởng Tết cho NLĐ hay không? NLĐ cần làm gì để không bị mất thưởng Tết?
Không phải là nghĩa vụ bắt buộc
Theo quy định tại Điều 104 của Bộ luật Lao động 2019, thưởng, trong đó có thưởng Tết không phải là nghĩa vụ bắt buộc của doanh nghiệp trong mọi trường hợp. Khoản thưởng được đưa ra căn cứ theo kết quả sản xuất, kinh doanh, mức độ hoàn thành công việc của NLĐ.
Vì vậy NLĐ sẽ được thưởng tết nếu có thỏa thuận trong hợp đồng lao động, theo quy chế nội bộ doanh nghiệp về thưởng Tết, thỏa ước lao động tập thể và phụ thuộc phần lớn vào doanh thu, lợi nhuận của doanh nghiệp và năng suất, hiệu quả công việc của NLĐ. Ngược lại, doanh nghiệp cũng có quyền không thưởng tết cho NLĐ nếu kinh doanh không có lãi hoặc NLĐ không hoàn thành công việc được giao.
Cũng theo quy định nói trên, thưởng là số tiền hoặc tài sản hoặc bằng các hình thức khác mà NSDLĐ thưởng cho NLĐ căn cứ vào kết quả sản xuất, kinh doanh, mức độ hoàn thành công việc của NLĐ. Như vậy, đối với khoản thưởng Tết, NLĐ có thể được nhận tiền hoặc tài sản hoặc bằng các hình thức khác theo quy chế đã công bố của doanh nghiệp.
Đáng chú ý, Bộ luật Lao động 2019 cũng quy định: Quy chế thưởng do NSDLĐ quyết định và công bố công khai tại nơi làm việc sau khi tham khảo ý kiến của tổ chức đại diện NLĐ tại cơ sở đối với nơi có tổ chức đại diện NLĐ tại cơ sở.
Ngoài ra, vì quy chế thưởng do NSDLĐ quyết định, vậy khoản thưởng Tết cho NLĐ có được tính chi phí được trừ của doanh nghiệp? Theo quy định tại Khoản 2 Điều 3 Thông tư 25/2018/TT-BTC thì các khoản tiền thưởng Tết cho cho NLĐ nếu đã được ghi cụ thể Điều kiện được hưởng và mức được hưởng tại một trong các hồ sơ sau đây thì được tính vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp: Hợp đồng lao động; Thoả ước lao động tập thể; Quy chế tài chính của Công ty, Tổng công ty, Tập đoàn; Quy chế thưởng do Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc, Giám đốc quy định theo quy chế tài chính của Công ty, Tổng công ty.
NLĐ không bị mất thưởng Tết trong trường hợp nào?
Do mức thưởng được căn cứ theo kết quả sản xuất, kinh doanh, mức độ hoàn thành công việc của NLĐ nên để tránh mất tiền thưởng Tết, NLĐ cần đảm bảo mình có sức khỏe tốt để làm việc, chăm chỉ trong công việc, không vi phạm pháp luật, quy định của công ty… nhằm tránh bị sa thải, bị đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động theo các quy định tại Điều 36 và Điều 125 Bộ luật Lao động 2019.
Cụ thể, NLĐ cần tránh vi phạm lỗi có thể bị sa thải được quy định tại Điều 125 Bộ luật Lao động 2019 như: Trộm cắp, tham ô, đánh bạc, cố ý gây thương tích, sử dụng ma túy tại nơi làm việc; Tiết lộ bí mật kinh doanh, bí mật công nghệ, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của người sử dụng lao động, có hành vi gây thiệt hại nghiêm trọng hoặc đe dọa gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng về tài sản, lợi ích của người sử dụng lao động hoặc quấy rối tình dục tại nơi làm việc được quy định trong nội quy lao động;
Nếu đã bị xử lý kỷ luật kéo dài thời hạn nâng lương hoặc cách chức thì cần tái phạm nếu còn trong thời gian chưa xóa kỷ luật; Tự ý bỏ việc 05 ngày cộng dồn trong thời hạn 30 ngày hoặc 20 ngày cộng dồn trong thời hạn 365 ngày tính từ ngày đầu tiên tự ý bỏ việc mà không có lý do chính đáng. Trường hợp được coi là có lý do chính đáng bao gồm thiên tai, hỏa hoạn, bản thân, thân nhân bị ốm có xác nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền và trường hợp khác được quy định trong nội quy lao động.
Còn lỗi có thể bị người sử dụng lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động được quy định tại Điều 36 Bộ luật Lao động 2019 khi NLĐ thường xuyên không hoàn thành công việc theo hợp đồng lao động được xác định theo tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thành công việc trong quy chế của người sử dụng lao động;
NLĐ bị ốm đau, tai nạn đã điều trị 12 tháng liên tục đối với người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn hoặc đã điều trị 06 tháng liên tục đối với người làm việc theo hợp đồng lao động xác định thời hạn có thời hạn từ 12 tháng đến 36 tháng hoặc quá nửa thời hạn hợp đồng lao động đối với người làm việc theo hợp đồng lao động xác định thời hạn có thời hạn dưới 12 tháng mà khả năng lao động chưa hồi phục; NLĐ không có mặt tại nơi làm việc sau thời hạn quy định; NLĐ tự ý bỏ việc mà không có lý do chính đáng từ 05 ngày làm việc liên tục trở lên; NLĐ cung cấp không trung thực thông tin theo quy định khi giao kết hợp đồng lao động làm ảnh hưởng đến việc tuyển dụng người lao động.
Mức thưởng Tết Nguyên đán cao nhất năm 2024 là 5,68 tỷ đồng/người
Báo cáo mới đây của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội về tình hình thưởng Tết năm 2024 cho thấy, về thưởng Tết Âm lịch Giáp Thìn, khoảng 61,37% doanh nghiệp (trong tổng số 47.374 doanh nghiệp báo cáo) có kế hoạch thưởng Tết Nguyên đán Giáp Thìn năm 2024 mức thưởng bình quân là 6,85 triệu đồng/người, tương đương mức thưởng Tết Nguyên đán Quý Mão năm 2023. Mức thưởng Tết Nguyên đán cao nhất năm 2024 là 5,68 tỷ đồng/người thuộc về vị trí quản lý cấp cao tại doanh nghiệp FDI ở tỉnh Long An.
Năm 2024 được ghi nhận có sự đột phá về mức thưởng cao nhất dịp Tết Âm lịch, cũng là mức cao nhất từ trước đến nay, song ở một số địa phương năm 2023 có mức thưởng Tết cao, năm 2024 nhìn chung đều giảm mạnh.