COP28: Các nước cam kết tăng cường năng lượng sạch để loại bỏ nhiên liệu hóa thạch

Cam kết về năng lượng tái tạo

Trong một trong những sáng kiến ​​được ủng hộ rộng rãi nhất, 118 chính phủ đã cam kết tăng gấp ba công suất năng lượng tái tạo của thế giới vào năm 2030 như một lộ trình cắt giảm tỷ trọng nhiên liệu hóa thạch trong sản xuất năng lượng của thế giới.

Nằm trong số hàng loạt thông báo của COP28 vào ngày 2/12, cam kết này nhằm mục đích khử cacbon trong ngành năng lượng - nguồn gây ra khoảng 3/4 lượng khí thải nhà kính toàn cầu - bao gồm mở rộng năng lượng hạt nhân, cắt giảm khí thải mêtan và siết chặt tài chính tư nhân cho điện than.

Tiến sĩ Sultan al-Jaber, Chủ tịch Hội nghị thượng đỉnh COP28, cho biết: “Điều này có thể và sẽ giúp thế giới thoát khỏi việc sử dụng than không suy giảm”.

Dẫn đầu bởi Liên minh châu Âu, Mỹ và UAE, cam kết này cũng cho biết việc tăng gấp ba lần năng lượng tái tạo sẽ giúp loại bỏ nhiên liệu hóa thạch phát thải CO2 khỏi hệ thống năng lượng thế giới muộn nhất là vào năm 2050.

Những người ủng hộ bao gồm Brazil, Nigeria, Úc, Nhật Bản, Canada, Chile và Barbados.

Trong khi đó, Trung Quốc và Ấn Độ, hai nước từng đã phát tín hiệu ủng hộ việc tăng gấp ba lần năng lượng tái tạo vào năm 2030, đều không ủng hộ cam kết chung vào thứ Bảy - cam kết tăng cường năng lượng sạch cùng với việc giảm sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

Những nước ủng hộ bao gồm EU và UAE muốn cam kết về năng lượng tái tạo được đưa vào quyết định cuối cùng của Hội nghị thượng đỉnh về khí hậu của Liên hợp quốc, biến nó thành mục tiêu toàn cầu. Điều đó đòi hỏi sự đồng thuận của gần 200 quốc gia có mặt.

Cam kết này cũng kêu gọi "giảm dần nguồn điện than không suy giảm" và chấm dứt cấp vốn cho các nhà máy nhiệt điện than mới. Nó cũng bao gồm mục tiêu tăng gấp đôi tỷ lệ sử dụng năng lượng hiệu quả trên toàn cầu vào năm 2030.

Các quốc gia dễ bị tổn thương về khí hậu nhấn mạnh rằng các mục tiêu phải đi đôi với thỏa thuận giữa các quốc gia tại COP28 nhằm loại bỏ dần việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch trên thế giới.

Trong khi việc triển khai năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời và gió đã tăng mạnh trên toàn cầu trong nhiều năm, chi phí gia tăng, hạn chế về lao động và các vấn đề về chuỗi cung ứng đã khiến dự án bị trì hoãn và hủy bỏ trong những tháng gần đây, khiến các nhà phát triển phải trả giá đắt.

Để đạt được mục tiêu 10.000 gigawatt năng lượng tái tạo được lắp đặt trên toàn cầu vào năm 2030 cũng sẽ yêu cầu các chính phủ và tổ chức tài chính tăng cường đầu tư và giải quyết chi phí vốn cao đã cản trở các dự án năng lượng tái tạo ở các quốc gia đang phát triển.

Najib Ahmed, nhà tư vấn tại Bộ khí hậu Somalia, cho biết: “Sự không phù hợp vẫn tồn tại giữa tiềm năng và những hạn chế của chúng tôi trong việc thu hút đầu tư”.

Cơ quan Năng lượng tái tạo quốc tế cho biết, châu Phi chỉ nhận được 2% đầu tư toàn cầu vào năng lượng tái tạo trong hai thập kỷ qua.

Cam kết về hạt nhân

Ngày 2/12, hơn 20 quốc gia cũng đã ký một tuyên bố nhằm tăng gấp ba công suất điện hạt nhân vào năm 2050, trong đó đặc phái viên về khí hậu của Mỹ John Kerry cho rằng, thế giới không thể đạt được mức phát thải “bằng 0” nếu không xây dựng các lò phản ứng mới.

Công suất hạt nhân toàn cầu hiện ở mức 370 gigawatt, với 31 quốc gia đang vận hành lò phản ứng. Việc tăng gấp ba công suất đó vào năm 2050 sẽ đòi hỏi phải tăng quy mô đáng kể về phê duyệt mới - và tài chính.

Các cam kết khác nhắm vào than đá, nhiên liệu hóa thạch thải ra nhiều CO2 nhất.

Pháp cho biết họ sẽ tập hợp một nhóm các quốc gia để yêu cầu OECD đo lường rủi ro về khí hậu và tài chính gắn liền với việc đầu tư vào các dự án than mới, nhằm ngăn chặn các nhà tài trợ tư nhân ủng hộ các dự án.

Kosovo và Cộng hòa Dominica cũng đồng ý xây dựng kế hoạch loại bỏ dần năng lượng chạy bằng than.

Trong khi đó, gần 50 công ty dầu khí bao gồm Exxon Mobil đã ký Hiến chương khử cacbon trong dầu khí, một sáng kiến ​​do Chủ tịch COP Sultan al-Jaber thúc đẩy nhằm cắt giảm lượng khí thải hoạt động vào năm 2050.

Điều lệ này đã bị các nhóm môi trường chỉ trích vì cho rằng các cam kết chỉ đơn thuần là làm xao lãng quy trình COP28 và không giải quyết được lượng khí thải do đốt nhiên liệu hóa thạch.

Cam kết về phát thải khí metan

Chính quyền Tổng thống Biden hôm thứ Bảy cũng công bố các quy tắc cuối cùng nhằm hạn chế việc ngành dầu khí Mỹ thải khí metan, một phần trong kế hoạch toàn cầu nhằm hạn chế lượng khí thải góp phần gây ra biến đổi khí hậu.

Trong khi đó, một số chính phủ, tổ chức từ thiện và khu vực tư nhân cho biết họ đã huy động 1 tỷ USD tài trợ để hỗ trợ nỗ lực của các quốc gia trong việc giải quyết vấn đề khí metan.

Hai quốc gia phát thải khí metan lớn là Turkmenistan và Kazakhstan đã tham gia Cam kết khí metan toàn cầu, một thỏa thuận tự nguyện của hơn 150 quốc gia nhằm cắt giảm 30% lượng khí thải metan vào năm 2030.

Ngày 2/12, Ngân hàng Thế giới đã đưa ra “kế hoạch chi tiết về giảm lượng khí metan” kéo dài 18 tháng, trong đó sẽ thiết lập 15 chương trình quốc gia nhằm cắt giảm lượng khí thải metan từ các hoạt động như sản xuất lúa gạo, hoạt động chăn nuôi và quản lý chất thải.

An Nguyên